بسیاری از معامله‌گران بازارهای مالی بدون استفاده از و ، تنها با شناخت کندل‌ها اقدام به معامله میکنند. بنابراین شناخت دقیق کندل‌ها یکی از مهمترین اصول وارد شدن به بازارهای مالی است.
ما در این مقاله قصد داریم ضمن بیان چیستی نمودار شمعی (کندل استیک) و آموزش الگوهای کندلی، انواع کندل‌ها از دیدگاه زمانی (کندل یک ساعته، کندل 4 ساعته، کندل 1 روزه و …) و همچنین از دیدگاه معنایی را بررسی کرده و آموزشی جامع و کاملی را در زمینه کندل شناسی در اختیار شما قرار دهیم.
قبل از شناخت کندل‌ها باید نخست با موضوع تایم فریم‌ها آشنا شوید. تایم فریم یا بازه زمانی دقیقا همانند نام آن، مشخص کننده یک بازه زمانی در بازار معاملاتی است.
دقت داشته باشید تایم فریم‌ها در بازارهای مالی مختلف متفاوت است. برای مثال، تایم فریم روزانه در بازار بورس ایران با توجه به ساعت محلی ایران و ساعت معاملاتی بازار باز و بسته میشود. یعنی در ساعت 00:00 شب هر روز معاملاتی باز شده و 24:00 همان روز معاملاتی بسته شده و تایم فریم جدید شروع میشود.
به همین ترتیب، تایم‌فریم‌های 4 ساعته راس هر 4 ساعت تمام شده و تایم‌فریم جدید شروع خواهد شد. همین موضوع در مورد تایم‌فریم‌های یک ساعته، نیم ساعته، 15 دقیقه‌ای، 5 دقیقه‌ای و 1 دقیقه‌ای نیز صادق است.
یعنی در تایم‌فریم 1 دقیقه‌ای، هر 1 دقیقه این تایم‌فریم به اتمام رسیده و تایم‌فریم جدید آغاز خواهد شد. حال که با مفهوم تایم فریم آشنا شدیم می‌توانیم وارد مبحث آموزش کندل شناسی شویم.
4 مولفه کندل چیست؟
اما این 4 مولفه دقیقا چه چیزی را بیان میکنند؟
قیمت باز شدن کندل (Open Price): قیمتی که یک سهم در آن بازه زمانی (تایم فریم) مورد نظر، با این قیمت شروع به معامله می‌کند.
قیمت بسته شدن کندل (Close Price): قیمتی که یک سهم در آن بازه زمانی (تایم فریم) مورد نظر، با این قیمت آخرین معامله‌اش انجام میشود.
بالاترین قیمت (Highest Price): بالاترین و بیشترین قیمتی که یک سهم در آن بازه زمانی (تایم فریم) مورد نظر معامله میشود.
پایین‌ترین قیمت (Lowest Price): پایین‌ترین و کمترین قیمتی که یک سهم در آن بازه زمانی (تایم فریم) مورد نظر معامله میشود.
موضوعی که باید توجه داشته باشید این است که کندل‌ها در هر بازه زمانی (تایم فریم) متفاوت، دارای 4 مولفه ذکر شده متفاوتی هستند.
برای روشن‌تر شدن موضوع، بیایید با یک مثال جلو برویم.
یک مثال برای آشنایی با شمایل کلی کندل‌ها
فرض کنید امروز 11 مرداد 1399 شما قصد انجام معامله در سهام گروه توسعه ملی (نماد وبانک) را دارید. راس ساعت 9 صبح پنل خود را باز کرده و مشاهده می‌کنید که نماد وبانک در حال معامله شدن در قیمت 3024 تومان است. بنابراین کندل روزانه نماد وبانک با قیمت 3024 باز میشود (Open Price). همچنین کندل 1 ساعته نیز با همین قیمت باز میشود. حالا فرض کنید 1 ساعت از معاملات بازار گذشته و ساعت 10 صبح است و نماد وبانک در این بازه زمانی پایین‌ترین قیمتی که دیده است 3000 و بالاترین قیمت آن 3034 و قیمت کنونی آن 3031 است. بنابراین، کندل 1 ساعته وبانک با مشخصه‌های زیر به اتمام رسیده و کندل جدید باز میشود:
- بالاترین قیمت (High): 3034
- پایین‌ترین قیمت (Low): 3000
- قیمت باز شدن (Open): 3024
- قیمت بسته شدن (Close): 3031
اگر قیمت بسته شدن بیشتر از قیمت باز شدن باشد رنگ کندل سبز و اگر قیمت قیمت بسته شدن کمتر از قیمت باز شدن باشد رنگ کندل قرمز است. درباره رنگ کندل‌ها در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد. در اینجا توجه کنید که هر تایم فریمی الگوی کندلی خودش را دارد.
