مراحل گچ کاری ساختمان

نکات مهم گچ کاری و لک گیری

گچ کاری جز کارهای اولیه در طراحی داخلی ساختمان محسوب می‌شود. برای اینکه بتوانید هر کار تزئینی را روی دیوارها و سقف خانه و ساختمان انجام دهید، باید این سطوح گچ کاری شده باشد.  حتما باید سعی شود از بهترین گچ سفیدکاری استفاده شود.  هرچند گچ کاری ساختمان مهارت ساده‌ای نیست؛ ولی شما هم می‌توانید این مهارت را با مطالعه و تجربه، کسب کنید، در این مقاله سعی خود را می کنیم تا نکات مهم برای گچ کاری و لک گیری را یاد بگیرید تا اگر در منزل خودتان بخشی از دیوار یه محلی نیاز به گچ کاری داشت خودتان بتوانید از پس آن بر بیایید و نیاز به گچ کار و هزینه نباشد.

گچ چیست؟

گچ در اصل ماده‌ای طبیعی است که در طبیعت وجود دارد. نام علمی آن سولفات دوکلسیم دارای آب است. این ماده هنگامی‌که از معدن استخراج می‌شود به‌صورت سنگ است؛ سپس در کارخانه‌های آماده‌سازی گچ از سنگ گچ، با حرارت دادن در کوره، گرد سفیدی به‌دست می‌آید که گچ نام دارد. گچ در صنایع مختلفی استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها صنعت ساختمان‌سازی است.

مخلوط کردن گچ برای گچ کاری

اولین مرحله برای گچ کاری ساختمان، مخلوط کردن گچ است. قطعا مخلوط کردن آب و گچ در ابتدا کار ساده‌ای به نظر می‌آید؛ اما این فرآیند ترفندهای خاص خودش را دارد که برای یک گچ کاری صحیح و اصولی باید انجام شود.

باید گچ را به آب اضافه کنید؛ در این صورت کنترل بیشتری روی میزان گچ مصرفی خواهید داشت. برای افزایش کیفیت گچ کاری از آب شیرین استفاده کنید و گچ را به آرامی به آن اضافه کنید. مخلوط آب و گچ را باید خوب هم بزنید تا گچ گلوله نشود و در مخلوط نهایی هم حبابی ایجاد نشود.

از مخلوط آب و گچ باید سریع استفاده کنید؛ در غیر این صورت خشک و به ملات مرده تبدیل می‌شود؛ بنابراین اگر می‌خواهید مقدار زیادی گچ تهیه کنید، آن را با پلاستیک بسته‌بندی کنید.

گچ کاری روی دیوار چگونه انجام می‌شود؟

یکی از اصلی‌ترین ابزارهای گچ‌کاری ماله نام دارد. برای کار با ماله، باید نحوه‌ی صحیح قرارگیری آن را در دست بدانید. مقداری از گچ را با ماله بردارید و به‌صورت زاویه‌دار روی دیوار و در یک جهت بکشید. گچ را کاملا روی دیوار صاف کنید؛ ممکن است نیاز باشد چندین بار ماله را روی سطح موردنظر بکشید تا کاملا صاف شود.

بعد از نیم ساعت، رطوبت گچ تا از بین می‌رود؛ در این حالت باید با ماله رطوبت بیشتری را روی سطح اعمال و این کار را دو الی سه بار تکرار کنید.

لایه اول که اجرا شد، باید با یک برس با نخ سوزنی مخصوص روی آن شیارهایی ایجاد کنید و لایه دوم را اعمال کنید. این کار باعث می‌شود تا به خوبی دولایه روی‌هم قرار گیرند و ثبات لازم به دست آید. البته باید یادآور شد استفاده از بهترین گچ زیر کار در کیفیت نهایی بسیار تاثیر گذار است.

