| pkw | akw | Skw |
| آموزش برق ساختمان | مراحل آموزش برق ساختمان | برق کشی ساختمان |
برق کشی ساختمان در عملیات ساخت و ساز ساختمان بسیار حائز اهمیت است و همچنين برق کشی اصولی و بدون خطا مستلزم اموزش در حوزه تاسیسات برق کشی می‌باشد. آموزش برق ساختمان، به دو روش توکار و روکار خواهد بود. هر یک از این روش‌ها، با توجه به کاربری ساختمان و نوع پروژه، اجرایی خواهد شد.
با این وجود در این مبحث مروری بر مراحل آموزش برق ساختمان به زبان ساده خواهیم داشت. تا به صورت کلی با برق کشی ساختمان آشنا شوید.
انواع سیم‌های مورد استفاده در برق کشی ساختمان
سیم‌های مورد استفاده در برق ساختمان به دسته بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. یک از اين دسته بندي‌ها به لحاظ رنگ می‌باشد. به این صورت که برای هر یک از سیم‌های اصلی عبوری در ساختمان رنگ خاصی را به جهت حفظ ایمنی و ساده‌تر شدن برق کشی ساختمان درنظر می‌گیرند.
در ساختمان‌های که بیش از یک طبقه دارند، در کنار سیم‌های فاز و نول، از سیم ارت یا همان کابل اتصال به زمین نیز استفاده می‌کنند. برای تمایز و تفکیک هر یک از این کابل‌ها، عموما سیم نول به رنگ آبی، سیم فاز به رنگ مشکی و سیم ارت به رنگ سبز و زرد است.
سیم‌ها به لحاظ ساختار و جنس درونی آن‌ها به 3 دسته تقسیم می‌شوند. این سیم‌ها عبارت اند از سیم مفتولی، نیمه افشان و سیم افشان. برای توضیح بیشتر به ادامه این مطلب توجه نمایید.
سیم مفتولی برق (NYA)
سیم مفتولی با ولتاژ نامی 450/750 ولت را می‌تواند تحمل کند و از جنس مس نرم شده می‌باشد. اما در عین حال با وجود هسته جامد و روکش پلاستیکی آن، به عنوان سیم خشک شناخته می‌شود. به جهت همین سختی، ممکن است در اثر خم شدن و پیچیدگی، سیم دچار آسیب شود. از این رو از این سیم در محل‌هایی که نیاز به خم شدگی نداشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیم‌های مفتولی در سیم کشی تابلوهای برق، برق فشارقوی و توزیع برق در شرایط مختلف استفاده می‌شود.
سیم نیمه افشان(NYAB)
سیم نیمه افشان که به آن سیم رشته‌ای نیز می‌گویند، قادر به تحمل ولتاژی نامی 300تا 500 می‌باشد. این نوع از سیم‌ها به نسبت سیم مفتولی از انعطاف بیشتری برخوردار هستند. به همین دلیل کاربرد زیادی در سیم‌کشی های معمول دارند و ضمنا به راحتي قابل استفاده و عبور از لوله‌های برق می‌باشند.
سیم افشان برق(NYAF)
یکی از پرکاربردترین و بهترین سیم‌های موجود در بازار و تاسیسات برقی، سیم افشان می‌باشد. سیم افشان بسیار نرم بوده و از انعطاف خوبی نیز برخوردار است. این سیم‌ها از تعداد زیادی رشته سیم‌های در هم تنیده شده، تشکیل شده است. جنس این رشته سیم‌ها از مس و آلومینیوم می‌باشد. عمده کاربرد سیم‌های افشان به عنوان سیم رابط در داکت های زیر زمینی و تابلوهای فرمان است. حتی به سبب انعطاف پذیری بالای این سیم‌ها، از آن در ماشین آلات نیز استفاده می کنند.
ضخامت و تعداد سیم‌های لازم در آموزش برق ساختمان
توجه داشته باشید ضخامت و تعداد سیم و نوع این سيم‌ها در هریک از بخش‌های برق کشی ساختمان متفاوت می‌باشد. دليل اين تفاوت، تطابق مقدار ولتاژ وارده با سايز سيم است. به عنوان مثال در صورتي که سایز سيم استفاده شده با ولتاژ مورد نياز آن وسيله برقي مطابقت نداشته باشد، ممکن است موجب آتش سوزی و آسیب به وسایل و تجهیزات برقی شود.
سازمان نظام مهندسی برق ساختمان، استانداردی برای ضخامت و سایز این سیم‌ها درنظر گرفته است. برخی از این استاندارها از قرار ذیل می‌باشد.
- در سیم کشی برق روشنایی اعم از هالوژن، لامپ، لوستر و غیره، از سیمی با شماره 5/1 و به صورت سه رشته استفاده می‌شود.
