چند ماه نفقه پرداخت نشود زن میتواند طلاق بگیرد

اگر مرد نفقه همسر خود را پرداخت نکند، قانوناً زن می تواند برای طلاق اقدام کند. هرچند قانون مدنی به طور مستقیم مدت زمان مشخصی را برای عدم پرداخت نفقه جهت ایجاد حق طلاق تعیین نکرده است، اما در شروط ضمن عقد نکاح و نیز در رویه قضایی، شش ماه عدم پرداخت نفقه بدون عذر موجه و عدم امکان الزام مرد به پرداخت، به عنوان مبنایی برای ایجاد حق طلاق زن شناخته می شود. این وضعیت می تواند مصداق «عسر و حرج» برای زن تلقی شود.

در زندگی زناشویی، نفقه از مهم ترین حقوق مالی است که قانون برای زن در نظر گرفته و مرد را موظف به پرداخت آن دانسته است. این حق، پشتوانه مالی و اجتماعی زن در طول زندگی مشترک است و عدم ایفای این وظیفه از سوی مرد، می تواند چالش های جدی برای پایداری زندگی مشترک ایجاد کند. از منظر قانونی، نپرداختن نفقه نه تنها یک تخلف حقوقی است، بلکه در شرایطی خاص می تواند منجر به جرم انگاری و حتی حبس برای مرد شود. برای زنی که در چنین شرایطی قرار می گیرد، آگاهی از حقوق خود و مراحل قانونی جدایی، اهمیت حیاتی دارد. این مقاله به بررسی جامع و دقیق این موضوع می پردازد و راهنمایی روشن برای فهم ابعاد حقوقی و مراحل عملی طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه ارائه می دهد.

نفقه چیست و اهمیت آن در قانون ایران؟

نفقه در نظام حقوقی ایران، به مجموعه نیازهای اساسی و متناسب با شأن زن گفته می شود که تأمین آن، از جمله وظایف شرعی و قانونی مرد در طول دوران زندگی مشترک و عقد دائم است. این مفهوم فراتر از صرف تأمین خوراک و پوشاک بوده و شامل مسکن متناسب، اثاث منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی، و تمام مخارجی می شود که برای ادامه زندگی آبرومندانه زن در شأن او لازم است. ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی صراحتاً بیان می دارد: «در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.» این تکلیف، از همان زمان جاری شدن عقد نکاح آغاز می شود و استمرار دارد.

اهمیت پرداخت نفقه به قدری است که قانون گذار، آن را به عنوان یک حق بنیادین برای زن تلقی کرده و حتی ناتوانی مالی مرد را به عنوان عذری برای نپرداختن آن نپذیرفته است؛ مگر اینکه زن بدون دلیل موجه، از انجام وظایف زناشویی خود که اصطلاحاً «تمکین» نامیده می شود، خودداری کند. تمکین، شامل تمکین عام (یعنی زندگی با شوهر زیر یک سقف و اطاعت از اوامر متعارف او) و تمکین خاص (یعنی برقراری رابطه زناشویی) است. اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین امتناع ورزد، «ناشزه» شناخته شده و حق دریافت نفقه را از دست می دهد. اما در صورتی که زن تمکین کامل داشته باشد و مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، قانون راه های مختلفی را برای مطالبه نفقه و حتی طلاق برای زن فراهم کرده است. اهمیت نفقه در این است که تضمین کننده حداقل های زندگی برای زن بوده و از این رو، قانون برای عدم پرداخت آن، ضمانت اجراهای جدی پیش بینی کرده است.

مدت زمان عدم پرداخت نفقه برای ایجاد حق طلاق

پاسخ به این پرسش که دقیقاً «چند ماه نفقه پرداخت نشود زن می تواند طلاق بگیرد»، پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد. قانون مدنی ایران، برخلاف برخی قوانین دیگر، مدت زمان مشخص و قطعی مانند سه ماه یا شش ماه را مستقیماً برای ایجاد حق طلاق زن به دلیل عدم پرداخت نفقه تعیین نکرده است. اساس این حق، ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی است که مقرر می دارد: در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم، شوهر او را اجبار به طلاق می نماید، همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.

