روند افزایشی زمان مصرف دخانیات در فیلم‌های ایرانی/ لزوم جلوگیری از بازاریابی محصولات دخانی

پژمان بختیاری‌نیا معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در گفت‌وگو با مجله سلامتی ایران با اشاره به برگزاری هفته ملی بدون دخانیات و تعیین شعار «حفاظت از کودکان و نوجوانان با جلوگیری از نمایش و تبلیغ مصرف دخانیات» برای امروز (۸ خردادماه) اظهار کرد: بر اساس ماده ۱۳ کنوانسیون کنترل دخانیات و دستورالعمل‌های آن، ممنوعیت همه جانبه تبلیغات، ترویج و حمایت مالی از دخانیات (TAPS) الزامی است. علاوه بر این، ممنوعیت جامع تبلیغات، یکی از استراتژی‌های بسته سیاسی MPOWER (راهکارهای سازمان جهانی بهداشت برای کاهش تقاضا) است.

وی افزود: صنعت دخانیات برای افزایش مصرف محصولات دخانی، سالانه میلیاردها دلار هزینه می‌کند. نمایش استعمال دخانیات در تولیدات تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی، راهی برای ترویج مصرف دخانیات و در عین حال دور زدن ممنوعیت‌های تبلیغاتی دخانیات است که در بیشتر کشورها وجود دارد. این واقعیت که چنین تولیداتی به طور گسترده پخش می‌شود و میلیون‌ها نفر از جمله کودکان و جوانان آن را تماشا می‌کنند، مایه نگرانی است.

ممنوعیت نمایش مصرف دخانیات در فیلم‌ها و تولیدات تلویزیونی ضروری است

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: شواهدی از کشور مصر نشان می‌دهد که بازیگران زن در برنامه‌های پخش شده ماه رمضان سال‌های ۲۰۱۷- ۲۰۱۵ به میزان قابل توجه و رو به افزایش از محصولات دخانی استفاده می‌کردند. بررسی فیلم‌های ایرانی نیز در سال ۱۳۹۴ نشان داد که صحنه‌های نمایش استعمال دخانیات در این فیلم‌ها رو به افزایش است.

وی افزود: شواهد جمع‌آوری شده در سطح جهانی نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض نمایش استعمال دخانیات منجر به شروع مصرف سیگار توسط جوانان می‌شود. برای موفقیت در کنترل دخانیات، ممنوعیت نمایش استعمال دخانیات در فیلم‌ها و تولیدات تلویزیونی و یک رویکرد جامع برای پایان دادن به استفاده صنعت دخانیات از تولیدات تلویزیونی و فیلم‌ها برای تبیلغ محصولاتشان، امری ضروری است.

رئیس مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف محصولات دخانی توسط هنرپیشه‌ها و بازیگران محبوب و پرطرفدار به ویژه در بین نوجوانان، جوانان و زنان تأثیر به‌سزایی در شروع مصرف و یا افزایش مصرف در این گروه از جامعه می‌گذارد. حتی برخی از فیلم‌ها و انیمیشن‌های مخصوص کودکان، ممکن است شامل تصاویری از شخصیت‌هایی باشد که سیگار می‌کشند. این تصاویر که می‌توانند استعمال دخانیات را به عنوان رفتاری طبیعی، قابل قبول و حتی جذاب جلوه دهند، بسیار اثرگذار و در عین حال خطرناک هستند.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیان کرد: این صنایع از وسایل ارتباط جمعی به ویژه رسانه برای ترویج محصولات خود و توسعه بازار مصرف، بهره می‌گیرند و در تلاش هستند با استفاده از رسانه‌ها تأثیر خود را بر تغییر نگرش و رفتار مردم در مواجهه و مصرف دخانیات داشته باشند.

بختیاری‌نیا عنوان کرد: بدیهی است استفاده از سکانس‌های مصرف سیگار در فیلم‌ها و سریال‌های شبکه نمایش خانگی ایرانی در حالی که مخاطبان اصلی آن‌ها رده سنی نوجوان و جوانان هستند، موجب می‌شود هنگامی که این افراد با صحنه‌های کشیدن سیگار توسط شخصیت‌های مختلف داستان روبه‌رو می‌شوند به دلیل الگوپذیری و هم‌ذات‌پنداری که در طول فیلم با او پیدا کرده‌اند، به انجام این رفتار ترغیب شوند.

وی افزود: پژوهشگران ارتباط بین تصاویر سیگار کشیدن و رفتارهای مصرف دخانیات در زندگی واقعی را مورد تحقیق و پژوهش قرار داده‌اند. آن‌ها می‌گویند زمانی که یک فرد صحنه‌های مربوط به مصرف سیگار را در فیلم‌ها تماشا می‌کند، تمایل بیشتری برای کشیدن سیگار از خود نشان می‌دهد. محققان تخمین می‌زنند نیمی از بینندگان برنامه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی به ویژه نوجوانان، با تماشای صحنه‌های کشیدن سیگار از سوی هنرپیشه‌های محبوب خود، به مصرف سیگار تشویق می‌شوند.