- برق کشی به پریزهای برق، در هر بخش از یک مکان مسکونی مثل آشپزخانه، اتاق‌خواب یا پذیرایی توسط سیمی با شماره 5/2 استفاده می‌شود. این سیم نیز به صورت سه رشته می‌باشد.
- در خصوص کابل‌های اصلی که از کنتور به جعبه فیوز هر واحد کشیده می‌شود، ضروری است از کابل سه رشته و شماره 6 استفاده شود.
- سیم آیفون به صورت 8 رشته یا همان 4 زوج می‌باشد و شماره آن مانند سایز سیم تلفن، 6/0 است. ضخامت این سیم 4/0 نیز می‌تواند باشد.
- در خصوص سیم آنتن از کابل کواسیال ۷۵ اهم استفاده می‌شود.
- در سیم کشی پریز تلفن از سیم 4 رشته(دو زوج) و به شماره 6/0 استفاده می‌شود. ضمنا بهتر است از سیمی استفاده شود که فویل‌دار باشد تا نویز کمتری از تلفن دریافت شود. در ساختمان‌های جدید و نوساز، فیبر نوری جایگزین سیم تلفن شده است.
خلاصه‌ای از مراحل آموزش برق ساختمان
پیش از بررسی مراحل آموزش برق ساختمان بهتر است به صورت خلاصه با این مراحل آشنا شوید.
- تهیه نقشه برق کشی ساختمان
- یافتن روش مناسب برای انجام سیم کشی ساختمان(روش روکار یا توکار)
- آماده کردن ابزار و وسایل مورد استفاده در برق کشی ساختمان
- اندازه گیری و مشخص کردن محل کلیدها، پریزها، جعبه فیوز و غیره
- کنده کاری و شیارزنی محل قرارگیری تاسیسات برقی و مسیر سیم کشی
- قراردادن لوله‌های برق
- سیم کشی جریان الکتریکی ساختمان
- نصب وسایل الکترونیکی و روشنایی مورد نیاز از قبیل لامپ، هالوژن، کلید و پریزها و…
مراحل آموزش برق ساختمان؛ سیم کشی ساختمان به چه نحو انجام می‌شود؟
اگر به دنبال یادگیری برق کشی ساختمان به زبان ساده هستید، این مطلب را از دست ندهید. چرا که در ادامه به صورت جزئي تري به مراحل آموزش برق ساختمان پرداخته‌ايم.
نقشه برق کشی ساختمان
با توجه به خلاصه‌ای که از مراحل آموزش برق ساختمان گفته شد، در وهله اول می‌بایست اقدام به تهیه و ترسیم نقشه سیم کشی ساختمان کرد. امروزه ترسیم سیم کشی ساختمان به کمک نرم‌افزارهای طراحی انجام می‌شود که کار را برای مجری این تاسیسات راحت می‌کند. اما اگر مسلط به کار با این نرم‌افزار نیستید می‌توانید به روش مرسوم گذشته یعنی همراه با کاغذ و قلم نقشه‌ي برق کشی ساختمان را انجام دهید.
برای این کار شما می‌بایست از محیطی که قصد برق کشی آن را دارید، یک بازدید و مشاهده میدانی انجام دهيد. این کار به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از محل و موقعیت آن داشته باشید. سپس با استفاده از خطوط و علایم اختصاری نقشه کشی، محل مناسب سیم‌ها و سایر تجهیزات برقی از قبیل کلید، پریز، جعبه فیوز و غیره را مشخص نمایید
انجام برق کشی به روش توکار و یا به روش روکار
پس از یک بازدید میدانی و تهیه نقشه و نوع درخواست کارفرما به راحتی می‌توان روش مورد نیاز در برق کشی ساختمان را مشخص کرد.
همانطور که از نام برق کشی روکار پیداست، در این روش سیم کشی بر روی سطح دیوار و به کمک بست انجام می‌شود که جلوه بصری خوبی نخواهد داشت. از این رو برق کشی به روش توکار کاربرد بیشتری دارد. به همین دلیل ادامه آموزش مراحل برق ساختمان به روش توکار توضیح داده خواهد شد.
ابزار و وسایل مورد استفاده در برق کشی ساختمان
برای انجام دادن یک سیم کشی صحیح در مراحل آموزش برق ساختمان لازم است ابزار و وسایل تخصصي و استاندارد برق کشی را نیز تهیه نمایید. این ابزار عبارت اند از:
- هیلیتی یا دریل چکشی و یا چکش و قلم جهت شیار زنی اصولی
- تیغ موکت‌بر و چراغ قوه و فنر سیم کشی
- فازمتر و پیچ گوشتی و متر
- تستر ولتاژ و آنالایزر مدار
- نوار و داکت برق و بست
- دستکش‌های عایق، لباس عایق و ضد حریق و همچنین عینک ایمنی
- تراز و شلنگ تراز
- نخ کاموای رنگی
اندازه گیری و ترازبندی جهت مشخص کردن محل کلیدها، پریزها، جعبه فیوز و غیره
اندازه گیری و ترازبندی در آموزش اصولی و استاندارد برق کشی صرفا توسط نقشه‌ی سیم کشی انجام می‌شود. کسی که وظیفه اجرای این نقشه را برعهده داشته باشد، با استفاده از نقشه‌خوانی قادر به اجرای آن در مقیاس بزرگتر خواهد بود. به این صورت که با استفاده از ابزار اندازه‌گیری و تراز، محل سیم کشی و قرارگیری هر یک از پریزها و کلیدها و… را مشخص می‌کند.