آنچه این ماده بر آن تأکید دارد، «استنکاف» (امتناع عمدی) یا «عجز» (ناتوانی مالی) مرد از پرداخت نفقه و مهم تر از آن، «عدم امکان الزام» او به پرداخت توسط دادگاه است. یعنی ابتدا باید زن برای مطالبه نفقه اقدام کند، حکم دادگاه را بگیرد و اگر مرد با وجود حکم دادگاه باز هم نفقه را پرداخت نکرد و امکان اجبار او از طریق قانونی (مثلاً توقیف اموال) نیز میسر نشد، در آن صورت حق طلاق برای زن ایجاد می شود.

نقش شروط ضمن عقد نکاح و رویه قضایی

در بسیاری از عقدنامه های رسمی، بندی تحت عنوان «شروط ضمن عقد» وجود دارد که یکی از بندهای آن، صراحتاً به موضوع عدم پرداخت نفقه اشاره می کند. بند یکم این شروط، معمولاً اینگونه نگاشته می شود که: «در صورت استنکاف شوهر از پرداخت نفقه به مدت شش ماه و عدم امکان الزام او به پرداخت نفقه توسط دادگاه، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد تا با مراجعه به دادگاه و پس از اخذ مجوز از دادگاه، خود را طلاق دهد.» این شرط، شش ماه را به عنوان یک بازه زمانی مشخص می کند که در صورت عدم پرداخت نفقه و فراهم بودن سایر شرایط، زن می تواند از حق طلاق خود استفاده کند.

همچنین، رویه قضایی و نظریه های حقوقی، طولانی شدن عدم پرداخت نفقه را (حتی در مواردی کمتر از شش ماه بسته به شرایط) می تواند مصداق «عسر و حرج» (سختی و مشقت) برای زن تلقی کند. عسر و حرج وضعیتی است که ادامه زندگی مشترک را برای زن به طور غیرقابل تحملی دشوار می سازد. نپرداختن نفقه برای مدت طولانی، به ویژه در شرایطی که زن هیچ منبع درآمدی ندارد یا به شدت به نفقه وابسته است، قطعاً می تواند مصداق عسر و حرج باشد و دادگاه با احراز این شرایط، حتی بدون اینکه زن منتظر شش ماه باشد، ممکن است حکم طلاق را صادر کند.

هرچند قانون مدنی به طور مستقیم مدت زمان خاصی برای عدم پرداخت نفقه جهت طلاق تعیین نکرده، اما رویه قضایی و شروط ضمن عقد، بازه زمانی شش ماه را به عنوان یک مبنای مهم برای ایجاد حق طلاق زن به دلیل ترک انفاق معرفی می کنند، به شرطی که سایر شرایط قانونی نیز فراهم باشد.

شرایط قانونی طلاق زن به دلیل عدم پرداخت نفقه

برای اینکه زن بتواند به دلیل عدم پرداخت نفقه از سوی همسرش تقاضای طلاق کند، لازم است که شرایط خاصی فراهم باشد. این شرایط، پشتوانه قانونی لازم را برای اثبات حق زن در دادگاه ایجاد می کنند و نقش حیاتی در روند پرونده دارند. آگاهی از این شرایط، برای زنی که در فکر جدایی است، ضروری است.

۱. تمکین کامل زن

یکی از اساسی ترین شرایط برای برخورداری زن از حق نفقه و به تبع آن، حق طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، این است که زن از همسر خود «تمکین» کامل داشته باشد. تمکین شامل تمکین عام (انجام وظایف زناشویی متعارف و زندگی مشترک در محلی که مرد تعیین می کند) و تمکین خاص (برقراری روابط زناشویی) می شود. اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، «ناشزه» محسوب می شود و در این صورت، حق نفقه از او ساقط شده و نمی تواند به دلیل عدم پرداخت نفقه، درخواست طلاق دهد.

۲. عدم تمکین موجه زن

در مواردی، زن ممکن است دلایل موجه و قانونی برای عدم تمکین داشته باشد. این دلایل می توانند شامل موارد زیر باشند:

• بیم خطر جانی، مالی یا شرافتی: اگر زن بیم داشته باشد که زندگی مشترک با مرد، جان، مال یا آبروی او را به خطر می اندازد، می تواند از تمکین خودداری کرده و با اثبات این موضوع در دادگاه، همچنان مستحق دریافت نفقه باشد.
• بیماری های مقاربتی مرد: اگر مرد به بیماری های واگیردار و مقاربتی مبتلا باشد که ادامه زندگی مشترک را برای زن خطرناک کند، زن می تواند از تمکین خاص خودداری کند و همچنان نفقه خود را مطالبه کند.
• تعیین مسکن مستقل با اجازه دادگاه: در شرایط خاص و با حکم دادگاه، زن می تواند مسکن جداگانه داشته باشد و مرد موظف به پرداخت نفقه او است.

