ظروف مسی بسیار زیبا و پرفایده هستند و این روزها همانند گذشته بار دیگر جای خود را میان خانه ها باز کرده اند و شاهد استفاده از انواع ظروف مسی پذیرایی، پخت و پز، دکوری و… در خانه ها هستیم. با ورود مردم دیگر کشورها به ایران و آشنا شدن آن ها با ظروف مسی صادرات ظروف مسی اصفهان بسیار گسترش یافت.
اما این ظروف مسی در کنار زیبایی و فایده، در مقایسه با سایر فلزات نیاز به نگهداری و مراقب بیشتری دارند و تمیز کردن آنها همانند تمیز کردن سایر ظروف نیست. البته باید بدانید که تمیز کردن این ظروف به هیچ عنوان کار سختی نیست و روش های مختلفی برای از بین بردن این لکه ها وجود دارد.اگر با روش نگهداری از ظروف مسی آشنا باشید، ظروف مسی شما دیرتر سیاه و کدر خواهد شد. در این راهنما به بررسی انواع علت سیاه شدن ظروف مسی میپردازیم.
علت سیاه شدن ظروف مسی
مس، یک فلز نسبتا نرم است که سطح آن به راحتی خراشیده می شود. هنگامیکه مس همراه با رطوبت با اکسیژن واکنش شیمیایی نشان دهد، کربنات مس با رنگ سبز و تیره روی مس ظاهر می شود که به آن پتینه گفته می شود. جالب ترین نکته ای که در این مورد وجود دارد این است که این لایه سبز رنگ به عنوان یک نگهدارنده از مس محافظت می کند و به هیچ عنوان موجب خوردگی آن نمی شود. از همین رو وقتی باستان شناسان ظروف مسی هزاران سال پیش را از زیر خاک بیرون می کشند، بعد از برداشتن لایه اکسید شده براق و تمیز می شوند.
عوامل زیر می‌توانند به تیره شدن ظرف مسی کمک کنند:
- تعامل با اکسیژن و رطوبت
هوا و رطوبت می‌توانند باعث ایجاد لایه‌های اکسیدی روی سطح مسی شوند که ظروف را سیاه می‌کنند. روند این اکسیداسیون می‌تواند به دلیل وجود برخی مواد شیمیایی در هوا و همچنین تغییرات دما تسریع می‌شود.
- واکنش با غذاهای اسیدی
تماس ظروف مسی با مواد غذایی اسیدی می‌تواند به سیاه شدن آنها منجر شود. اسیدهای موجود در برخی مواد غذایی مانند گوجه‌فرنگی و سرکه می‌توانند لایه حفاظتی ظروف مسی را تخریب کنند و باعث تیرگی و سیاهی ظروف می‌شوند بنابراین در هنگام پخت و پز در قابلمه مسی و سایر ظروف از مواد غذایی با اسیدیته کمتر استفاده کنید و از تماس طولانی‌تر با مواد ترش اجتناب کنید.
- تماس با نمک
استفاده بیش از حد از نمک در ظروف مسی می‌تواند باعث ایجاد پوسیدگی و سیاهی شود. نمک می‌تواند لایه حافظتی ظروف را آسیب برساند و فرصت را برای اکسیده شدن مس ایجاد کند.
نکات مهم در مورد ظروف مسی
- قبل از اینکه شروع به امتحان کردن روش های مختلف برای تمیز کردن ظروف مسی کنید، ابتدا ظرف مورد نظر را با آب و صابون بشویید. برای این کار از یک اسفنج نرم، مقداری صابون و آب گرم استفاده کنید.
- برای جلوگیری از خدشه دار شدن ظروف مسی بهتر است هر ۶ ماه یک بار این ظروف را با استفاده از یک روش مخصوص تمیز کردن ظروف مسی جلا دهید.
