گیربکس قطعه‌ای بسیار مهم در خودرو است که باعث می‌شود و چرخ‌دنده‌ها هنگام چرخش به‌راحتی و بدون اصطکاک عمل کنند ضمن اینکه به انتقال قدرت بین قطعات هم کمک می‌کند. بلبرینگ‌ها انواع مختلفی دارند و از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند. در این مطلب درباره علائم خرابی بلبرینگ و علل آن صحبت خواهیم کرد. خرابی بلبرینگ‌ها می‌تواند پیامدهای نامطلوبی داشته باشد، به همین دلیل بهتر است به‌موقع مشکل آنها را شناسایی و نسبت‌به تعمیر یا تعویض آنها اقدام کنید.
خرابی بلبرینگ خودرو چند نشانه دارد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
لرزش خودرو
یک نشانه مطمئن که می‌گوید بلبرینگ گیربکس خراب شده است، این است که وقتی پشت فرمان نشسته‌اید لرزش احساس می‌کنید. می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ بنابراین هنگام بررسی دلیل لرزش باید بلبرینگ گیربکس را هم بررسی کنید.
بلبرینگ گیربکس به اجزایی مانند شفت و چرخ‌دنده‌ها کمک می‌کند در یک راستا و به‌صورت تراز قرار بگیرند. بنابراین وقتی قطعات با سرعت بالا در حال چرخش هستند، کمترین انحراف از هم‌ترازبودن این اجزا یا به‌هم‌خوردن تعادل آنها می‌تواند به‌صورت لرزش ظاهر شود. دلیل دیگر ایجاد لرزش خودرو ناشی از خرابی بلبرینگ‌ها این است که احتمال دارد شیار بلبرینگ ساییده شده باشد. در این صورت ساچمه‌ها درون شیار هنگام غلتیدن می‌پرند و لرزش ایجاد می‌کنند.
سروصدای زیاد
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی بلبرینگ سروصدای آن است. اگر بلبرینگ خراب شده باشد، بین اجزای آن اصطکاک بسیار زیادی ایجاد می‌شود. این اصطکاک و تماس فلز با فلز، صداهایی شبیه ساییدگی، تق‌تق، کوبش و صدای جیرجیر بلند تولید می‌کند.
افزایش دما
همان‌طور که گفتیم، وقتی بلبرینگ خراب می‌شود یا در شیار آن روان‌کننده کافی وجود ندارد، اصطکاک زیادی بین اجزای آن و نیز ساچمه‌ها به وجود می‌آید. اصطکاک به‌طور طبیعی گرما تولید می‌کند. انرژی حاصل از این گرما دمای بلبرینگ و گیربکس را بالا میبرد.
علت خرابی بلبرینگ گیربکس
بلبرینگ گیربکس به‌دلایل مختلفی خراب یا فرسوده می‌شود. برخی از علل خرابی بلبرینگ عبارت‌اند از:
روغنکاری نامناسب
۸۰درصد خرابی بلبرینگ‌ها به‌دلیل روغنکاری نامناسب است. اگر بلبرینگ روان‌کننده کافی نداشته باشد یا روان‌کننده مناسب استفاده نکنید، باعث خرابی بلبرینگ خواهد شد. البته گاهی به‌دلیل آب‌وهوای بسیار گرم ممکن است روان‌کننده به‌خوبی عمل نکند.
حتما بخوانید:
ورود انواع آلودگی
آلودگی ناشی از ورود مواد خارجی از جمله خاک، شن، گردوغبار یا تراشه‌های فولادی به روان‌کننده‌ها یا محلول‌های پاک‌کننده، می‌تواند بلبرینگ‌ها را خراب کند.
نصب نادرست
اگر بلبرینگ‌ها را با ابزار مناسب در جای خود روی حلقه چرخان نصب نکرده باشید، به‌مرور زمان ساییده شده و خراب می‌شوند.
تراز نبودن بلبرینگ
تراز بودن بلبرینگ skf یعنی اینکه همه اجزای آن با شفت‌ها و چرخ‌دنده‌ها در یک راستا قرار بگیرند بدون اینکه کج شوند یا زاویه پیدا کرده باشند. اگر شفت‌ها خم شده باشند یا اسپیسرها و مهره‌های کولت به‌درستی تراز نشوند یا نصب نامناسب قطعات، ممکن است به گرمای بیش‌ازحد و خرابی بلبرینگ گیربکس بینجامد.
ساییدگی و پوسیدگی اجزا
حرکت سریع ساچمه‌های بلبرینگ در صورتی که روان‌کننده کافی نباشد، باعث ساییدگی آنها و خود شیار می‌شود. این ساییدگی باعث می‌شود بلبرینگ به‌خوبی نچرخد و درنتیجه روان‌کننده تازه جریان نمی‌یابد. ساییدگی به‌مرور عمر بلبرینگ را کوتاه می‌کند.
خوردگی
مشکل دیگری که اجزای بلبرینگ را فرسوده می‌کند خوردگی سطح فلز ساچمه‌ها و شیار آن است که در نتیجه رطوبت یا گرمای بیش‌ازحد، اسید، گریس بی‌کیفیت و نظایر آن ایجاد می‌شود.
