دوگانگی شرایط عراق در حفظ یا خروج از خرمشهر

به گزارش مجله سلامتی ایران رادیو بی‌بی‌سی ۱۳۶۱/۲/۳۰ اهمیت نبرد در خرمشهر و نتیجه تعیین‌کننده آن در سرانجام جنگ ایران و عراق را بررسی کرد و گفت: تردیدی نیست که شهر بندری خرمشهر ازنقطه‌نظر نظامی و سیاسی برای هر دو طرف اهمیت بسزایی دارد.

عراق همواره اثبات ادعای مالکیت این کشور بر شط العرب (اروندرود) را یکی از اهداف اصلی خود در جنگ جاری با ایران ذکر کرده است و تسلط بر خرمشهر که کلید اصلی برای کنترل این آبراه مرزی و بندر عراقی بصره است، طبعاً برای عراق از اهمیت سوق‌الجیشی خاصی برخوردار است و اگر نیروهای عراقی مصمم به دفاع از مواضع خود در خرمشهر باشند، نیروهای ایران نبرد دوم برای کنترل این شهر را برخوردی آسان نخواهند یافت؛ زیرا اگرچه درگذشته، روحیه نظامی و رزمی سربازان عراقی ضعیف‌تر از نیروهای ایرانی بوده است، این بار سربازان عراقی در حالی با قوای ایران روبه‌رو خواهند شد که در پشت سر خاک خودشان قرار دارند.

بی‌بی‌سی سپس به شرایط دوگانه حکومت عراق در خروج از خرمشهر یا حفظ آن پرداخته و اضافه کرد: تقویت نیروهای عراقی در خرمشهر نشان می‌دهد که پرزیدنت صدام حسین پس از عقب‌نشینی در اکثر نقاط استان خوزستان ایران، این بار قاطعانه خیال ایستادگی دارد.

ولی عدم آمادگی عراق در تحمل تلفات سنگین و کم‌اهمیتی این موضوع برای ایران، مسئله ایستادگی قاطع عراق را با علامت سؤال همراهی می‌کند.

هزینه جنگ با ایران به طرح‌های اقتصادی عراق صدمات سنگینی وارد کرده است. بهای غیرقابل‌پیش‌بینی شکست‌های سیاسی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. به‌طور مثال امکان تغییر مکان محل برگزاری کنفرانس سران کشورهای غیر متعهد که قرار است در ماه سپتامبر آینده در بغداد تشکیل گردد، پایان هرچه زودتر جنگ با ایران را، یکی از اهداف اصلی عراق قرار داده است.

عراق درحالی‌که قسمت وسیعی از نواحی غربی استان خوزستان را در دست داشت، موفق نشد ایران را به مذاکره مجبور کند و اینک با تسلط با خرمشهر، حصول به این هدف بیش‌ازپیش غیرممکن به نظر می‌رسد. از سوی دیگر، پیشروی نیروهای ایرانی امکان قبول پیشنهاد سازمان اجلاس اسلامی را که خواستار یک آتش‌بس یک‌ماهه در ماه رمضان شده است، غیرمحتمل می‌سازد.

اشغال طولانی‌مدت بخشی از خاک ایران نیز با وسعت جبهه و امکان حمله‌های غافلگیرکننده نیروهای ایرانی عملی به نظر نمی‌رسد. به دریافت کمک از سایر کشورهای عرب به‌غیراز کمک‌های مالی و تبلیغاتی هم امید چندانی نیست.

خودداری از مذاکره برای پایان دادن به جنگ و پیشروی نیروهای این کشور در جبهه‌های جنگ، عراق را مجبور ساخته تا روش عقب‌نشینی همراه با جنگ را در پیش گیرد. به‌احتمال‌زیاد رهبران عراق به این نتیجه رسیده‌اند که عقب‌نشینی به مرز بین‌المللی همراه با تقویت مواضع دفاعی در پشت مرز بهترین روش برای پایان دادن به جنگ است. در آن صورت عراق نخواهد توانست به هیچ‌یک از اهداف اولیه خود دست یابد.

شکست سیاسی-نظامی عراق می‌تواند سبب افزایش نارضایتی داخلی در این کشور گردد که به هیچ و چه تضمینی برای کاهش اهداف سیاسی ایران نخواهد بود؛ ازجمله تمایل غیررسمی ایران برای سرنگون ساختن حکومت صدام حسین بر عراق.

ولی اگر جنگ به مرحله‌ای برسد که برای سربازان عراقی مسئله دفاع از خاک کشورشان باشد، احتمالاً نظامیان و مردم عادی عراق برای جلوگیری از ورود احتمالی ارتش ایران به خاک کشورشان ازخودگذشتگی بیشتری نشان خواهند داد.

اگر جنگ جاری به‌صورت دفاع عراق از خاک خود درآید به ادعای همیشگی پرزیدنت صدام حسین قوت بیشتری خواهد داد که جنگ با ایران را همیشه برای دفاع از سرزمین اعراب خوانده است.

بی‌بی‌سی در پایان گفتار خود چنین نتیجه گرفت: مشاهده تمامی جوانب سیاسی این برخورد نظامی است که هم امکان خروج آرام نیروهای عراقی از خرمشهر و هم ادامه طولانی جنگ برای حفظ این شهر سوق‌الجیشی را ممکن می‌سازد.

منبع:

حبیبی، ابوالقاسم، روزشمار جنگ ایران و عراق: آزادسازی خرمشهر؛ پایان رؤیای تجزیه ایران، (کتاب نوزدهم)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران ۱۳۹۸، صص ۵۱۶، ۵۱۷، ۵۱۸.

انتهای پیام