- برای جلوگیری از سیاه شدن ظروف مسی به هیچ عنوان از ماشین ظرفشویی استفاده نکنید. استفاده از سفید کننده ها، شوینده های قوی و ماشین ظرفشویی برای تمیز کردن ظروف مسی مناسب نیست.
- هرگز یک ظرف مسی را به صورت خشک روی حرارت قرار ندهید. این کار موجب از بین رفتن پوشش مسی روی ظرف می شود. برای استفاده از ظروف مسی باید حتما داخل آن از روغن، آب یا غذا استفاده شود. توجه داشته باشید که برای پخت و پز با ظروف مسی بهتر است شعله گاز را روی حرارت ملایم تنظیم کنید.
- در مورد ظروف تزئینی و مجسمه های مسی قدیمی می توانید آن ها را به حال خود رها کنید تا حالت پتینه داشته باشند. این کار جلوه قدیمی و جذابی به ظروف تزئینی می بخشد. به علاوه ظروف مسی که حالت پتینه پیدا می کنند، معمولا سخت تر و کارآمدتر هستند.
- برای تمیز کردن ظروف مسی هیچ گاه از اسکاچ ضخیم یا سیم استفاده نکنید. زیرا این کار موجب خراشیده شدن لایه بیرونی مس می شود و به آن آسیب می رساند.
سفيد كردن ظروف مسی در منزل
ظروف مسی اصفهان به دلیل کیفیت ساخت بسیار بالایی که دارند بسیار کمتر دچار مشکلاتی قبیل سیاه شدن می شوند اما اگر با مشکل سیاه شدن ظروف مسی روبرو شدید می توانید از راهکار های گفته شده در زیر استفاده کنید:
روش اول: لیمو و نمک
لیمو یکی از عناصر مهم برای تمیز کردن ظروف مسی است. برای برق انداختن ظروف مسی در هر روشی لیمو حرف اول و آخر را می‌زند. باید بگوییم که ترکیب لیمو و نمک می‌تواند هر نوع لکه و کدری را از روی ظرف شما پاک کند. ماهیت اسیدی که لیمو دارد اگر با نمک ترکیب شود، به راحتی می‌تواند از سطوحی که خورده شده است عبور کند و لکه‌های ظرف را نابود کند. برای اینکه از این روش برای برق انداختن ظروف مسی استفاده کنید به نمک، لیمو و یک حوله تمیز نیاز دارید.
- لیمو را از وسط نصف کنید، سپس در ظرف نمک قرار دهید تا سطح آن به طور کامل با نمک پوشیده شود.
- لیموی آغشته به نمک را روی لکه‌های ظرف بکشید تا فلز درخشان زیر آن پدیدار گردد.
- از یاد نبرید که لیمو بایستی حتماً به نمک آغشته شود. از این رو تکه‌ی لیمو را هر چند بار در ظرف نمک غلط بدهید و بعد آن را روی قسمت‌های دیگر ظرف بکشید.
- این کار را تا جایی انجام دهید که تا تمام سطح ظرف مسی پاک شود و سیاهی‌ها از بین برود.
- بعد از پاک شدن کلیه لکه‌ها، سطح مسی را با حوله خشک و تمیز کنید.
- بعد از این کار مجدداً این عمل را با یک حوله‌ی خشک انجام دهید تا ظرف شما درخشان شود.
روش دوم: سرکه و جوش شیرین
سرکه و جوش شیرین را به قدری با همدیگر ترکیب کنید که مخلوطی خمیری تشکیل شود. سپس به کمک یک حوله روی ظرف کشیده تا ظرف تمیز شود.
روش سوم: استفاده از سس گوجه فرنگی
شاید فکر کنید که این روش زیاد موثر نباشد ولی اینطور نیست. یکی از روش‌های موثر برای تمیز کردن ظروف مسی استفاده از سس گوجه است. به این دلیل که نمک و سرکه موجود در این سس برای لکه زدایی ظروف مسی بسیار کاربردی است. یک قاشق غذاخوری سس را با یک قاشق چای‌خوری روغن زیتون به همراه موم عسل ترکیب کنید و روی ظرف بکشید و بگذارید بماند. بعد با یک حوله تمیز کنید تا ظرف برق بزند.