۳. امتناع مرد از پرداخت نفقه (ترک انفاق)

این وضعیت زمانی رخ می دهد که مرد، با وجود توانایی مالی، از پرداخت نفقه همسرش خودداری می کند. در این حالت، زن می تواند از طریق حقوقی و حتی کیفری (مطابق ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی که ترک انفاق را جرم انگاری کرده است) برای مطالبه نفقه اقدام کند.

۴. ناتوانی مرد از پرداخت نفقه (عجز از انفاق)

حتی اگر مرد به دلیل عدم توانایی مالی، قادر به پرداخت نفقه نباشد، این موضوع نیز می تواند به زن حق طلاق بدهد. ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی صراحتاً به این مورد اشاره دارد که «همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه». در این شرایط، هدف قانون گذار رها کردن زن از مشقت زندگی در شرایطی است که حداقل های مالی نیز برای او تأمین نمی شود.

۵. عدم امکان الزام مرد به پرداخت نفقه توسط دادگاه

پس از اینکه زن دادخواست مطالبه نفقه را تقدیم کرد و حکم به نفع او صادر شد، اگر مرد از اجرای حکم استنکاف ورزد و هیچ مالی نیز برای توقیف از او یافت نشود که بتوان از طریق آن نفقه را وصول کرد، در این صورت «عدم امکان الزام» مرد به پرداخت نفقه محقق می شود و زن می تواند به دلیل عدم پرداخت نفقه، درخواست طلاق دهد.

۶. ایجاد عسر و حرج برای زن

عدم پرداخت نفقه برای مدتی طولانی یا در شرایطی که زن به شدت به آن نیاز دارد، می تواند مصداق بارز «عسر و حرج» باشد. عسر و حرج به معنای وضعیت دشوار و غیرقابل تحمل برای زن است که ادامه زندگی مشترک را برای او ناممکن می سازد. حتی اگر مدت زمان عدم پرداخت نفقه به شش ماه نرسیده باشد، اما وضعیت مالی زن به قدری وخیم شده باشد که ادامه زندگی برای او با مشقت شدید همراه باشد، دادگاه می تواند با احراز عسر و حرج، حکم طلاق را صادر کند.

در مجموع، زنی که با معضل عدم پرداخت نفقه مواجه شده است، باید با دقت این شرایط را بررسی کرده و با راهنمایی متخصصان حقوقی، بهترین مسیر را برای احقاق حق خود انتخاب کند.

مراحل گام به گام طلاق به علت عدم پرداخت نفقه

طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، یک فرآیند حقوقی مرحله ای است که نیازمند دقت و طی کردن مسیر مشخص قانونی است. برای زنی که در چنین موقعیتی قرار گرفته است، آگاهی از این مراحل به او کمک می کند تا با دیدی روشن تر، گام های لازم را بردارد.

مرحله اول: مطالبه نفقه معوقه و جاری

پیش از هر اقدامی برای طلاق، زن باید ثابت کند که مرد نفقه او را پرداخت نکرده است. این اثبات، معمولاً با طی کردن مراحل زیر انجام می شود:

1. تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه: زن باید ابتدا با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواستی برای مطالبه «نفقه معوقه» (نفقه ای که در گذشته پرداخت نشده) و «نفقه جاریه» (نفقه ای که در حال حاضر باید پرداخت شود) تنظیم و ثبت کند. در این دادخواست، زن مدت زمانی که نفقه به او پرداخت نشده و میزان مورد ادعا را مشخص می کند.
2. جمع آوری مدارک و ادله اثبات: برای اثبات عدم پرداخت نفقه، زن باید مدارک و شواهد لازم را جمع آوری کند. این مدارک می تواند شامل شهادت شهود (افرادی که از عدم پرداخت نفقه اطلاع دارند)، تحقیقات محلی، رسیدهای بانکی (برای اثبات عدم واریز وجه از سوی مرد)، یا حتی درخواست استعلام حساب های بانکی مرد باشد.
3. رسیدگی دادگاه و صدور حکم: پس از ثبت دادخواست، دادگاه خانواده به موضوع رسیدگی می کند. در این مرحله، دادگاه وضعیت مالی مرد و شأن زن را بررسی کرده و میزان نفقه را تعیین می کند. سپس، حکم محکومیت مرد به پرداخت نفقه صادر می شود.
4. دریافت اجرائیه و ابلاغ: پس از قطعیت حکم دادگاه، زن باید از طریق دادگاه، برای دریافت «اجرائیه» اقدام کند. اجرائیه، دستور قضایی است که مرد را ملزم به پرداخت نفقه می کند و به او ابلاغ می شود.
5. امکان شکایت کیفری (جرم ترک انفاق): علاوه بر مطالبه حقوقی نفقه، زن می تواند بابت «ترک انفاق» که در ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده، شکایت کیفری نیز مطرح کند. در صورت اثبات ترک انفاق عمدی از سوی مرد، او ممکن است به حبس تعزیری محکوم شود.