فرسایش الکتریکی یا فلوتینگ
وقتی جریان الکتریکی از طریق رینگ‌های بلبرینگ عبور می‌کند، با جرقه‌هایی که ایجاد می‌کند در سطح آن حفره، پوسته‌پوسته یا راه‌راه‌های شیاری موسوم به فلوت به وجود می‌آورد. خواه جریان متناوب باشد یا مستقیم یا حتی جریان الکتریکی با شدت کم، باعث فرسایش الکتریکی بلبرینگ خواهد شد.
شکستگی یا ترک‌خوردگی
گاهی به‌دلایل مختلف ممکن است رینگ‌های بلبرینگ دچار شکستگی یا ترک‌های ریز شود. برای مثال اگر در هنگام نصب یا جداکردن آن به آن فشار زیادی وارد کنید یا مستقیم با چکش روی آن ضربه بزنید، ممکن است ترک‌های ریزی در آن ایجاد کنید. همه این‌ها بعدها هنگام کارکردن بلبرینگ باعث می‌شوند بخش‌هایی از رینگ بشکند که به‌زودی خرابی کامل بلبرینگ را در پی خواهد داشت. البته گاهی هم ممکن است شکستگی به‌دلیل گرمای زیاد ناشی از اصطکاک یا فرسودگی بلبرینگ ایجاد شده باشد.
دمای بیش از حد
افزایش دمای محیط یا کمبود روان‌کننده باعث می‌شود دمای بلبرینگ بیش‌ازحد بالا برود. در نتیجه گریس از بین می‌رود و اثر روان‌کنندگی آن کاهش می‌یابد. از سوی دیگر، اکسیداسیون باعث می‌شود روغن‌های روان‌کننده موجود در گریس از بین بروند و نوعی ماده صابونی خشک از آن باقی بماند. از سوی دیگر دمای عملیاتی زیاد ممکن است باعث ذوب‌شدن فلز بلبرینگ شود که به‌زودی خرابی بلبرینگ را به‌دنبال خواهد داشت.
بار بیش از حد
بار داخلی سنگین یا مشکل در اتصالات بلبرینگ‌ها که ممکن است به‌دلیل نصب نادرست باشد، باعث خرابی بلبرینگ می‌شود.
در صورت خرابی بلبرینگ گیربکس چه کنیم؟
وقتی نشانه‌های خرابی بلبرینگ گیربکس را مشاهده کردید، به‌هیچ‌عنوان آن را پشت‌گوش نیندازید. در اسرع وقت آن را به تعمیرگاه ببرید تا آن را بررسی کنند. گاهی اوقات فقط با روانکاری یا تمیزکردن آلودگی‌ها و کثیفی‌های بلبرینگ مشکل حل می‌شود و ممکن است اصلا نیازی به تعمیر یا تعویض آن نباشد. اگر فرسودگی یا خرابی بلبرینگ در حد استاندارد باشد، می‌توان آن را تعمیر کرد؛ اما اگر خرابی شدید داشته باشد، چاره‌ای جز تعویض آن نیست.
عواقب تعمیر نکردن بلبرینگ گیربکس معیوب
اگر بلبرینگ گیربکس را که خراب شده است تعویض یا تعمیر نکنید، به‌تدریج باعث شکستن اتصالات چرخ، لرزش غیرعادی خودرو و شنیدن صداهای ناهنجار، مشکل در تعویض دنده و درنتیجه رانندگی خطرناک با خودرو می‌شود. همچنین مانند هر قطعه دیگری، بلبرینگ‌ها به قطعات مجاور خود متصل هستند و خرابی آنها نه‌تنها سایر قطعات را با مشکل مواجه خواهد کرد، عملکرد کلی گیربکس را هم تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.
نکات افزایش طول عمر بلبرینگ گیربکس
ازآنجاکه تعویض بلبرینگ‌ها هزینه اضافی روی دستتان می‌گذارد، بهتر است به‌خوبی کار تعمیر و نگهداری آن را انجام دهید تا مدت طولانی‌تری برایتان کار کند. یکی از کارهای مهم، است. در این سرویس‌ها بلبرینگ‌ها را بررسی می‌کنند و قبل از ایجاد مشکل حاد که به تعویض آن منجر شود به شما اطلاع می‌دهند.
روانکاری بلبرینگ‌ها باید به‌موقع انجام شود. در فواصل معین این کار را انجام دهید تا سطوح بلبرینگ‌ها خشک نمانند.
دومین کاری که برای طولانی‌تر کردن عمر بلبرینگ گیربکس می‌توانید انجام دهید این است که درست رانندگی کنید. وقتی دنده را تعویض می‌کنید، مراقب باشید دنده به‌خوبی جا برود. در غیر این صورت بلبرینگ‌ها فشار زیادی را تحمل می‌کنند و این باعث می‌شود به‌زودی خراب شوند. هنگام عبور از چاله‌ها و دست‌اندازها، سعی کنید با سرعت کم رانندگی کنید و تا جایی که ایمن است از افتادن در چاله‌ها خودداری کنید. یکی دیگر از موارد مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که همیشه بلبرینگ‌های باکیفیت خریداری کنید؛ شاید گران باشند، اما سرمایه‌گذاری بزرگی به حساب می‌آیند.