یکی از قطعات مهم در خودروهای انژکتوری، سنسور دور موتور خودرو یا سنسور موقعیت میل لنگ می باشد که به ESS نیز مشهور می باشد. این سنسور وظیفه تشخیص و گزارش لحظه ای دور موتور به ECU را دارد و به همین جهت در امر حرکت خودرو، نقش بسیار پررنگی را ایفا می کند.
سنسور دور موتور چیست؟
سنسور دور موتور چیست و چه اهمیتی دارد؟ سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ (Crankshaft position sensor) که Engine Speed Sensor یا ESS نیز نامیده می شود یک قطعه الکتریکی نسبتاً مدرن در موتورهای درون سوز است که داده های موقعیت مکانی پیستون و سرعت دورانی میل لنگ را بدست می آورد. این داده ها به قسمتی به نام واحد فرمان موتور منتقل شده و موتور از آنها برای مدیریت زمان در سامانه جرقه زنی و دیگر فرایندها استفاده می کند.
در نسل قبلی خودرو ها قبل از اینکه حسگر موقعیت الکتریکی مورد استفاده قرار گیرد، دلکو وظیفه تنظیم زمان جرقه زنی را در موتور بر عهده داشت. این سنسور ممکن است در جلوی موتور و نزدیکی پولی میل لنگ یا در قسمت عقب موتور روی پوسته کلاچ و در نزدیکی فلایویل قرار گرفته باشد که وضعیت میل لنگ را نسبت به نقطه مرگ بالا تعیین و علائم را به ای سی یو ارسال می دارد. ای سی یو برای پاشش صحیح و جرقه صحیح از این علائم استفاده می کند.
عملکرد سنسور دور موتور
سنسور دور موتور قطعه ایست الکتریکی مغناطیسی که در مقابل چرخ دندانه داری که روی فلایول قرار دارد، نصب شده است. اجزای تشکیل دهنده این سنسور، آهن ربا، سیم پیچ مسی و یک هسته از جنس آهن می باشد. هنگام چرخش چرخ دنده، میدان مغناطیسی ایجاد شده در سنسور، یک موج سینوسی ایجاد و به سمت ECU ارسال می کند. سپس ECU با محاسبه میزان دامنه و فرکانس دریافت شده، میزان دور موتور خودرو را بدست می آورد. این داده های ارسال شده علاوه بر تنظیم دور موتور باعث می شود تا ECU، زمان دقیق جرقه زنی در موتور (استارت) را نیز بدست آورده و از این طریق زمان دقیق پاشش سوخت را به انژکتورها اعلام نماید.
در نسل های پیشین خودروها، وظیفه بدست آوردن زمان دقیق جرقه زنی بر عهده دلکو بود که باعث ایجاد مشکلاتی می گردید. به طور کلی محاسبه دور موتور، تنظیم دور موتور آرام و ارسال اطلاعات زمان جرقه زنی، از وظایف اصلی سنسور موقعیت می باشد. در ذیل نیز وظایف این قطعه حیاتی در موتور خودرو شرح داده شده است.
وظایف سنسور دور موتور
1- اعلام حرکت فلایویل به ECU که می تواند منتج از انجام استارت و یا هل دادن خودرو در دنده باشد
تذکر مهم بنا به ویژگی بالا خودرو های انژکتوری را با هل دادن نیز می توان روشن نمود که البته ما آن را در پژو توصیه نمی کنیم. زیرا در خودرو پژو که تسمه لاستیکی دندانه دار استفاده شده، ضربه محکم رها کردن ناگهانی پدال کلاچ می تواند با توجه به اینرسی میل سوپاپ باعث در رفتن یک یا دو دندانه تسمه از روی دندانه های پولی شود و در این حالت خودرو بدون اینکه ایرادی را توسط دستگاه های عیب یاب اعلام کند دیگر قابل تنظیم نخواهد بود.
2- اعلام نقطه مرگ بالا به ECU جهت تحریک آن به صدور دستور های پاشش انژکتور و ایجاد جرقه.
3- اعلام دور موتور به دورسنج از طریق ECU.
4- ارائه آوانس استاتیکی به ECU.
بصورت خلاصه محاسبه زمان جرقه، محاسبه و تنظیم دور آرام، تشخیص حالت موتور از وظایف و کاربردهای اصلی سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ است.
اهمیت سنسور سرعت موتور
سنسور سرعت موتور در وسایل نقلیه مختلف نقش مهمی را ایفا می کند زیرا اطلاعات حیاتی را به ECU (واحد کنترل موتور) برای کنترل عملکردهای مختلف موتور می دهد. با نظارت بر سرعت موتور، این سنسور به ECU اجازه می دهد تا تنظیمات دقیقی در پارامترهایی مانند زمان جرقه زنی پاشش سوخت و موارد دیگر انجام دهد. که در نهایت تضمین می کند که موتور عملکرد بهینه دارد، سوخت را به طور موثر مصرف می کند و به طور موثر آلایندگی ها را مدیریت می کند.