کنده‌کاری و شیارزنی محل قرارگیری لوله‌های برق و یا جعبه فیوز و سایر وسایل الکتریکی
پس از مشخص کردن مسیر سیم کشی برق ساختمان، نوبت به سوراخ کردن و شیار زدن این مسیر می‌رسد. شیارزنی بهتر است با هیلتی‌های چرخشی انجام شود. چرا که هیلتی دارای مته‌هایی با سایزهای متفاوت می‌باشد که بنا بر حفره و شیار مورد نیاز قابل تنظیم هستند که در نهایت علاوه بر جلوه‌ی بهتر، آسیبی نیز به نقطه‌ای دیگر وارد نخواهد شد.
قراردادن و نصب لوله‌های برق
در این مرحله می‌بایست لوله‌های برق را در مسیرهای مشخص شده در سطح زمین یا دیوار قرار داد. لوله گذاری یکی از قسمت‌های مهم در مراحل آموزش برق ساختمان محسوب می‌شود. از این رو بهتر است از لوله های PVCو سایز 5/13 استفاده کنید. ضمنا جهت ارتباط پریزهای تلفن و برق، لوله گذاری را از کف انجام مي‌دهند.
در لوله گذاری برق ساختمان بايد زانوي برق‌ها را به واسطه نوار چسب، به طور سفت و غيرقابل جداشدني به لوله واحد و اصلی متصل کرد تا در صورت وارد شدن فشار و ضربه از این لوله جدا نشود و آسيبي نبيند.
سیم کشی جریان برق ساختمان
پس از نصب لوله‌ها، سیم کشی برق ساختمان با کمک فنر سیم کشی انجام می‌شود. در فرایند انجام سیم کشی، به انواع سیم‌های مورد استفاده در برق کشی که پیشتر به آن اشاره شد، دقت کنید.
جهت سيم کشي ساختمان بهتر است بدانيد جعبه کلیدهای قطع کن را جايي قرار مي‌دهند که در آینده به آن دسترسي داشته باشند.
براي سيم کشي واحد مسکوني، رول سیم در کنار جعبه قطع کن قرار داده مي‌شود و سیم مطابق نقشه به نزدیک ترین پریز یا کلید مخصوص هر مدار کشيده خواهد شد.
نصب وسایل الکترونیکی و روشنایی مورد نیاز
در نهایت و پس از انجام گچ کاری و تکمیل عملیات ساختمانی کف، کار نصب وسایل الکترونیکی و روشنایی انجام خواهد شد. اين وسايل شامل تمام لامپ‌ها، لوستر، هالوژن، کليد و پريزها مي‌شود.
وضعیت بازارکار برقکار ساختمان: با توجه به گزارش تیتر شهر مورخ آذر ماه 1395 بطور متوسط روزانه بالغ بر 3 هزار واحد مسکونی جدید در کشور احداث می‌شود، به همین جهت صنعت ساختمان به عنوان یکی از مهمترین و اساسی‌ترین صنایع در توسعه کشور، نقش اصلی در مصرف منابع و سرمایه‌های ملی دارد؛ به طوری که بنابر آمارهای جهانی بیش از 30 درصد از درآمد سرانه ملی در کشور ما صرف تامین مسکن می‌شود و با توجه به رشد ساخت و ساز در کشور نیاز به برقکار ساختمان روز به روز در حال افزایش می‌باشد.
اما با وجود اهمیت این صنعت در کشور، عمر مفید ساختمان‌ها در ایران کمتر از 40 سال است در حالی که این مقدار در کشورهای توسعه یافته به بیش از 100 سال می‌رسد که نشانگر هدر رفت بالای سرمایه در صنعت ساختمان است.که در نتیجه با افزایش عمر مفید ساختمان سرانه تعمیرات برق ساختمان در کشور ما در مقایسه با متوسط جهانی بیشتر است به گونه ای که هر ایرانی سالانه به طور میانگین 3 تا 5 بار برای سرویس، تعمیر، تعویض وسیمکشی به برقکار مراجعه می‌کنند و از مشاهدات میدانی نیز می‌توان به این نتیجه رسید بازار این شغل به این زودی اشباع نخواهد شد.
در تهیه بخش هایی از این محتوا از آموزشگاه برق ساختمان دارالفنون به عنوان منبع استفاده شده است.