گچ کاری دیواری که نیاز به تعمیر دارد

گاهی به‌جای گچ‌کاری کل دیوار، نیاز دارید تنها بخش کوچکی از آن را ترمیم کنید. برای این کار ابتدا باید قسمت آسیب‌دیده را بررسی و آن را از مواد زائد و گردوخاک تمیز کنید. اندازه‌ی محیط دیوار آسیب‌دیده بسیار مهم است. یک حفره کوچک را می‌توان به‌راحتی با مواد پرکننده ترمیم کرد؛ اما برای حفره‌های بزرگ‌تر نیاز به گچ کاری دارید.

محل آسیب‌دیده باید کاملا مرطوب شود تا لایه‌ی گچ بهتر به لایه‌ی قدیمی بچسبد. در نظر داشته باشید که اگر قسمت زیر آن را کمی خراش دهید، دو گچ کاری قدیم و جدید در هم قفل و نتیجه‌ی کار بهتر می‌شود.

اگر به گچ کاری ساختمان علاقه دارید، می‌توانید با تکرار و کسب تجربه، این مهارت را کسب کنید. با هر بار انجام گچ کاری ساختمان، ایرادهای کار خود را پیدا می‌کنید و درنهایت می‌توانید به یکی از افراد ماهر و مطرح در این عرصه تبدیل شوید.

گچ بری و فوت و فن های آن

گچ ‌بری یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌ها در طراحی داخلی و بیرونی ساختمان‌ها به حساب می‌آید. این کار در واقع یک تکنیک است که در طول زمان و با گسترش فناوری‌های جدید، نحوه‌ی انجام آن با تغییرات فراوانی همراه بوده‌است.

همان‌طور که از نام این هنر مشخص است، بر مبنای پودر گچ طراحی شده؛ لابد دارید با خودتان می‌گویید که «شیره را خورد و گفت شیرین است»! اما تنها گچ نیست که باعث زنده ماندن و حرکت رو به جلوی این صنعت شده؛ هنرمندان فعال در این زمینه از ابزارهای مخصوصی هم استفاده می‌کنند تا بتوانند طرح‌ها و نقش‌های منحصر به فردی را روی قالب‌های گچی به وجود بیاورند. با ما در ادامه همراه باشید.

گچ بری در گذر زمان

معمولا طرح‌های استفاده شده در گچ‌ بری ساختمان‌ها نشان‌دهنده‌ی فرهنگ و علایق مردم آن سرزمین است؛ از همین رو نقش و نگار حک شده در گچ بری عمارت‌ها و خانه‌های قدیمی به نوعی نشان‌دهنده‌ی آداب و سبک زندگی مردم آن زمان است.

موضوعی که نمی‌توان آن را انکار کرد، نقش این هنر در تاریخ ایران است؛ به نوعی که می‌توان گچ‌ بری را یک هنر جذاب مردمان فلات ایران دانست. زمانی که به بررسی تاریخ سرزمین‌های بزرگی همچون ایران و روم باستان می‌پردازیم، متوجه می‌شویم این کار یک هنر یا بهتر بگوییم یک تکنیک است که در دیزاین تریم داخلی و بیرونی عمارت‌های باشکوه به کار رفته‌است.

در اصل، هنر گچ ‌بری یکی از زیرمجموعه‌ی معماری به شمار می‌آید که مانند هر شاخه هنری دیگری در طول تاریخ دچار تغییرات فراوانی شده‌‌است.هنر گچ ‌بری یکی از زیرمجموعه‌ی معماری به شمار می‌آید که مانند هر شاخه هنری دیگری در طول تاریخ دچار تغییرات فراوانی شده‌‌است.

تمیز کردن ابزار گچ کاری ساختمان

اولین مرحله گچ کاری که یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای یک گچ ‌کاری حرفه‌ای است در واقع پرهیز از هرگونه ایجاد آلودگی در گچ کاری یا به عبارتی جلوگیری از کثیف کاری است. این پیش‌نیاز و الزام را نمی‌توان به ابتدا یا انتهای فرایند گچ کاری نسبت داد و به طور کلی باید در کل طول فرایند گچ کاری نظافت و تمیزکاری رعایت شود.

