استاد اخم کرد و متنی ارزشمند خلق شد!

به گزارش مجله سلامتی ایران نمایشنامه «مصاحبه» به نویسندگی محمد رحمانیان از جمله نمایشنامه های فارسی است که در دوره های گوناگون مورد توجه بوده و تاکنون کارگردانان متعددی این متن را در ایران و کشورهای دیگر روی صحنه برده اند.

این روزها هم اجرایی تازه از این نمایشنامه با کارگردانی فرشاد کوکبیان در خانه هنر دیوار روی صحنه است. البته این نمایشنامه فقط روزهای شنبه در این سالن اجرا می شود.

به انگیزه اجرای دوباره نمایشنامه «مصاحبه» و با در نظر گرفتن شرایط جهان امروز که همچنان آتش جنگ در ان شعله ور است مروری داریم بر تعدادی از اجراهایی که از این نمایشنامه روی صحنه رفته است.

اولین بار خود رحمانیان بود که این نمایشنامه را اجرا کرد؛ اجرایی که سال ۷۶ در شانزدهمین جشنواره تئاتر فجر روی صحنه رفت و این نمایشنامه را به عنوان یکی از متون درخشان فارسی معرفی کرد. در آن اجرا مهتاب نصیرپور و حبیب رضایی به ایفای نقش پرداختند و صدای کیکاووس یاکیده و نرگس فولادوند نیز آنان را همراهی می کرد.

نمایشنامه «مصاحبه» همان گونه که از عنوانش برمی آید گفتگویی است دو نفره و شامل دو اپیزود با نام های «کشتن گربه بابا فونتن» و «دیگر مرا صدا نزن مادر» است.

اما داستان نگارش این نمایشنامه چه بود؟

محمد رحمانیان در توضیحی که به سال ۱۳۹۳ بر نسخه چاپی این نمایشنامه نوشته است شرح داده که استادش حمید سمندریان چگونه باعث و بانی نوشتن نمایشنامه ای شده که همچنان به حیات خود در تئاتر ایران ادامه می دهد.

این ماجرا را با روایت او می خوانیم:

«پاییز سال ۱۳۶۶. دانشجوی سال دوم تئاترم. برای درس کارگردانی با حمید سمندریان نمایشنامه «معجزه گر» اثر ویلیام گیسبون را انتخاب می کنم. نمایشنامه را بسیار دوست دارم و برای اجرای درست آن بسیار زحمت می کشم. توقع دارم استاد از اجرا تعریف کند و مرا تشویق. برعکس سمندریان اخمی می کند و می گوید: «داری خودتو پشت میزانسن قایم می کنی ممد!» توضیح بیشتری می خواهم. لبخندی می زند و می گوید:«برو «حادثه در ویشی» رو کار کن!» نمایشنامه را قبلا خوانده ام. منظورش را می فهمم. نمایشی با میزانسن های ثابت و کم تحرک آدم هایی که روی نیمکت نشسته اند و حرف می زنند. بعدتر سمندریان برایم می گوید: کارگردانی یعنی هدایت درست بازیگران نه دواندن بی دلیل آن ها در این سوی و آن سوی صحنه. «حادثه در ویشی» را اجرا نمی کنم اما نقد بی رحمانه سمندریان باعث می شود در بهار ۱۳۶۷ قسمت اول «مصاحبه» را بنویسم؛ «کشتن گربه بابا فونتن» … و این همزمان می شود با آغاز دوره ممنوع شدن فعالیتم در تئاتر. یادداشت های قسمت دوم را نوشته ام ولی حال و حوصله ای برای نوشتن نمایشنامه ندارم.

پاییز سال ۱۳۷۶. دوباره به کار دعوت می شوم. «مصاحبه» بدجوری بیخ گلویم مانده است. به سرعت نوشتن قسمت دوم را آغاز می کنم و دو هفته شبانه روز می نویسم تا سرانجام شبی از شب های آبان نمایشنامه تمام می شود؛ «دیگر مرا صدا نزن مادر!»

در بهمن ۱۳۷۶  این دو نمایشنامه برای نخستین بار اجرا می شوند…

خوب یاد بد حمید سمندریان تنها مسبب نگارش این نمایشنامه است.»