مرحله دوم: ثبت دادخواست طلاق

پس از طی مرحله اول و در صورت عدم تبعیت مرد از اجرائیه نفقه یا اثبات عجز او از پرداخت (و با گذشت حداقل شش ماه در صورت وجود شرط در عقدنامه)، زن می تواند برای ثبت دادخواست طلاق اقدام کند:

1. تنظیم و ثبت دادخواست طلاق: زن باید با مراجعه مجدد به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواستی برای «طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه» و «عسر و حرج ناشی از آن» تنظیم و ثبت کند. در این دادخواست، زن باید به حکم محکومیت مرد به پرداخت نفقه و عدم اجرای آن استناد کند.
2. رسیدگی دادگاه و صدور حکم طلاق: دادگاه خانواده، مدارک و ادله زن را بررسی می کند. در این مرحله، دادگاه به شرایط تمکین زن، توانایی یا امتناع مرد از پرداخت نفقه، و وضعیت عسر و حرج ایجاد شده برای زن توجه ویژه ای دارد. در صورت احراز شرایط، دادگاه حکم طلاق را صادر خواهد کرد.
3. مراحل نهایی ثبت طلاق: پس از صدور حکم قطعی طلاق، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه رسمی طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت کند. در این مرحله، حقوق مالی دیگر زن مانند مهریه، اجرت المثل و… نیز تعیین تکلیف می شوند.

هر یک از این مراحل، نیازمند دقت و آشنایی با فرآیندهای قضایی است. از این رو، بهره گیری از مشاوره و همکاری با یک وکیل متخصص خانواده، می تواند مسیر را برای زن هموارتر و اثربخش تر سازد.

نکات کلیدی و ملاحظات حقوقی در پرونده نفقه و طلاق

پیگیری پرونده طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، در کنار جنبه های عاطفی و اجتماعی، ابعاد حقوقی پیچیده ای دارد که آگاهی از آن ها می تواند به زن در اتخاذ تصمیمات درست کمک کند. برخی نکات و ملاحظات کلیدی که باید به آن ها توجه داشت، عبارتند از:

تفاوت طلاق به دلیل ترک انفاق و طلاق به دلیل عسر و حرج

مفاهیم «ترک انفاق» (عدم پرداخت نفقه) و «عسر و حرج» (سختی و مشقت) اغلب در پرونده های طلاق به دلیل نفقه، به هم مرتبط می شوند. طلاق به دلیل ترک انفاق، مستقیماً بر مبنای ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی و عدم پرداخت نفقه (چه به دلیل استنکاف و چه عجز) استوار است. در حالی که طلاق به دلیل عسر و حرج، یک مفهوم گسترده تر است که عدم پرداخت نفقه طولانی مدت، می تواند یکی از مصادیق بارز و اصلی آن باشد.
در بسیاری از موارد، وکلای باتجربه هر دو دلیل را در دادخواست طلاق مطرح می کنند؛ زیرا نپرداختن نفقه به خودی خود می تواند زندگی زن را به مشقت بیندازد و دلیلی برای عسر و حرج باشد. این همپوشانی باعث می شود که زن شانس بیشتری برای اثبات حق طلاق خود داشته باشد، حتی اگر مرد بتواند دلایلی برای عدم توانایی پرداخت نفقه ارائه دهد.