قبل از اینکه گچ را آماده کنید، مطمئن شوید که دلو یا همان سطل، ماله‌ها و هر چیزی که با گچ و دیوار تماس پیدا می‌کند، تمیز و بدون عیب و نقص است. توجه داشته باشید که نباید کوچک‌ترین ردی از گچ روی وسایل دیده شود زیرا که مطمئن باشید کیفیت کار را پایین خواهد آورد.

محیط کار خود را تمیز نگه دارید

یکی دیگر از مراحل گچ کاری در ساختمان این است که سعی کنید با هر چیزی که دم دست دارید از جمله پارچه یا لباس کهنه و کاغذ یا هر چیز دیگری، سطوح نزدیک به محل گچ کاری را کاملاً بپوشانید. گچ کاری کثیف کاری‌های خود را خواهد داشت و با این اقدام می‌توانید کار خود را به تمیزترین شکل ممکن به پایان برسانید. وقتی گچ کاری تمام شد این پارچه‌ها یا لباس‌ها را می‌توانید خیلی راحت جمع کنید و دور بریزید.

تمیز کردن دیوار

در این مرحله ازگچ کاری دیوار یا هر سطحی که می‌خواهید بر روی آن گچ کاری انجام دهید برای آن که چسبندگی خوبی فراهم شود باید کاملاً تمیز باشد. دیوار را از بالا و پایین با یک وسیله خشک مانند فرچه یا برس تمیز کنید. وقتی که به نظر رسید دیوار تمیز شده است، با یک پارچه نمدار، دستی به دیوار بکشید.

لکه‌های مختلف موجود بر دیوار او را کاملاً پاک کنید تا از چسبندگی مناسب گچ و سطح اطمینان حاصل شود. هرگونه ترک بر روی دیوار یا سطح مورد نظر را قبل از انجام گچ کاری پر کنید. دیوار وقتی کاملاً آماده است که وقتی انگشت خود را بر روی آن می‌کشید هیچ اثری از گرد و خاک بر روی انگشت شما دیده نشود و اگر چنین نشد، می‌توانید دیوار را کمی خیس کنید تا به چسبندگی میان گچ و سطح کمک کنید.

آماده کردن خمیر گچ کاری ساختمان

دقت و حوصله در این مرحله از گچ کاری ساختمان بسیار مهم است. برای تهیه کردن خمیر گچ باید آن را با مقدار مشخص آب مخلوط کنید. اگر می‌خواهید که خمیر سریع آماده شود آن را با آب گرم و اگر می‌خواهید که به‌آرامی آماده شود آن را با آب سرد مخلوط کنید. یکی از مهم‌ترین دلایل افتادن و کنده شدن گچ از وسایل استفاده از آب زیاد است. اگر دقت و حوصله به خرج دهید و از مقدار مناسب استفاده کنید، گچ کمتری هدر خواهد رفت و کار هم تمیزتر به پایان خواهد رسید.

سطل یا دلوی خود را تا نصفه از آب سرد و تمیز پر کنید. بسته گچ را باز کنید و کم کم مقداری گچ به آب اضافه کنید. سپس با استفاده از ابزار مخصوص یا دست خود آب را مرتباً تکان دهید تا ذرات خشک گچ کاملاً در آب حل شوند و یک خمیر کاملاً یکدست به دست آید.

توجه داشته باشید که همیشه گچ را به آب اضافه کنید نه آب را به گچ. به هم زدن مخلوط تا زمان غلیظ شدن خمیر ادامه دهید. دیواره‌ها و لبه‌های سطل خود را مرتباً تمیز نگه دارید تا از هرگونه آلودگی و کثیف کاری احتمالی جلوگیری کنید. ساده‌ترین راه برای اینکه فهمید آیا خمیر آماده است یا خیر، این است که یک تکه چوب را به طور قائم در داخل گچ آن قرار دهید. اگر تکه چوب سر جای خود باقی ماند و نیفتاد، پس خمیر کاملاً آماده است.