روند افزایشی زمان نمایش مصرف دخانیات در فیلم‌های سینمایی ایران

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: بررسی روند زمان نمایش صحنه‌های مصرف دخانیات در فیلم‌های سینمایی ایران در بین سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۹۰، نشان داد که با وجود فعالیت‌های قابل قبول کنترل دخانیات در جامعه، زمان نمایش مصرف دخانیات در فیلم‌های سینمایی ایران در خلال ۳۰ سال گذشته روند افزایشی داشته است. این مهم باید مورد توجه مسئولان حوزه سلامت و سینمایی کشور قرار بگیرد تا با دقت بیشتر زمینه برای اجرای بهتر برنامه‌های کنترل دخانیات در جامعه فراهم شود.

وی افزود: در بسیاری از بازارها، سیاست‌های منع تبلیغات دخانیات از طریق رسانه‌های سنتی مانند رادیو و تلویزیون و روی بیلبوردها، صنعت دخانیات را به تمرکز بر نقاط فروش (points-of-sale) به عنوان کانالی حیاتی برای تبلیغ و ترویج محصولات دخانی خود سوق داده است.

بختیاری‌نیا بیان کرد: شرکت‌های دخانیات در طول تاریخ کودکان و جوانان را با تبلیغات محصولات دخانی هدف قرار داده‌اند. تبلیغات دخانیات در نقاط فروش، با شروع سیگار کشیدن جوانان و پیشرفت به سوی مصرف منظم مرتبط است.

وی عنوان کرد: کودکان و جوانانی که به طور مکرر در معرض تبلیغات و ترویج دخانیات در نقاط فروش قرار می‌گیرند، نسبت به سایر کودکان، احتمال بیشتری برای مستعد شدن به سیگار کشیدن دارند. تبلیغات نقاط فروش همچنین از تلاش برای ترک سیگار جلوگیری می‌کند و سیگار کشیدن را امری عادی جلوه می‌دهد.

رئیس مرکز بهداشت خوزستان گفت: این شرایط در حالی است که اکنون بسیاری از کشورها بازاریابی دخانیات را از طریق رسانه‌هایی مانند رادیو، تلویزیون و مجلات ممنوع کرده‌اند و تعداد کمتری از آن‌ها ممنوعیت کامل بازاریابی دخانیات در نقاط فروش را دارند. در بسیاری از کشورهایی که استراتژی‌های بازاریابی دخانیات مورد توجه قرار گرفته است، سیاست‌هایی وجود دارد که فروش و تبلیغات دخانیات را در نقاط فروش نزدیک مدارس ممنوع می‌کند اما این مقررات به وضوح نقض می‌شوند.

وی بیان کرد: در برخی موارد دیگر، از خلأهای موجود در مقررات سوءاستفاده می‌شود و روح قوانین و مقرراتی که برای محافظت از مشتریان در برابر قرار گرفتن در معرض تبلیغات دخانیات در نقاط فروش در نظر گرفته شده است، نقض می‌شود.

لزوم حساس کردن سیاست‌گذاران و مردم نسبت به ترویج بی‌رویه دخانیات

بختیاری‌نیا گفت: مؤثرترین راه برای جلوگیری از بازاریابی و ترویج بی‌رویه محصولات دخانی بین کودکان و جوانان این است که دولت‌ها اقدامات کلیدی کنوانسیون کنترل دخانیات را از طریق حساس کردن سیاست‌گذاران و مردم، نسبت به نیاز به توجه به نقاط فروش و سایر تاکتیک‌های مورد استفاده توسط صنعت دخانیات برای هدف قرار دادن کودکان و جوانان به اجرا درآوردند.

وی بیان کرد: شرکت‌های دخانیات در طول تاریخ کودکان و جوانان را با تبلیغات هدفمند، از جمله تبلیغ سیگار در فروشگاه‌های نزدیک مدارس، هدف قرار داده‌اند. عوامل صنعت دخانیات از طریق توزیع استندهای فروش سیگار جذاب و مزین به نئون، سعی در تبلیغ محصولات جدید خود و جذب نوجوانان و جوانان به خرید آن‌ها دارند.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: تاکتیک‌های تبلیغاتی و ترویجی مشابه در نقاط فروش برای تبلیغ سیگار به کودکان و جوانان در سراسر جهان، صرف‌ نظر از منطقه و سطح درآمد، استفاده می‌شود. شباهت‌ها بین کشورها نشان می‌دهد که شرکت‌های چندملیتی دخانیات از استراتژی‌های مشابهی در مناطق جغرافیایی استفاده می‌کنند و ممکن است در نقض قوانین و مقررات موجود و سوءاستفاده از خلأهای موجود در سیاست‌های تبلیغاتی و ترویجی در برخی کشورها شریک باشند.

انتهای پیام