- بالاترین قیمت (High): 3034
- پایین‌ترین قیمت (Low): 3000
- قیمت باز شدن (Open): 3024
حالا فرض کنید ساعت 12:30 ظهر است و نماد وبانک در طول ساعات معاملاتی گذشته، بالاترین قیمتی که امروز به خود دید 3045 و پایین‌ترین قیمتی که دیده بود 2994 و همچنین قیمت آخرین معامله در ساعت 12:30 (ساعت بسته شدن بازار) 3033 باشد. بنابراین، مشخصه‌های این کندل به شرح زیر خواهد بود:
- بالاترین قیمت (High): 3045
- پایین‌ترین قیمت (Low): 2994
- قیمت باز شدن (Open): 3024
- قیمت بسته شدن (Close): 3033
همانطور که مشاهده کردید، قیمت باز شدن تغییری نکرد زیرا کندل 1 روزه هم دقیقا در ساعت 9 صبح به همراه کندل 1 ساعته باز شده بود. اما کندل 1 ساعته پس از گذشت 1 ساعت بسته شده ولی کندل 1 روزه به کار خود تا پایان روز معاملاتی ادامه داد.
در واقع تا زمانی که تایم یک کندل به پایان نرسیده است، شکل آن کندل هر لحظه با نوسانات قیمتی دستخوش تغییر میشود.
درک شکل گیری کندل‌ها در آموزش کندل شناسی
درک شکل گیری یک کندل در تایم بازار در آموزش کندل شناسی اهمیت زیادی دارد. به ویدئوی زیر توجه کنید که چگونه در تایم فریم 1 دقیقه‌ای کندل‌ها باز میشوند، با نوسانات قیمت تغییر میکنند و در نهایت بعد از یک دقیقه کندل بسته شده و کندل جدید شکل میگیرد:
همان طور که در ویدئوی بالا مشاهده کردید به غیر از قیمت باز شدن کندل، سه پارامتر دیگر میتواند در طی شکل گیری یک کندل تغییر کند و بعد از بسته شدن، آن کندل دیگر برای همیشه در نمودار شمعی ثبت خواهد شد.
در بازارهای مالی مثل بورس ایران یا بورس امریکا و کانادا و … به دلیل وجود ساعت معاملاتی محدود، کندلهای یک ساعته، 4 ساعته و روزانه کمی متفاوت از بازارهای مالی 24 ساعته (مثل رمزارزها) می‌باشند.
کندل قرمز (تو پُر) چیست؟
یک کندل زمانی که به رنگ قرمز در می‌آید، به معنی این است که قیمت بسته شدن آن (Close Price) پایین‌تر از قیمت باز شدن آن (Open Price) است.
یعنی برای مثال همین نماد وبانک در ساعت معاملاتی اول صبح (9 صبح) و در تایم فریم 1 ساعته، اگر با قیمت 3024 باز شود (یعنی اولین معامله‌گران با این قیمت شروع به خرید و فروش سهام کنند) و در ساعت 10 صبح و پس از گذشت 1 ساعت از اولین معامله، در قیمت 3015 آخرین معامله انجام شود، یعنی این نماد افت قیمتی تقریبا به میزان 9 تومان داشته. بنابراین کندل 1 ساعته آن به رنگ قرمز در خواهد آمد.
کندل سبز (تو خالی) چیست؟
یک کندل زمانی که به رنگ سبز در می‌آید، به معنی این است که قیمت بسته شدن آن (Close Price) بالاتر از قیمت باز شدن آن (Open Price) است.
مانند مثال قبل، اگر با قیمت 3024 باز شود (یعنی اولین معامله‌گران با این قیمت شروع به خرید و فروش سهام کنند) و در ساعت 10 صبح و پس از گذشت 1 ساعت از اولین معامله، در قیمت 3034 آخرین معامله انجام شود، یعنی این نماد افزایش قیمتی تقریبا به میزان 10 تومان داشته. بنابراین کندل 1 ساعته آن به رنگ سبز در خواهد آمد.
معمولا در آموزش کندل شناسی بورس به این نکته اشاره نمی‌شود که ممکن است در چارت سهام در نرم افزارهای مختلف، رنگ کندل‌ها متفاوت باشد. به طور کلی به یاد داشته باشید کندلهای صعودی در معمولا به سه صورت سفید (توخالی) یا سبز و کندلهای نزولی به رنگ سیاه (توپُر) یا قرمز نشان داده میشود.
نمودار شمعی (کندل استیک) چیست؟
این نوع نمودار اولین بار توسط فروشندگان برنج در ژاپن استفاده می‌شد. ژاپنی‌ها به کمک این نمودارها، با یک نگاه به نمودار می‌توانستند قیمت‌های بازار و شتاب قیمتی روزانه را در بازار رصد کنند.
