توانبخشی و کاردرمانی تاخیر حرکتی در کودکان

تاخیر حرکتی چیست؟

تاخیر حرکتی یا motor delay شرایطی است که در آن، فرد به صورت غیر‌طبیعی و ملموس، رشد کندتری نسبت به همسن و سالان خود دارد.

تاخیر حرکتی (تاخیر رشدی)، یک اختلال رشدی است که، کودکان مبتلا به این بیماری نسبت به همسالان خود، دارای کم‌توانی یا ناتوانی‌هایی در حرکات درشت و ظریف می‌باشند.

کاردرمانی تاخیر حرکتی برای کودکانی که به تاخیر رشدی یا حرکتی مبتلا هستند، کمک می‌کند تا آنان هرچه سریع‌تر بهبود یابند و بتوانند مانند کودکان همسن خود، فعالیت‌های مختلفی را انجام دهند.

به عبارتی دیگر، کودک در سنین مختلف، باید به راحتی بتواند برخی از فعالیت‌ها و کارها را انجام دهد. چنانچه کودک نتواند در زمان مناسب، مهارت مورد نیاز را داشته باشد، ممکن است با اختلال تاخیر حرکتی روبرو شده باشد. این اختلال می‌تواند خود را در حرکات درشت یا حرکات ظریف کودک نشان دهد.

منظور از حرکات درشت چیست؟

مهارت‌های حرکتی درشت، توانایی‌هایی هستند که به صورت عمومی، کل بدن را درگیر می‌کنند و برای انجام دادن آن‌ها به ماهیچه‌های بزرگ بدن که ثبات دهنده هستند، نیاز خواهیم داشت.

مهارت حرکتی ظریف به چه معناست؟

توانایی دستکاری اشیا با استفاده از عضلات کوچک دست و مچ، مهارت‌های حرکتی ظریف گفته می‌شود.

به عنوان مثال: در دست گرفتن مداد و خودکار، بستن دکمه لباس، تایپ کردن، غذا خوردن و…. .

این نکته حائز اهمیت است که؛ عموما توسعه مهارت‌های حرکتی ظریف، پس از توسعه مهارت‌های حرکتی درشت انجام می‌شود.

روش‌های درمان تاخیر حرکتی

بسیاری از تاخیرات حرکتی را می‌توان در همان ابتدا که کودک کم سن و سال است درمان کرد، به صورتی که، تا قبل از رسیدن کودک به دوران مدرسه، از نظر رشدی به همسالان خود برسد و کاملا بهبود یابد.

توجه به درمان تاخیر حرکتی، اهمیت بسزایی دارد و هرچه زودتر روند درمان شروع شود، بهبود نیز سریع‌تر انجام می‌پذیرد. بعضی مواقع، این مشکلات تا بزرگسالی ادامه دارد، به خصوص اگر کودک ناتوانی مادام‌العمر مثل سندرم داون داشته باشد. درمان این کودکان، ترکیبی از چند روش درمانی است که هر کدام از این روش‌ها، در جایگاه خود می‌توانند به رشد کودک کمک کند. این روش‌ها عبارتند از:

1. دارو درمانی:

   برخی از کودکان جهت جبران عقب‌ماندگی، از داروهای تقویتی و مکمل‌ها استفاده می‌کنند. از طرفی دیگر برخی از مشکلات مانند تشنج، با استفاده از داروها قابل کنترل هستند و تا زمانی که این کنترل انجام نشود، سایر روش‌های درمانی اثربخش نخواهد بود. همچنین بعضی از کودکان خود به خود یا به کمک سایر روش‌ها خوب می‌شوند و هیچ‌گونه احتیاجی به دارو ندارند.

2. کاردرمانی تاخیر حرکتی:

   کاردرمانی تاخیر حرکتی، یک رشته توانبخشی است؛ که می‌تواند کمک بزرگی به کودکان کند. کاردرمان، با شناخت دقیق از مراحل رشد حرکتی و همین طور توانایی خاص خود در کار با کودکان، به آنان کمک می‌کند که در طول چند جلسه تاثیرات مثبت در بچه‌ها پدیدار شود. کاردرمانی حرکتی کودکانی که دچار تاخیر رشدی هستند؛ ممکن است ترکیبی از بازی درمانی و سایر روش‌های درمانی باشد، تا بدین صورت، کودک بیشتر همکاری کند و سریع‌تر بتواند به همسالانش برسد.

3. فیزیوتراپی تاخیر حرکتی:

   انجام کاردرمانی توأم با فیزیوتراپی کودکان دارای تاخیر رشدی، سبب بروز نتایج مثبت و شگفت‌انگیز می‌شود. فیزیوتراپی هم می‌تواند بر روی رشد مهارت‌های حرکتی کودکان کار کند. فیزیوتراپیست‌ها با توجه به تخصص بالای خود، نقش بسزایی در بهبود عملکرد عضلات و افزایش قدرت عضلانی کودکان دارند. همچنین می‌توانند مراحل رشد کودک را آسان‌تر کرده و کمک کنند تا زودتر به کودکان همسن و سال خود برسد.

هدف از انجام کاردرمانی در کودکان مبتلا به تاخیر رشدی چیست؟

هدف اصلی کاردرمانی تاخیر حرکتی، آن است که با انجام تمرینات، کودکان رفته رفته در مهارت‌هایی از جمله نشستن، ایستادن، راه رفتن، غذا خوردن و دیگر امور شخصی خود به حداکثر استقلال برسند.

مزایای کاردرمانی تاخیر حرکتی یا تاخیر رشدی

کاردرمانی تاخیر حرکتی در کلینیک ایستا، با انجام تکنیک‌های مخصوص به کسب مهارت‌های حرکتی کودکان، از گردن گرفتن تا راه رفتن و پریدن به صورت مستقل و همچنین در کسب مهارت‌های مراقبت از خود مثل غذا خوردن و استفاده از قاشق و چنگال، مشکل باز و بسته کردن دکمه‌های لباس، بند کفش، دستشویی رفتن، حمام رفتن و…بسیار تاثیر گذار است.

بسیاری از این کودکان حتی در نشستن سر کلاس مشکل دارند، که درمانگران ما با ارزیابی مشکلات مختلف کودکان با استفاد از کاردرمانی برای نشستن کودک، به حل آن‌ها کمک می‌کنند. کاردرمانگران با انجام و آموزش فعالیت‌های هدفمند، تمرینات مناسب و ورزش‌های مخصوص کاردرمانی، به بهبود مهارت‌های حرکتی و اجتماعی کودکان کمک فراوانی می‌کنند، درنتیجه با بهبود تدریجی مهارت‌های حرکتی، مشارکت اجتماعی کودکان جهت کسب تجربیات بیشتر در خانه و مدرسه نیز افزایش می‌یابد.

راه‌های پیشگیری بروز تاخیر رشدی:

باتوجه به اینکه بروز تأخیر حرکتی دلایل زیادی دارد، بنابراین پیشگیری از این مشکل دشوار است. اما شناخت علایم اولیه و شروع به موقع کاردرمانی تاخیر رشدی و انجام تمرین مهارت های حرکتی برای کودک بسیار مفید است و از بروز مشکلات بیشترجلوگیری می‌کند.

این مطلب، برگرفته از مجله‌ی پزشکی کلینیک توانبخشی و کاردرمانی ایستا واقع در غرب تهران می‌باشد. جهت نیاز به دریافت مشاوره یا رزرونوبت آنلاین، می‌توانید به لینک زیر در منبع مراجعه کنید:

منبع : کلینیک توانبخشی ایستا به آدرس www.istarehab.com