شروع مراحل گچ کاری ساختمان

در این مرحله از گچ کاری ساختمان با کمچه یا ماله خود مقداری گچ را از داخل سطل بردارید و آن را روی ماله خود قرار دهید. نگران نباشید، اگر گچ را خوب آماده کرده باشید مشکلی پیش نخواهد آمد و گچ به راحتی از ماله جدا خواهد شد ولی برای اطمینان می‌توانید که ماله را مقداری خیس کنید.

با استفاده از کمچه یا کاردک مطابق با تصاویر مقدار کمی از گچ را به قسمت مورد نظر اعمال کنید. برای اینکه نتیجه خوبی به دست آید، مطمئن شوید که گچ در وسط کمچه یا کاردک قرار دارد. سعی کنید همیشه کار را با مقدار کمی گچ  شروع کنید و در صورت نیاز دوباره از سطل بردارید.

مقدار گچی را که با استفاده از کاردک یا کمچه به قسمت مورد نظر افزوده‌اید را با استفاده از ماله تمیز با دقت پخش کنید. فرایند کشیدن ماله را از سمت پایین به بالا انجام دهید. در حرکت سعی کنید مقدار ۵ تا ۸ سانتیمتر را پوشش دهید. اگر گچ مقداری شل است و از دیوار کنده و سرازیر می‌شود، کمی صبر کنید تا مقداری سفت‌تر شود. این الگو را همین طور ادامه دهید تا کل دیوار را با گچ بپوشانید.

در مرحله بعد از گچ کاری ساختمان باید به سراغ قسمت‌هایی که گچ کاری کرده‌ایم برویم. ماله خود را کاملاً تمیز کنید و در تمامی جهات آن را بر روی دیوار بکشید. سعی کنید که مقدار فشار وارده یکسان و ثابت باشد. اگر لازم بود می‌توانید از مقداری آب در قسمت‌هایی که ضخامت گچ کاری زیاد بود استفاده کنید تا گچ را مجدداً کمی شل کرده و راحت‌تر بتوانید آن را شکل دهید. برای این کار وقت بگذارید و عجله نکنید زیرا که درست انجام دادن آن کیفیت کار را بسیار بالا خواهد برد.

پایان مراحل گچ کاری ساختمان

بسته به شرایط مختلف، گچ کاری ۲ تا ۵ روز طول می‌کشد تا کاملاً خشک و سفت شود. از دست‌کاری و دخالت اضافه در گچ کاری صورت گرفته که در حال خشک شدن هستند پرهیز کنید. توجه داشته باشید که ترکیب گچ، دما و رطوبت ماهید مقدار زمان خشک شدن گچ کاری را تحت تأثیر قرار می‌دهند، پس عجله نکنید. برای آنکه بتوانید از رنگ، کاغذ دیواری یا هر گونه دکور دیگری استفاده کنید باید گچ کاری کاملاً خشک و سفت شده باشد.

ترکیب کردن گچ با آب و ساخت ملات گچ

برای استفاده از گچ برای کاربردهای ساختمانی باید ان را با آب با روش صحیح ترکیب کرد و ملات گچ ساخته شود. باید بدانید که ساخت ملات گچ روش و ترفند ویژه خود را دارد که در ادامه آن را شرح می‌دهیم. در غیر این صورت گچ گلوله‌ای شده و ملات همگن و یکنواختی که برای سفیدکاری، گچبری و دیگر موارد ساختمانی مناسب باشد، بدست نمی‌آید.

اولین مورد مهم برای ساخت ملات گچ، اینست که ابتدا باید در یک ظرف یا استانبولی، آب بریزید و سپس به تدریج و به آرامی گچ اضافه کنید. به هیچ عنوان روی گچ آب اضافه نکنید. چرا که آب روی سطح گچ را فرا گرفته و آن  را کلوخه‌ای می کند.

همچنین باید گچ را به آرامی و تدریجی و به صورت پاشیدنی به کل سطح آب اضافه کنید و همزمان آن را خوب هم بزنید. به هیچ عنوان گچ را به صورت پیمانه‌ای به آب اضافه نکنید.