مزایای کندل استیک (نمودار شمعی) در مقابل نمودار خطی
ساده ترین نوع نمودار برای نمایش یک سهم (یا دارایی دیگر)، نمودار خطی است، زیرا فقط قیمت‌های بسته شدن یک بازه معاملاتی (معاملات در یک تایم فریم خاص) را نشان می‌دهد. درک این نمودار ساده است، قیمت بسته شدن (Close Price) در یک روز (یا تایم فریم‌های دیگر) یک نقطه از نمودار خطی را تشکیل می‌دهد و این منحنی، با اتصال قیمت‌های بسته شدن ایجاد میشود.
نمودارهای خطی بر عکس نمودار شمعی (کندل استیک) اطلاعات دیگری از دامنه نوسان قیمتی در یک بازه زمانی مثل قیمت های بالا، پایین و قیمت باز شدن را نشان نمی‌دهد. همچنین در نمودار خطی سهام ممکن است فقط ملاک ترسیم نمودار باشد.
همان طور که در خلال مقاله ذکر شد کندل استیک‌ها چهار قیمت متفاوت در یک بازه زمانی را نشان می‌دهند و این مزیت بزرگی به شمار میرود زیرا با یک نگاه به چارت، اطلاعات زیادی را میتوان از آن بدست آورد.
معرفی انواع کندل‌ها و معنی آنها در کندل شناسی
در روزهای مختلف بازار و مخصوصا در روزهایی که روند یک سهم دچار چرخش میشود (از روند صعودی به نزولی یا از روند نزولی به صعودی)، رفتارهای هیجانی معامله‌گرها میتواند نوسانات شدیدی را در قیمت یک سهم ایجاد کند.
هر یک از کندلهای نمودار قیمتی یک سهم اطلاعات زیادی را در خود جای داده است. در واقع کندل‌ها نمایش رفتار، احساسات و نوع تصمیمات خریداران و فروشندگان یک سهم هستند. آموزش و آشنایی با انواع کندل‌ها به معامله‌گر کمک می‌کند تا نگاه دقیق‌تر و جزئی تری به چارت و حرکت جزئی قیمت یک سهم داشته باشد.
به طور کلی آشنایی با کندل‌ها و الگوهای کندلی را با عنوان کندل شناسی در بورس یاد میکنند که در کنار تعیین ، میتواند بهترین نقاط ورود و خروج از سهم را برای ما مشخص کند.
کندل‌ها اشکال و اجزای گوناگونی دارند و هر کندل معرفی کننده و گویای یک جهت‌گیری خاص در بازار و روند حرکتی احتمالی قیمت است. قبل از آنکه به اشکال مختلف و الگوهای کندلی بپردازیم، به معانی اجزای یک کندل می‌پردازیم.
رنگ و سایه در کندل استیک
سایه پایین و بالا (قسمت خطی کندل) در یک کندل دارای اهمیت بسیار زیادی هستند. به طور کلی سایه‌های بالایی و پایینی نیز دارای معانی خاصی هستند. سایه بلند یک کندل نشانگر این است که معاملات انجام گرفته بر روی سهم، در خارج از محدوده قیمت باز و بسته شدن به صورت هیجانی شکل گرفته است.
سایه‌ی بالایی یک کندل اگر بلند باشد یعنی خریداران سهم قدرت زیادی داشته‌اند که منجر به افزایش قیمت سهم شده است، اما با فروشندگان قوی نیز همراه شده و در نهایت قیمت سهم در محدوده قیمت پایانی بسته شده است.
همچنین اگر رنگ کندل قرمز (توپر) باشد و دارای سایه بالایی بلندی باشد یعنی خریداران هیجانی عمل کرده اند و با افزایش قیمت فشار فروش بسیار زیاد شده است. در کل شما می‌توانید با درکی که از شکل گیری کندل‌ها در قسمت قبلی بدست اوردید، متوجه شوید که در حالت‌های مختلف کندلی (وضعیت رنگ و سایه) چه شرایطی بر بازار حاکم بوده است.
ارتفاع بدنه‌ی کندل‌ها
به طور کلی طبیعی است که اندازه بدنه بزرگ در کندل‌ها نشانگر قدرت زیاد خریدار یا فروشنده است؛ یعنی هر چقدر بدنه کندل بزرگتر باشد، نشانگر افزایش قدرت خریداران یا فروشندگان است. اگر رنگ بدنه سفید (سبز یا توخالی) باشد، بیانگر قوی بودن خریداران هست و بر عکس. در ادامه به طور مفصل و دقیق‌تر انواع کندل‌ها و الگوهای کندلی را با شکل مورد بررسی قرار خواهیم داد.