آیا نقشه دقیقی از ستارگان مجاورمان داریم؟
اگر همه ستارگان نزدیک ما مانند خورشید درخشان میبودند، به سادگی میتوانستیم لیستی از آنها تهیه کنیم، اما برخی از این ستارهها چنان کوچک و کمنورند که به عنوان ستارههای ناکام تلقی میشوند.
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، اگر خورشید ستارهای در همسایگی داشت، احتمالا باید در فاصله حدود 65 میلیون سال نوری از خورشید باشد. دهها سال است که اخترشناسان جمعیت ستارگان این محدوده را فهرستنویسی میکنند، اما به علت آنکه بسیاری از این ستارگان کوچک و کم نورند، تهیه این لیست آسان نیست.
حتی با وجود تمام چالشها، اخترشناسان در تهیه این فهرست پیشرفت خوبی داشتند. اما آیا اکنون کاتالوگ کاملی از این ستارگان داریم؟
اگر همه ستارگان به اندازه ستارگانی مانند خورشید درخشان باشند، فهرست کردن ستارگان همسایه منظومه شمسی آسان خواهد بود. اما برخی از آن ستارهها آنقدر کوچک و کم نورند که به عنوان ستارههای ناکام در نظر گرفته میشوند. این اجرام کوتولههای قهوهای یا اجرام زیر ستارهای نامیده میشوند.
وقتی با چشم غیرمسلح به آسمان شب نگاه میکنیم، ستارگان رشته اصلی و ستارگان غول پیکری که از منظومه ما بسیار دورند در تیرس رصد ما قرار میگیرند. بسیاری از ستارگان مانند کوتولههای قرمز و کوتولههای قهوهای بسیار کم نورند و با چشم دیده نمیشوند. مثلا پروکسیما قنطورس، که یک کوتوله قرمز و نزدیکترین ستاره به ما است، تا اوایل قرن بیستم کشف نشده بود.
در نخستین روزهای شکلگیری علم اخترشناسی، اندازهگیری حرکت ویژه ستارگان نشان داد برخی از آنها که در جای خود ثابت به نظر میرسند، نسبت به سایر ستارگان نزدیکترند. همه ستارگان متحرکتند و حرکت ویژهای دارند، ولی این جابجایی در طول عمرشان چندان قابل توجه نیست. بررسی حرکت ویژه ستارگان منجر به انتخاب ستارههای خاصی برای اندازهگیری اختلاف منظر آنها شد که به مکانیابی صحیح ستارگان در فضا کمک کرد. سپس، در اوایل قرن بیستم، زمانی که نجوم و عکاسی در کنار هم مورد استفاده قرار گرفتند، موجی از اکتشافات همسایگان خورشیدی ما شکل گرفت. تلاشهای جدید نشان داد که نزدیکترین همسایگان ما کوتولههای قرمز هستند.
با پیشرفت فناوری در دهه 1990، با بررسی مادون قرمز آسمان، ستارگان کم نور بیشتری کشف شد. ماموریتهایی مانند «بررسی دو میکرون کل آسمان» نگاهی جدید و بیسابقه از آسمان ارائه کرد. این ماموریت توانست کوتولههای قرمز، کوتولههای قهوهای، اجرام زیر ستارهای و حتی سیارات کوتوله را در منظومه شمسی پیدا کند.
پژوهشگران در سال 1997، مقاله مهمی در مورد ستارگان همسایه منتشر کردند. این مقاله نشان داد که کشف ستارهای موسوم به LHS 1565 ، که در فاصله 12 سال نوری زمین قرار دارد، فهرستبندی ستارگان محلی را دچار مشکل کرده است.
از سال 1997، انبوهی از ستارگان در همسایگی خورشید کشف شده است. پژوهشگران میگویند که به نظر میرسد این ستارگان میتوانند تکمیل کننده فهرست باشند.
در اوایل سال جاری میلادی، مطالعهای منتشر شد که نویسندگان آن مدعی بودند بررسی کامل ستارگان نزدیک، عمدتاً به لطف دادههای گایا امکان پذیر است. آنان 462 جرم (از جمله خورشید) را در 339 منظومه ستارهای که در فاصله 32 سال نوری از ما واقعند پیدا کرده بودند.
نویسندگان این مقاله در پژوهشهای قبلی، 16 ستاره را به لیست اضافه کرده بودند. این اجرام شامل کوتولههای انتهای گروه M، برخی از سردترین و کم نورترین ستارههای رشته اصلی و کوتولههای قهوهای بودند. آنها همچنین یک کوتوله سفید که همدم کوتوله قرمز بود کشف کردند.
اما لیست اخیر چقدر کامل است؟
مشکل اصلی، دشواری تشخیص ستارگان کم نور مانند کوتولههای قهوهای و کوتولههای قرمز واقع در انتهای گروه M است.
پژوهشگران میگویند که کاتالوگ ستارگان همسایه، هنوز 93 ستاره کم دارد.این کمبود شامل 28.1 درصد از ستارگان سفید، زرد مایل به سفید، زرد، نارنجی و قرمز، 31 درصد شامل کوتولههای سفید، و 27.8 درصد شامل کوتولههای قرمز است. همچنین بخشی از این کمبود شامل کوتولههای قرمز واقع در انتهای گروهM است.