اکنون سوال اینجاست که آب و گچ با چه نسبتی با هم ترکیب شود؟ یک روش متداول برای گچ گاران به این صورت است که سه چهارم (75 درصد) یک استانبولی را با آب پر می‌کنند. سپس به اندازه دو نیم بیل و حداکثر سه بیل به آن گچ اضافه می‌کنند. معمولاً اندازه استانبولی و یک بیل متوسط ثابت است.

نکات مهم در ساخت ملات گچ با آب

• باید ملات گچ ساخته شده را حداکثر تا یک ساعت و ترجیحاً نیم ساعت، استفاده کنید. به دلیل زمان بالای گیرش گچ، در صورت گذشت زمان بیشتر از یک ساعت، گچ سفت شده و دیگر کارایی مناسب و مطلوبی برای استفاده در گچ کاری و گچ بری و دیگر موارد نخواهد داشت.

از این رو باید به طور مستمر ملات گچ را تنها برای استفاده در فاصله زمانی کوتاه بسازید و همان لحظه آن را استفاده کنید. سپس مجدد این عمل را تکرار کنید.

• برای ساخت ملات از آب آشامیدنی و شیرین استفاده کنید. از آب چاه تنها در صورتی که بی رنگ و غیر اسیدی باشد می توان استفاده نمود به هیچ عنوان از آب آلوده و آبی که با کمی خاک و یا دیگر مصالح مخلوط شده استفاده نکنید.
• اگر ملات گچ را رقیق درست کنید (در واقع گچ را کمتر از مقدار لازم به آب اضافه کنید)، پس از خشک شدن گچ، حجم آن به میزان زیادی کاهش یافته و باعث ترک خوردن دیوار یا سقف می‌شود.
• از اجرای گچ در هوای سرد خودداری کنید. اگر آب ملات پس از یخ بزند، ملات ساخته شده فاسد و خراب می‌شود. همچنین هوای خیلی سرد باعث کاهش مقاومت ملات حاصل و ترک خوردن آن پس از خشک شدن می‌باشد.  دمای مطلوب برای گچ کاری حداقل 15 و حداکثر 40 درجه می‌باشد.
• در صورت نیاز به گچ کاری در زمستان و یا اصرار کارفرما، لازم است اولاً در روزهای یخبندان این کار انجام نشود. ثانیاً از تجهیزات گرمایشی مانند بخاری و هیتر در محیط استفاده نمود و ورودی های ساختمان تا حد ممکن بسته و محفوظ شود. همچنین یک گزینه مطلوب دیگر، استفاده از گچ‌های پلیمری یا گچ سیوا و گچ دیرگیر می‌باشد.

اصول کلی گچ کاری دیوار و سقف

پس از ساخت ملات و قبل از اجرای آن روی سطح، باید زمانی حدود 5 دقیقه بدهید تا گچ به گیرش اولیه برسد. در غیر این صورت گچ پس از اجرا ترک خواهد خورد و همچنین مقاومت لازم را نخواهد داشت.

ابزار اصلی گچ کاری ماله نام دارد. کار با ماله به نظر ساده می آید، اما مهارت در آن نیاز به تمرین و تجربه دارد. برای گچ کاری روی انواع سطوح دیوار و سقف باید میزان کمی از ملات را با ماله بردارید. سپس ماله را به صورت زاویه دار روی قسمت کوچک و مشخصی از دیوار اجرا نمایید. لازم است چند بار روی این ناحیه به صورت رفت و برگشت ماله را بکشید تا گچ روی سطح کاملاً صاف و یکنواخت شود.

گچ کاران باتجربه علاوه بر زاویه دادن به ماله، با فشردن ماله یک انحنا به آن می‌دهند. این کار باعث می‌شود که لبه تیز ماله باعث ایجاد خط و شیار روی سطح دیوار و سقف نشود.

در بسیاری از اوقات لازم است گچ کاری را در دولایه انجام دهید. برای این منظور پس از اجرای لایه اول باید توسط برس‌های مخصوص سوزن‌دار، شیارهای متعددی روی سطح اجرا کنید. این کار باعث می‌شود لایه دوم به خوبی در لایه اول بست و قفل شود و هر دو لایه یکپارچه شود.