دفاعیات احتمالی مرد

مرد ممکن است در دفاع از خود، ادعاهای مختلفی را مطرح کند که زن باید آماده پاسخگویی به آن ها باشد:

• ادعای عدم تمکین زن: مرد ممکن است ادعا کند که زن بدون عذر موجه از تمکین او خودداری کرده و بنابراین، نفقه به او تعلق نمی گیرد. در این صورت، زن باید بتواند تمکین خود یا وجود عذر موجه برای عدم تمکین را اثبات کند.
• ادعای پرداخت نفقه: مرد ممکن است با ارائه فیش های واریزی، شاهد، یا حتی سوگند، ادعا کند که نفقه را پرداخت کرده است. زن باید با مدارک و شواهد قوی، این ادعا را رد کند.
• ادعای ناتوانی مالی: مرد ممکن است عدم توانایی مالی خود را برای پرداخت نفقه مطرح کند. در این حالت، اگر دادگاه عجز او را احراز کند و امکان الزام به پرداخت نفقه نباشد، باز هم حق طلاق برای زن ایجاد می شود (موضوع ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی).

نقش وکیل متخصص خانواده

با توجه به پیچیدگی های قانونی، نیاز به جمع آوری مستندات، و فنون دفاعی که در دادگاه ها مطرح می شود، بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص خانواده توصیه می شود. یک وکیل باتجربه می تواند زن را در تمامی مراحل، از تنظیم دادخواست مطالبه نفقه تا ثبت دادخواست طلاق، جمع آوری ادله، و دفاع در برابر ادعاهای مرد، یاری رساند و شانس موفقیت در پرونده را به طور چشمگیری افزایش دهد.

آثار طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه بر سایر حقوق مالی زن

طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، معمولاً به سایر حقوق مالی زن لطمه ای وارد نمی کند و زن همچنان می تواند مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت، نصف دارایی (در صورت وجود شرط در عقدنامه)، و سایر حقوق خود را مطالبه کند. حتی در برخی موارد، عدم پرداخت نفقه می تواند زمینه را برای تسریع در پرداخت مهریه و سایر حقوق مالی فراهم کند.

وضعیت حضانت فرزندان و نفقه آن ها

طلاق والدین، تغییری در تکلیف پرداخت نفقه فرزندان ایجاد نمی کند. نفقه فرزندان بر عهده پدر است و حتی پس از طلاق، او موظف به تأمین هزینه های زندگی فرزندان خود است. حضانت فرزندان نیز بر اساس مصلحت کودک و با در نظر گرفتن سن آن ها و شرایط والدین تعیین می شود و ارتباط مستقیمی با دلیل طلاق (عدم پرداخت نفقه) ندارد. در مورد حضانت، تا هفت سالگی معمولاً حضانت با مادر است و پس از آن در صورت اختلاف، دادگاه تصمیم می گیرد.

اثبات عدم پرداخت نفقه در دادگاه

اثبات عدم پرداخت نفقه، مرحله ای حیاتی در مسیر مطالبه نفقه و سپس درخواست طلاق است. زنی که قصد دارد به دلیل نفقه نگرفتن از همسرش طلاق بگیرد، باید بتواند به درستی این موضوع را در دادگاه اثبات کند. روش های مختلفی برای اثبات این امر وجود دارد که زن می تواند از آن ها بهره ببرد:

1. اقرار مرد: اگر مرد خود در دادگاه یا حتی خارج از آن، به عدم پرداخت نفقه اقرار کند، این قوی ترین دلیل برای اثبات مدعای زن است. اقرار، حجت و سند قانونی محسوب می شود.
2. شهادت شهود (بینه): یکی از متداول ترین روش ها برای اثبات عدم پرداخت نفقه، شهادت افرادی است که از وضعیت زندگی زوجین و عدم پرداخت نفقه اطلاع دارند. این شهود می توانند از نزدیکان، دوستان، یا همسایگان باشند که از نزدیک شاهد این موضوع بوده اند. شهادت آن ها باید با شرایط قانونی مطابقت داشته باشد.
3. قسم (سوگند): در مواردی که ادله کافی برای اثبات عدم پرداخت نفقه وجود ندارد و مرد نیز منکر آن است، زن می تواند از دادگاه درخواست کند که مرد سوگند یاد کند که نفقه را پرداخت کرده است. اگر مرد سوگند یاد نکند یا سوگند دروغ بگوید، مدعای زن ثابت تلقی می شود.
4. علم قاضی: قاضی دادگاه می تواند با بررسی مجموع شواهد و قرائن موجود در پرونده، به این علم برسد که نفقه پرداخت نشده است. این قرائن می توانند شامل تحقیقات محلی، گزارش مددکار اجتماعی، و سایر مدارک غیرمستقیم باشند.
5. اسناد مالی و بانکی:
   • فیش های واریزی زن به حساب خود یا هزینه های شخصی: زن می تواند با ارائه صورت حساب بانکی خود که نشان دهنده هزینه های شخصی او یا واریزی هایی است که از سوی خودش یا اقوام برای تأمین مخارجش صورت گرفته، ثابت کند که مرد نفقه را پرداخت نکرده است.
   • درخواست استعلام از بانک ها: زن می تواند از دادگاه بخواهد که دستور استعلام از حساب های بانکی مرد را صادر کند تا ثابت شود هیچ گونه واریزی منظم و کافی تحت عنوان نفقه به حساب زن صورت نگرفته است.