روش چهارم: ترکیب سرکه، نمک و آرد
خمیر تهیه‌شده از ترکیب سرکه، نمک و آرد یکی از بهترین روش‌ها برای تمیز کردن ظروف مسی و سفید کردن آنها به‌شمار می‌رود. نمک موجود در این ترکیب به خاصیت اسیدی سرکه کمک می‌کند تا از سطح زنگ‌زده‌ی ظرف عبور کند. نمک نیز به‌عنوان عاملی ساینده عمل می‌کند. اما عنصر جادویی این ترکیب، همان آرد است که تأثیر سایندگی را ایجاد می‌کند و درنهایت، درخشش را به ظروف مسی بازمی‌گرداند. برای استفاده از این روش به نمک، آرد، سرکه و حوله یا دستمال آشپزخانه نیاز دارید.
- کمی آرد را در یک ظرف بریزید.
- به همان اندازه، نمک اضافه کنید.
- سرکه را تا اندازه‌ای اضافه کنید که خمیری روان ایجاد شود.
- مواد را خیلی خوب با هم ترکیب کنید.
- سطح ظرف مسی را با استفاده از یک قلم‌مو به خمیر آغشته کنید.
- اجازه دهید که ظرف به‌مدت 30 دقیقه به همان حالت باقی بماند.
- با استفاده از یک حوله، خمیرها را از روی ظرف مسی پاک کنید تا تمامی لکه‌های آن ازبین برود و درخشش قبلی روی سطح ظرف ظاهر شود.
روش پنجم: استفاده از جلاسنج
روش دیگر براق کردن فلز مس استفاده از جلاسنج است. البته برخلاف 4 روش قبلی، این ماده از مواد معمولی موجود در خانه نیست و لازم است که پس از خرید جلاسنج، با استفاده از آن ظروف مسی خود را تمیز کنید.
روش ششم: استفاده از ماست
روش بعدی تمیز کردن ظروف مسی با استفاده از ماست است. برای این کار باید یک دستمال را به مقداری ماست آغشته کنید. سپس ظرف مورد نظر با با این دستمال تمیز نمایید. در نهایت نیز باید ظرف را آبکشی نموده و خشک کنید.
روش هفتم: استفاده از آبغوره و نمک
آبغوره حالت اسیدی دارد و می تواند به خوبی ظروف مسی را تمیز کنید. برای این کار باید مقداری آبغوره و نمک را در یک ظرف ترکیب کنید. سپس با استفاده از یک دستمال نرم ظرف را با این ترکیب بشویید. در نهایت ظرف را با آب ولرم آبکشی کنید.
چند نکته ی مهم
- می‌توانید به‌جای نمک یا جوش شیرین در ترکیب با لیمو یا سرکه، از کرم تارتار استفاده کنید.
- رطوبت بیش‌ازاندازه باعث سیاهشدن ظروف مسی می‌شود.
- این روش‌های تمیز کردن ظروف مسی را می‌توان برای پاک‌سازی آلیاژهای دیگر مس، مثل برنز و برنج نیز استفاده کرد.
- لوازم زینتی مسی که با لاک الکل مخصوص پوشیده شده‌اند، به‌سادگی با مایع ظرفشویی تمیز می‌شوند.
- اگر ظروف مسی را با دستمال آشپزخانه و مقداری روغن گیاهی پولیش کنید، از سیاهشدن ظروف مسی در درازمدت جلوگیری می‌کنید.
لازم به یادآوری است که با خرید مستقیم ظروف مسی از کارخانه می توانید از کیفیت ساخت و تولید ظروف مسی اطمینان داشته باشید.