قانون سوم نیوتن؛ عمل و عکس العمل

علم به زبان ساده ۹؛

به گزارش خبرگزاری آنا قانون سوم نیوتن که به عنوان «قانون عمل و عکس العمل» نیز شناخته می شود یکی از اصول بنیادی فیزیک است که توسط سر آیزاک نیوتن در قرن هفدهم کشف شد. این قانون بیان می کند که برای هر نیروی اعمال شده بر یک جسم یک نیروی برابر و مخالف از آن جسم به سمت منبع نیرو وجود دارد. به عبارت دیگر اگر جسم A بر جسم B نیرویی وارد کند جسم B نیز به همان اندازه و در جهت مخالف بر جسم A نیرویی وارد می کند.

این مفهوم ممکن است در ابتدا ساده به نظر برسد اما تأثیرات عمیق و گسترده ای در دنیای واقعی دارد. برای مثال وقتی شما دست خود را به دیواری فشار می دهید دیوار نیز به طور همزمان روی دست شما نیرویی برابر و مخالف وارد می کند. این نیرو ها باعث می شود که شما نتوانید دست خود را از دیوار جدا کنید مگر اینکه نیروی بیشتری نسبت به نیروی دیوار اعمال کنید.

قانون عمل و عکس العمل جدای از زندگی روزمره در بسیاری از زمینه های علمی و مهندسی نیز کاربرد دارد برای مثال می توان در علم هوافضا این قانون مبنای کارکرد موتور های جت است. هنگامی که گاز های داغ از موتور خارج می شوند (عمل) نیرویی معکوس بر روی هواپیما وارد می شود که باعث حرکت آن به جلو می شود (عکس العمل). این اصل همچنین در ورزش ها نیز مشاهده می شود؛ مثلاً وقتی یک بازیکن فوتبال پا به توپ می زند نیرویی که بر روی توپ وارد می کند باعث حرکت توپ می شود و در عوض توپ نیز نیرویی برابر و مخالف بر پای بازیکن وارد می کند.

یکی از جنبه های جالب قانون سوم نیوتن این است که این نیرو ها همیشه به صورت جفت عمل می کنند. این بدان معناست که هیچ نیرویی نمی تواند به تنهایی وجود داشته باشد؛ هر عمل یک عکس العمل دارد. این ویژگی جدای از فیزیک در زندگی روزمره نیز مشهود است. برای مثال در روابط انسانی نیز هر عمل یک واکنش را به دنبال دارد. 

با وجود سادگی ظاهری این قانون فهم آن نیازمند تأمل و بررسی دقیق است. بسیاری از پدیده های طبیعی و فناوری های مدرن بر اساس همین قانون بنا شده اند. بنابراین مطالعه و فهم قانون حرکت سوم نیوتن نه تنها برای دانش آموزان و دانشجویان علم فیزیک بلکه برای هر کسی که به علم و فناوری علاقه مند است ضروری است.