مهم این است که زن مدارک و شواهد خود را به طور منظم و دقیق جمع آوری کرده و در زمان مناسب به دادگاه ارائه دهد. هرگونه مدرکی که نشان دهد مرد وظیفه مالی خود را انجام نداده است، می تواند در اثبات ادعای زن مؤثر باشد.

نمونه دادخواست طلاق به علت عدم پرداخت نفقه

ارائه یک نمونه دادخواست، می تواند برای زنی که در حال آماده سازی پرونده خود است، راهنمای اولیه و مفیدی باشد. لازم به ذکر است که این نمونه صرفاً جهت آشنایی کلی ارائه شده و هر پرونده ای نیازمند تنظیم دادخواست اختصاصی با توجه به جزئیات و شرایط خاص خود است. قویاً توصیه می شود قبل از تنظیم و ثبت نهایی، با یک وکیل متخصص مشورت شود.

«به نام خدا»
«ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]»
«با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند: اینجانبه [نام و نام خانوادگی زن]، فرزند [نام پدر زن]، به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] [نام شهر]، همسر دائمی آقای [نام و نام خانوادگی مرد]، فرزند [نام پدر مرد] می باشم. حاصل این ازدواج [تعداد فرزندان، مثلاً یک فرزند پسر] به نام [نام فرزند] با تاریخ تولد [تاریخ تولد فرزند] می باشد.»

«نظر به اینکه خوانده محترم از تاریخ [تاریخ دقیق یا تقریبی شروع عدم پرداخت نفقه، مثلاً شش ماه گذشته یا تاریخ فلان] از پرداخت نفقه اینجانبه خودداری ورزیده اند، علیرغم تمکین کامل اینجانبه [و یا علیرغم وجود عذر موجه قانونی برای عدم تمکین اینجانبه که قبلاً به اثبات رسیده است] و با توجه به اینکه اینجانبه پیش از این، طی دادخواست شماره [شماره پرونده نفقه] مورخ [تاریخ دادخواست نفقه] در شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهر] اقدام به مطالبه نفقه معوقه و جاری نموده و به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] آن شعبه، حکم محکومیت خوانده به پرداخت نفقه صادر گردیده و سپس اجرائیه نیز صادر شده است، اما متأسفانه خوانده از اجرای حکم دادگاه امتناع نموده و یا به دلیل عجز مالی، امکان الزام ایشان به پرداخت نفقه میسر نگردیده است.»

«لذا با توجه به عدم امکان ادامه زندگی مشترک به دلیل عسر و حرج ناشی از ترک انفاق و عدم پرداخت نفقه از سوی زوج، مستنداً به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی و بند ۱ شروط ضمن عقد نکاحیه و با تقدیم این دادخواست، صدور حکم طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه به انضمام کلیه خسارات دادرسی در حق اینجانبه مورد استدعاست.»

«با تشکر و احترام»
«امضاء [نام و نام خانوادگی زن]»

سوالات متداول

آیا ناتوانی مالی مرد از پرداخت نفقه هم باعث طلاق می شود؟

بله، مطابق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، حتی اگر مرد به دلیل ناتوانی مالی (عجز) قادر به پرداخت نفقه نباشد و امکان الزام او به پرداخت نیز وجود نداشته باشد، زن می تواند برای طلاق به دادگاه مراجعه کند. هدف قانون گذار حمایت از زن در شرایطی است که حتی حداقل های معیشتی او تأمین نمی شود، فارغ از اینکه علت عدم پرداخت نفقه، امتناع عمدی (استنکاف) باشد یا عدم توانایی مالی (عجز).