اگر سنسور دور موتور وجود نداشت، ECU فاقد اندازه گیری RPM (دور در دقیقه) بود که این موضوع می تواند منجر به احتراق ناکارآمد سوخت و سایر مسائل مربوط به عملکرد شود. علاوه بر این، هرگونه مشکل در سنسور دور موتور نیز می‌تواند بر سیستم‌هایی که به داده‌های RPM متکی هستند، مانند سرعت‌سنج و تعویض دنده، تأثیر بگذارد.
بررسی علائم خرابی سنسور دور موتور سمند EF7
سنسور دور موتور (CKP) یکی از قطعات حیاتی در سیستم مدیریت موتور سمند EF7 است که وظیفه آن تشخیص سرعت و موقعیت میل لنگ می‌باشد. این اطلاعات برای تنظیم زمان جرقه‌زنی و پاشش سوخت توسط ECU (کامپیوتر خودرو) ضروری است. خرابی این سنسور می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی در عملکرد موتور شود.
در این مقاله به بررسی علائم خرابی سنسور دور موتور سمند EF7 می‌پردازیم:
1. روشن نشدن خودرو:
یکی از شایع‌ترین علائم خرابی سنسور دور موتور، عدم استارت خوردن خودرو است. در این حالت، سنسور قادر به ارسال اطلاعات صحیح به ECU نیست، در نتیجه ECU نمی‌تواند دستور پاشش سوخت و جرقه‌زنی را به درستی صادر کند و موتور روشن نمی‌شود.
2. خاموش شدن ناگهانی موتور:
ممکن است خودرو بعد از روشن شدن، ناگهان خاموش شود. این اتفاق به دلیل قطع شدن ارسال اطلاعات توسط سنسور دور موتور به ECU رخ می‌دهد.
3. کارکرد ناقص موتور:
در برخی موارد، با وجود روشن شدن خودرو، موتور به صورت ناقص و بد کار می‌کند. لرزش، افت قدرت و شتاب، و یا افزایش مصرف سوخت از جمله علائم کارکرد ناقص موتور به دلیل خرابی سنسور دور موتور هستند.
4. نمایش نادرست دور موتور:
اگر سنسور دور موتور خراب باشد، ممکن است دور موتور در صفحه کیلومتر به درستی نمایش داده نشود. این اتفاق می‌تواند به صورت ثابت ماندن دور موتور در یک عدد خاص، یا نوسانات غیرطبیعی نشان داده شدن دور موتور باشد.
5. مشکلات مربوط به دنده:
در برخی از خودروها، خرابی سنسور دور موتور می‌تواند باعث ایجاد مشکل در تعویض دنده، مخصوصاً در دنده‌های اتوماتیک، شود.
6. روشن شدن چراغ چک موتور:
روشن شدن چراغ چک موتور (Engine Check Light) می‌تواند نشان دهنده خرابی سنسور دور موتور باشد. البته، روشن شدن این چراغ علل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد، بنابراین برای تشخیص دقیق مشکل، باید توسط دستگاه دیاگ بررسی شود.
عوامل موثر در خرابی سنسور دور موتور:
- فرسودگی و افزایش سن سنسور
- ضربه خوردن به سنسور
- نفوذ آب یا رطوبت به سنسور
- کثیفی سنسور دور موتور
- ایرادات برقی
تشخیص خرابی سنسور دور موتور:
تشخیص قطعی خرابی سنسور دور موتور توسط دستگاه دیاگ انجام می‌شود. در این دستگاه، کدهای خطا مربوط به سنسور دور موتور قابل مشاهده است.
تعویض سنسور دور موتور:
در صورت خرابی سنسور دور موتور، باید آن را با یک سنسور جدید و اورجینال تعویض کرد. تعویض این سنسور نیاز به تخصص دارد و باید توسط مکانیک مجرب انجام شود.
نکات پیشگیرانه:
- برای جلوگیری از خرابی سنسور دور موتور، باید به طور مرتب سرویس دوره‌ای خودرو انجام شود.
- در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، باید به مکانیک مراجعه کرد.
- از استفاده از قطعات یدکی غیر اورجینال خودداری کنید.
با توجه به نقش حیاتی سنسور دور موتور در عملکرد موتور، تشخیص سریع خرابی و تعویض آن از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم توجه به این موضوع می‌تواند منجر به مشکلات جدی و هزینه‌های سنگین شود.