سیستم چیلر و فن کویل به سیستم سرمایشی گفته می شود که در آن فن کویل و چیلر با لوله کشی آب سرد به یکدیگر متصل می شوند. این سیستم به همراه سیستم چیلر و هواساز از جمله پر کاربردترین سیستم های سرمایشی در ساختمان محسوب می شوند. معمولا در یک ساختمان مسکونی ، اداری ، تجاری ، صنعتی و غیره یک یا مجموعه ای از چند چیلر را به صورت مرکزی و با لوله کشی به تعداد زیادی فن کویل و یا به یک یا چند هواساز متصل می کنند.
در ضمن برای گرمایش نیز فن کویل ها با لوله کشی به بویلر موتورخانه متصل می شوند و مجموعه کامل سرمایشی و گرمایشی را شکل می دهند که در فصل تابستان ، آب سرد چیلر به فن کویل ها ارسال می شود و در فصل زمستان ، آب گرم بویلر به فن کویل ها ارسال می گردد تا عمل سرمایش و گرمایش هوا انجام شود. در ادامه به تفاوت های آن نسبت به دستگاه هواساز ، کاربرد هر یک و مسائل مرتبط با فروش آنها می پردازیم.
تفاوت چیلر و فن کویل چیست ؟
تفاوت چیلر و فن کویل در این است که دستگاه چیلر یا مینی چیلر در طی یک سیکل ، آب را به دمای نزدیک صفر یا زیر صفر رسانده و با پمپ ، آب سرد را به سمت تعدادی فن کویل که در قسمت های مختلف یک ساختمان نصب می شوند ، ارسال می کند. در تصویر زیر نحوه کار این سیکل و نحوه خروج آب سرد از آن را مشاهده می کنید. اصلی ترین گام در خرید برج خنک کننده یا کولینگ تاور تهویه مطبوع جدید، تعیین عملکرد یا ظرفیت آن تجهیز است.
فن کویل نیز دارای کویل هایی (لوله های متعدد پر پیچ و خم از جنس مس) است که آب سرد درون آنها جریان پیدا کرده و فن با وزیدن هوا از اطراف کویل ها ، هوا را سرد کرده و پس از تنظیم دقیق دمای مورد نیاز و نیز فیلتر نمودن در محیط داخل ساختمان به گردش در می آورد.
بنابرین فرق چیلر و فن کویل در این است که چیلر ، دستگاه تولید کننده برودت (سرمایش) یا همان سرد کننده آب و فن کویل ، دستگاه توزیع کننده برودت یا همان خنک کننده هوا در داخل ساختمان است. برای نمونه، در شکل زیر چندین فن کویل (در عمل به تعداد بسیار زیاد) با طرح های متفاوت به یک چیلر تراکمی هوا خنک متصل شده اند.
چیلر و فن کویل های متصل به آن در انواع و طرح های گوناگون طراحی و ساخته می شوند. برای مثال پر کاربردترین آنها عبارتند از چیلر اسکرو ، چیلر اسکرال ، چیلر رفت و برگشتی (پیستونی) ، چیلر سانتریفیوژ ، فن کویل زمینی ، فن کویل دیواری ، فن کویل سقفی و کانالی که به طور گسترده به فروش می رسند. در اینجا ما به انواع چیلرهای تراکمی از نظر نوع کمپرسور اشاره کردیم که برای آشنایی با طرز کار و ویژگی های هر یک ، قیمت و مسائل مرتبط با فروش آنها پیشنهاد می کنیم که مقالات زیر را مطالعه بفرمایید.
تفاوت فن کویل و چیلر نسبت به هواساز و چیلر
حال که به سوال مهم سیستم چیلر و فن کویل چیست پاسخ دادیم و به طور اجمالی آن را بررسی کردیم می خواهیم چند مورد از مهمترین تفاوت های آنها را بررسی کنیم.
1 . لوله کشی در برابر کانال کشی
اولین فرق فن کویل و چیلر نسبت به هواساز و چیلر در لوله کشی یا کانال کشی بودن سیستم است. در سیستم هواساز و چیلر ، هواساز به صورت مرکزی در بیرون از ساختمان نصب شده (معمولا روی بام) و با کانال کشی به اتاق ها ، سالن ها و قسمت های مختلف یک ساختمان متصل می شود.
هواساز هوای تازه را به مقدار زیاد از بیرون تامین و پس از تنظیم دما ، تنظیم رطوبت و فیلتر کردن آن با کانال کشی به بخش های مختلف ساختمان می فرستد. هواساز نیز همانند فن کویل ها با لوله کشی آب سرد و آب گرم به چیلر و بویلر (یا مینی چیلر و پکیج در مقیاس کوچک تر) متصل می شود.
در سیستم فن کویل و چیلر ، فن کویل ها به تعداد زیاد در قسمت های مختلف ساختمان نصب و هوای داخل ساختمان را پس از تنظیم دما و فیلتراسیون ، توزیع می کنند. هزینه لوله کشی و اشغال فضا توسط آن نسبت به کانال کشی کمتر و نگهداری ، تعمیرات و بازسازی ساختمان در آینده نیز راحت تر خواهد بود. همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید، برای گرمایش در فصل زمستان کافی است که به جای ارسال آب سرد به فن کویل ها ، آب گرم پکیج (یا بویلر موتورخانه) به فن کویل ها ارسال شود تا هوای گرم در ساختمان توزیع شود.
