Top of Form
آشنایی با انواع نسب
فرزند با پدر و مادر خود می‌تواند نسب مختلفی داشته باشد. برای اثبات نسب، ابتدا باید با انواع نسب آشنا شوید، تا بهتر بتوانید برای ادعای خود مدارک مهیا کنید. جهت آگاهی از مشاوره حقوقی رایگان کلیک کنید.
هر گاه بین یک زن و مرد نکاح صورت بگیرد و بر اثر رابطه جنسی بعد از نکاح، کودکی متولد شود، این نسب مشروع است. تفاوتی نمی‌کند که نکاح موقت یا دائمی بوده است.
در صورتی که زن و مرد قبل از اجرای نکاح رابطه جنسی داشته باشند و پس از تشکیل نطفه، نکاح صورت گیرد، این نوزاد حاصل یک رابطه نامشروع است و نسب نامشروع است. همچنین در صورتی که زن و مرد رابطه‌‌ای بدون نکاح داشته باشند، در واقع رابطه‌‌ای نامشروع داشته باشند، فرزندی که از این رابطه متولد شود، یک نسب نامشروع است و تنها مرد می‌تواند برای فرزند نفقه و شناسنامه در نظر بگیرد.
این امکان وجود دارد که رابطه‌‌ای بین زن و مرد شکل بگیرد و با گمان اینکه بین آنها زوجیت وجود دارد، صاحب فرزند شوند، فرزند متولد شده، دارای نسب شبه است که البته قانون دعوی اثبات نسب، این نسب را مشروع اعلام کرده است. شبهه، اقسام مختلفی از جمله شبهه در عقد و شبهه در طی، شبهه حکمی، شبهه موضوعی، شبهه مرد و شبهه زن دارد.
ماده ۱۱۶۴ قانون مدنی، با استناد به اماره فراش، می‌تواند در این رابطه، نسب را تعیین کند.
ماده ۱۱۶۷ قانون مدنی، کودکی که از رابطه نامعلوم زوجیت متولد شود را نسبت به کسی که زوجیت را می‌دانسته، نسب شبه و نسبت به کسی که زوجیت را نمی‌دانسته، نسب ولدالزنا می‌داند.
ماده ۱۱۶۵ قانون مدنی، کودک متولد شده در رابطه‌‌ای که زوجیت در آن مشخص نیست را متعلق به کسی می‌داند که نمی‌دانسته رابطه زوجیت وجود ندارد. همچنین اگر هر دو نفر نمی‌دانستند، کودک به هر دو تعلق دارد.
در برخی از موارد مرد و زن نابارور برای داشتن فرزند، از تماس‌های غیرجنسی و روش‌های نوین از جمله لقاح مصنوعی، برای داشتن فرزند استفاده می‌کنند، فرزندی که از این روش متولد شود یک نسب تلقیح مصنوعی دارد. در این روش، نطفه می‌تواند برای شوهر یا غیر شوهر باشد.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع
اثبات نسب مادری کاری راحت خواهد بود، دوران بارداری و زایمان یکی از راحت‌ترین دلایل برای اثبات نسب مادری است که نمی‌توان آن را انکار کرد. یکی دیگر از روش‌های قانونی برای اثبات نسب مادری، شناسنامه است. زمانی شناسنامه مورد تایید قرار می‌گیرد که توسط مامور رسمی تایید شده باشد، اگر ثابت شود که زمانی که کودک به دنیا آمده است، به مامور رسمی ثبت احوال اعلام نشده است، جعل شناسنامه صورت گرفته است.
ماده ۴۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی، به دادگاه این اجازه را می‌دهد تا شهادتی که نسب را اثبات کند، مورد بررسی قرار دهد.
ماده ۱۲۷۳ قانون مدنی نیز، این امکان را فراهم می‌کند تا با اقرار، نسب فرد مشخص شود.
اثبات نسب پدری
برای اثبات نسب پدری، به دلیل اینکه مرد می‌تواند ازدواج موقت داشته باشد، امکان اثبات آن کمی دشوار خواهد بود. فرزند باید ثابت کند که حاصل ازدواج مادر و شوهر مادر خود است که این موضوع کار را کمی سخت می‌کند. اما قانون دعوی اثبات نسب، برای اثبات این ادعا، اماره فراش را در نظر می‌گیرد تا فرزند بتواند نسب پدری خود را مشخص کند.
اماره فراش، قانون اثبات نسب
در قانون اثبات نسب، اماره فراش، تعیین شده است، اگر بین ۶ ماه تا ۱۰ ماه بعد از ازدواج زن و شوهر، نوزادی متولد شود، نسب مادری و نسب پدری، کاملاً قانونی بوده است و دیگر نیازی به اثبات نسب، نیست.
در صورتی که زن از شوهر خود جدا شود، پس از جدایی، زن با فرد دیگری ازدواج نکند، پس از ۱۰ ماه نوزادی متولد شود، نوزاد متعلق به شوهر سابق است. باید توجه شود که از تاریخ جدایی تا روز تولد کودک ۱۰ ماه گذشته باشد، نه بیشتر.
همچنین اگر زن از شوهر خود جدا شود، پس از جدایی، زن با فرد دیگری ازدواج کند و پس از ۶ ماه از ازدواج دوم و پس از ۱۰ ماه جدایی از همسر اول، فرزندی متولد شود، فرزند متولد شده متعلق به شوهر دوم است. اگر در این مورد شوهر دوم نسبت به وجود کودک دچار تردید شود، باید برای اثبات نسب، از آزمایشات پزشکی استفاده کند.
بیشتر بخوانید: هزینه تقسیم ارث و چقدر است؟
آزمایش عقیم بودن یا ناتوانی جنسی برای اثبات نفی نسب
اگر قانون اماره، کودک متولد شده را برای همسر اول زن یا همسر دوم زن، در نظر بگیرد، اما همسر اول یا همسر دوم این ادعا را رد کند، مرد می‌تواند عقیم بودن خود یا ناتوانی جنسی را اعلام کند. پزشکی قانونی نیز با بررسی‌هایی که انجام می‌دهد، می‌تواند این ادعا را تایید یا رد کند. با اثبات این ادعا نسبت به مرد، نفی نسب می‌شود.
آزمایش خون برای اثبات نفی نسب
اگر قانون اماره، کودک متولد شده را برای همسر اول زن یا همسر دوم زن، در نظر بگیرد، اما همسر اول یا همسر دوم این ادعا را رد کند، مرد می‌تواند عقیم بودن خود یا ناتوانی جنسی را اعلام کند. پزشکی قانونی نیز با بررسی‌هایی که انجام می‌دهد، می‌تواند این ادعا را تایید یا رد کند. با اثبات این ادعا نسبت به مرد، نفی نسب می‌شود.