این متن روایتگر داستان دو جوان به نام های صفیه و نعیم است که هر یک به نوعی در پیله تنهایی خود گرفتار شده اند. در کشور الجزایر انقلابی بزرگ روی داده که حوادثی تلخ و شیرین را برای آنها رقم زده است. حالا پس از فرو نشستن طوفان انقلاب و گرد و غبار ایدئولوژی و تعصب هر دو متهم به قتل هستند …

با اجرای این کار حبیب رضایی اولین حضور حرفه ای خود را روی صحنه تجربه کرد و از آن پس به عنوان یکی از بازیگران ثابت رحمانیان در بیشتر نمایش های او حاضر شد.

نمایش «مصاحبه» سال ۷۸  همراه با دیگر نمایش رحمانیان «مجلس نامه» به صورت رپرتواری در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر در قالب اجرای عمومی روی صحنه رفت. در این اجرا صدای احمد آقالو و نگار عابدی بازیگران نمایش را همراهی می کرد.

هرچند رحمانیان خود دیگر این نمایشنامه را اجرا نکرد ولی پس از آن این متن بارها و بارها توسط گروه های حرفه ای و دانشجویی اجرا شده است. مهم ترین اجراهای این نمایشنامه مربوط به افشین هاشمی _ به زبان فارسی و انگلیسی در ایران و آمریکا اجرای سهیل پارسا به زبان انگلیسی و اسپانیولی در کانادا و کلمبیا اجرای شبنم طلوعی در پاریس به زبان فرانسوی و … است.

افشین هاشمی فروردین سال ۹۳ این نمایشنامه را با بازی خودش و عاطفه نوری در آمریکا اجرا کرد. این اجرا با حمایت مرکز مطالعات ایرانیان دانشگاه استنفورد ایالت کالیفرنیا به صحنه رفت. او سپس با کمی فاصله تابستان همان سال این نمایشنامه را با همین ترکیب از بازیگران در تماشاخانه مشایخی روی صحنه برد.

اما رضا دادویی دیگر کارگردانی است که او نیز علاقه مندی خود را به نمایشنامه «مصاحبه» نشان داده است.

او ابتدا این نمایشنامه را سال ۸۸ در خانه کوچک نمایش دانشکده هنر و معماری روی برد و سپس با فاصله چند سال پاییز ۹۴ نیز اجرایی دیگر از آن را روی صحنه آورد.

دادویی این نمایشنامه را با بازی الهه حسینی علی امیری مجید آهنگران الهام فغانی در تئاتر «باران» روی صحنه برد و به سبب تغییراتی که بر متن اعمال کرد نمایش را با عنوان اپیزودهای تشکیل دهنده آن اجرا کرد.

نمایشنامه «مصاحبه» تابستان سال ۹۸ با کارگردانی بهارک شهبازی و نقش خوانی نسیم ادبی نادر فلاح نسرین درخشان زاده و امین میری در تماشاخانه سپند نمایشنامه خوانی شد.

این متن همان سال یک اجرای دیگر را با کارگردانی الناز ابراهیم نژاد در پردیس تئاتر تهران تجربه کرد که به نظر می رسد اجرایی در جشنواره بوده است.

نمایشنامه «مصاحبه» یک بار هم در جشنواره ی پارمای ایتالیا با ترجمه ی شهراد تجزیه چی به زبان انگلیسی اجرای عمومی شد.

این نمایشنامه علاوه بر اجراهای گوناگون خود در قالب کتاب نیز اثر موفقی بوده است و علاوه بر اینکه از سوی نشر «نیلا» منتشر شده به زبان انگلیسی هم ترجمه شده است.

اما این تنها ترجمه نمایشنامه نامبرده نیست چراکه این متن با ترجمه مریوان حلبچه ای به زبان کردی هم ترجمه شده است.

حالا این نمایشنامه با طراحی و کارگردانی فرشاد کوکبیان و بازی خود او و مهسا میرکاظمی یاسین شهرامیان در خانه هنر دیوار روی صحنه است.

این نمایش تا ۲۸ آنلاین ماه فقط روزهای شنبه اجرا دارد.

این اجرا ساعت ۲۱ و به مدت یک ساعت روی صحنه می رود و در خلاصه داستان آن آمده: «پس از انقلاب الجزایر و در جریان آسیب های اجتماعی و روانی که بر مردم آن کشور وارد آمده است یک مددکار اجتماعی تصمیم می گیرد با دو نفر از این آسیب دیدگان که در تیمارستانِ زندانی در الجزایر بستری هستند مصاحبه ای انجام دهد.»

انتهای پیام