2 . مدیریت مستقل فن کویل ها در برابر تامین هوای تازه و تنظیم رطوبت هواساز
فن کویل ها دارای مدیریت مستقل و جداگانه از نظر خاموش و روشن شدن ، تنظیم دما و توزیع هوا هستند. یعنی هر فن کویل می تواند با دمای جداگانه نسبت به سایر فن کویل ها کار کند و همچنین می توان به هر کدام که نیاز نیست خاموش کرد. در شکل زیر این موضوع به خوبی نشان داده شده است که به ازای هر اتاق یک فن کویل در نظر گرفته شده و همگی به یک چیلر متصل هستند و در عین حال می توان هر یک را مستقلا مدیریت کرد.
ولی دمای هوا در تمامی سالن ها و قسمت های متصل به یک هواساز یکسان خواهد بود. هواساز قابلیت تنظیم دقیق رطوبت و نیز تامین هوای تازه به مقدار زیاد از بیرون ساختمان را دارد. معمولا اگر در ساختمانی به تنظیم دقیق رطوبت و نیز تامین مقدار زیادی هوای تازه احتیاج باشد هواساز پیشنهاد می شود و کاربرد بیشتری دارد و در غیر این صورت فن کویل گزینه بهتری خواهد بود. در بسیاری از پروژه ها نیز این دو سیستم به صورت ترکیبی به فروش می رسند و با یکدیگر استفاده می شوند.
علاوه بر مواردی که به عنوان تفاوت فن کویل و هواساز ذکر کردیم، این دو سیستم شباهت هایی نیز دارند. برای مثال در هر دو سیستم ، آب گرم ارسالی از طرف بویلر یا پکیج در کویل های فن کویل و هواساز جریان پیدا کرده و این بار فن با وزیدن هوا از اطراف کویل ها ، هوای گرم را در ساختمان توزیع می کند. پکینگ برج خنک کننده کولینگ تاور انواع مختلفی دارند و با توجه به نوع طراحی و کارکرد مورد کاربرد قرار می‌گیرند.
با توجه به تفاوت های فن کویل و هواساز هر یک از آنها در چه نوع کاربری کاربرد دارند؟
با توجه به توضیحاتی که درباره تفاوت فن کویل و هواساز دادیم احتمالا تا کنون متوجه شده اید که در چه کاربردها و مواردی باید از فن کویل ها و در چه مواردی از هواساز در سیستم تهویه یک ساختمان بهره ببریم. در کاربری هایی که معمولا به صورت سالن بزرگ و یک تکه بوده و ارتفاع سقف آن زیاد است (مثل یک سالن ورزشی یا سالن یک مجتمع تجاری و …) و شرایط به نحوی است که باید
با کانال کشی هوای تهویه شده را به تک تک نقاط برسانیم باید از هواساز و در کاربری هایی که به چندین تکه مجزا (توسط دیوار) تقسیم شده اند (برای مثال یک ساختمان مسکونی یا اداری یا آموزشی و …) و هر تکه از این ساختمان باید مستقلا تهویه شود و معمولا ارتفاع سقف آنها نیز معمولی است از فن کویل ها استفاده می شود.
ما در این مقاله سعی کردیم تا به سوال سیستم چیلر و فن کویل چیست پاسخ دهیم و به تفاوت های آن نسبت به هواساز ، مزایا ، معایب و کاربرد هر یک و مسائل مرتبط با فروش آنها بپردازیم. در نهایت باید با توجه به نیازهای خاص یک پروژه ، سیستم تهویه مطبوع سرمایشی و گرمایشی مناسب برای آن انتخاب شود.
هزینه پیاده سازی این سیستم در یک ساختمان شامل چه مواردی می شود؟
هزینه پیاده سازی آن شامل خرید دستگاه چیلر، تعدادی فن کویل و لوله کشی آب بین اجزای سیستم (اجرا) می شود. در واقع هزینه اجرای آن که شامل لوله کشی آب (و خرید پمپ و مخزن انبساط آب) می شود در مقایسه با برخی دیگر از سیستم های تهویه که در آنها باید از لوله کشی مسی بین اجزای سیستم استفاده شود، بسیار ناچیز است.
در ضمن برای گرمایش باید همین فن کویل ها به آبگرم موتورخانه یا پکیج متصل شود. البته در چیلرهای سایز کوچک (کمتر از 20 تن تبرید) به خرید پمپ و مخزن انبساط نیازی نیست چونکه این اجزا در کارخانه درون خود دستگاه چیلر جاسازی و نصب می شود. اسپلش گرید یکی از انواع پکینگ اسپلش است
چیلر و فن کویل مناسب بر چه اساسی طراحی و انتخاب می شود؟
برای هر ساختمانی با توجه به نوع کاربری، مشخصات، متراژ و محل جغرافیایی آن، ظرفیت برودتی و حرارتی توسط مهندسان متخصص در این زمینه محاسبه و بر اساس آن چیلر با ظرفیت سایز شده و مطابق با نیاز و نیز فن کویل هایی با تعداد و ظرفیت هوادهی مناسب طراحی و انتخاب گردد.