اگر زن تمکین نکند، باز هم می تواند به دلیل عدم پرداخت نفقه طلاق بگیرد؟

خیر، به طور کلی حق نفقه و به تبع آن، حق طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه، منوط به تمکین زن از همسرش است. اگر زن بدون عذر موجه از تمکین خودداری کند (ناشزه باشد)، حق نفقه از او ساقط می شود و نمی تواند به دلیل عدم پرداخت نفقه، درخواست طلاق دهد. مگر اینکه عدم تمکین او موجه و قانونی باشد، مانند وجود خطر جانی یا بیماری مرد، که در این صورت همچنان مستحق نفقه بوده و در صورت عدم پرداخت، می تواند طلاق بگیرد.

مدت زمان رسیدگی به پرونده طلاق به دلیل نفقه چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده های حقوقی از جمله طلاق به دلیل نفقه، بستگی به عوامل مختلفی دارد؛ از جمله حجم کاری شعبه دادگاه، پیچیدگی پرونده، تعداد جلسات رسیدگی، و مرحله ای بودن آن (ابتدا مطالبه نفقه، سپس طلاق). به طور کلی، نمی توان زمان دقیقی را پیش بینی کرد، اما ممکن است این فرآیند از چند ماه تا یک سال یا بیشتر به طول بیانجامد.

آیا قبل از شکایت نفقه، باید حتماً اظهارنامه فرستاد؟

خیر، ارسال اظهارنامه مطالبه نفقه اجباری نیست و زن می تواند مستقیماً دادخواست مطالبه نفقه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند. با این حال، ارسال اظهارنامه می تواند به عنوان یک دلیل و قرینه مبنی بر مطالبه نفقه از سوی زن و آگاهی مرد از این تکلیف، در پرونده مورد استفاده قرار گیرد و به قاضی در احراز ترک انفاق کمک کند.

هزینه های دادرسی و وکالت در این نوع پرونده چگونه است؟

هزینه های دادرسی شامل هزینه ثبت دادخواست، کارشناسی نفقه و سایر هزینه های قانونی است که معمولاً زن در ابتدا پرداخت می کند و در صورت پیروزی در پرونده، می تواند از مرد مطالبه کند. حق الوکاله وکیل نیز بر اساس توافق بین وکیل و موکل تعیین می شود که می تواند به صورت درصدی از مبلغ نفقه یا به صورت مقطوع باشد. البته در صورت توان مالی پایین، امکان استفاده از وکیل تسخیری نیز وجود دارد.

آیا طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه رجعی است یا بائن؟

طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه (ترک انفاق) از جمله طلاق های بائن محسوب می شود. در طلاق بائن، مرد حق رجوع به زن در مدت عده را ندارد. این بدان معناست که پس از اجرای صیغه طلاق، مرد نمی تواند بدون عقد جدید و رضایت زن، دوباره به زندگی مشترک بازگردد. دلیل بائن بودن این نوع طلاق، جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی مرد و ایجاد عسر و حرج مجدد برای زن است.

عدم پرداخت نفقه، یکی از چالش برانگیزترین مسائل در زندگی زناشویی است که می تواند بنیان خانواده را متزلزل سازد. قانون گذار با پیش بینی حق مطالبه نفقه و در نهایت، حق طلاق برای زن، سعی در حمایت از حقوق او و تأمین حداقل های زندگی وی داشته است. هرچند مدت زمان دقیق «شش ماه» برای ایجاد حق طلاق در قانون مدنی به صراحت ذکر نشده، اما این بازه در شروط ضمن عقد و رویه قضایی، به عنوان معیاری مهم شناخته می شود.
زنی که با معضل عدم پرداخت نفقه مواجه است، باید آگاه باشد که این مسیر، پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد و نیازمند صبر، دقت و پیگیری مستمر است. از جمع آوری مدارک لازم برای اثبات عدم پرداخت نفقه تا تنظیم دقیق دادخواست ها و مواجهه با دفاعیات احتمالی مرد، هر مرحله می تواند تعیین کننده باشد. در نهایت، مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص خانواده نه تنها می تواند به زن در پیمودن این مسیر دشوار یاری رساند، بلکه به او این اطمینان را می دهد که حقوقش به درستی پیگیری و احقاق خواهد شد.