دلایل سلب حضانت از پدر

حضانت به معنای مراقبت و حمایت از کودکانی است که به سن بلوغ نرسیده اند ؛ به همین دلیل شخصی که عهده دار حضانت فرزند است ، باید از صلاحیت های لازم برای انجام حضانت برخوردار باشد ؛ در غیر این صورت ، عدم صلاحیت اخلاقی یا هرگونه سوء معاشرت و سوء رفتار با کودک می تواند موجبی برای سلب حضانت از دارنده آن شود .

برای مشاوره سلب حضانت و موارد آن

حضانت که در عرف به معنای نگهداری ، سرپرستی و پرورش دادن یک کودک شناخته می شود ، بعد از جدایی یا فوت والدین به یکی از موضوعات مهم و اساسی در میان والدین تبدیل می شود . به همین دلیل قانونگذار در موادی از قانون به بحث های مربوط به حضانت فرزندان بعد از طلاق و حضانت در صورت فوت یکی از والدین پرداخته است .

اما در برخی از موارد دیده شده است که اشخاص عهده دار حضانت از صلاحیت لازم برای این امر برخوردار نیستند و حضانت فرزندان توسط این اشخاص همراه با صدمات جسمی و روحی فراوانی برای کودک است . به همین دلیل قانونگذار به بحث سلب حضانت از دارنده آن نیز پرداخته و مصادیقی از سلب حضانت بدلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین را پیش بینی نموده است . از همین رو در این مقاله به دنبال این هستیم تا ابتدا سلب حضانت از دارنده آن را توضیح داده و در ادامه مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را مطرح کنیم .

سلب حضانت از دارنده آن

علاوه بر اینکه ممکن است از دارنده آن سلب شود ، در ماده 1173 قانون مدنی که در سال 1376 اصلاح شده است ، در خصوص سلب حضانت از کسی که حضانت را بر عهده دارد چنین پیش بینی شده است : « هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست ، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد ، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی ، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند ، اتخاذ کند»
به موجب این ماده ، دادگاه می تواند تحت شرایط مذکور ، حضانت طفل را از پدر یا مادری که حضانت را بر عهده دارد سلب نماید .
در ادامه این ماده نیز مصادیقی از عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی هر یک از والدین مطرح شده است که در ادامه به این موارد می پردازیم .

مصادیق سلب حضانت از والدین

در قسمت قبل به توضیح مفهوم کلی سلب حضانت از والدین پرداخته شد ، با این حال پاسخ به این سوال ضروری است که در چه مواردی و به چه دلایل و جهاتی ، می توان حضانت فرزند را از پدر یا مادر سلب کرد ؟  در پاسخ به این سوال ، قانون مدنی ، برخی از مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را نام برده است . بنابراین ، در صورت وجود یک یا چند مورد از مصادیق ذکر شده در قانون ، قاضی می تواند حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید . مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین مطابق ماده 1173 شامل موارد زیر است :

1 – اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار ؛

2 – اشتهار به فساد اخلاق و فحشا ؛

3 – ابتلاء به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی ؛

4 – سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق ؛

5 – تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف .

نکته قابل ذکر در خصوص این ماده این است که مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مذکور در این ماده حصری نیستند ؛ بلکه قانونگذار از باب نمونه مواردی را بیان کرده است . لذا ممکن است که قاضی موارد دیگری را نیز مشمول این حکم قرار داده و به موجب آن ، حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید که ملاک آن ، به خطر افتادن مصلحت های کودک است .

در واقع ، اینکه چه مواردی از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی محسوب می شوند با قاضی است . به علاوه اینکه ، این قاضی است که تعیین می کند رفتار یا وضعیتی را می توان از جمله دلایل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی محسوب نمود یا خیر

قانون در مورد عدم صلاحیت پدر و مادر برای حضانت این گونه بیان کرده است «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ نماید.»

حضانت به چه معناست؟

حضانت به معنای نگهداری و مراقبت جسمی و روحی فرزند و تعلیم و تربیت درست وی می باشد. و اینکه حضانت علاوه بر اینکه یک حق است یک تکلیفی است که قانون بر دوش والدین گذاشته است.

چه مواردی سبب می شود که صلاحیت پدر و مادر برای حضانت و نگهداری فرزند از بین برود؟

• اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
• اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا.
• ابتلا به بیماری های روانی و تشخیص صحت آن توسط پزشکی قانونی.
• سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود کارهای غیر اخلاقی و فساد و فحشا، تکدی گری و انجام کارهای قاچاق.
• و در صورتی که فرزند مورد ضرب و جرح خارج از حد متعارف شود.

دانستی های حقوقی در مورد حضانت و عدم صلاحیت پدر برای حضانت

• ذینفع دعوی سلب حضانت علاوه بر پدر و مادر می تواند جد پدری، مدعی العموم و یا هر شخصی دیگری که بتواند به طریقی حضانت فرزند را از آن خود نماید.
• در صورتی که خواهان دعوی عدم صلاحیت حضانت فرزند فساد اخلاقی و محکومیت های کیفری را دلیل اقامه این دعوی بداند باید برای اثبات این دلایل مستندات محکمه پسندی داشته باشد.
• صرف بد رفتاری و یا بداخلاقی پدر یا مادر با فرزند نمی تواند از دلایل سلب حضانت فرزند باشد.
• چنانچه مرد در عقدنامه حضانت دائم فرزند را بعد از طلاق و جدایی به زن داده باشد ازدواج مجدد زوجه نمی تواند سبب سلب حضانت فرزند شود.
• طفل را نمی توان بی دلیل از ابوین و یا از پدر یا مادری که حضانت بر عهده اوست جدا نمایند مگر در صورت وجود دلایل قانونی.
• ابوین باید در تربیت فرزندان خویش تا حد توانایی خود کوشا بوده و در خصوص این تکلیفی که بر دوش آن هاست کوتاهی ننمایند.

شرایط حضانت فرزند بعد از فوت پدر یا مادر چگونه است؟

طبق مفاد قانون مدنی، هر گاه یکی از ابوین در اثر بیماری یا تصادف و یا هر علتی دیگر فوت نماید حضانت و نگهداری فرزند بر عهده طرفی از ابوینی است که زنده می باشد و چنانچه هر دو فوت نمایند حضانت فرزند با بستگان و نزدیکان آنان می باشد.

وقوع چه ویژگی در مادر سبب سلب حضانت از فرزند او می شود؟

اگر مادر در زمان حضانت و نگهداری از فرزند دچار جنون شود و یا با فردی غیر از همسر خود ازدواج نماید حق حضانت و نگهداری از او سلب شده و حضانت فرزند را به پدر می دهند.

آیا پدر و مادر می توانند از حضانت و نگهداری فرزند استنکاف ورزند؟

ماده 1172 قانون مدنی در مورد استنکاف والدین از حضانت فرزند یا فرزندان خود بیان دارد که هیچ یک از ابوین این حق را ندارند که در مدتی که حضانت فرزند بر عهده ی آنان است از حضانت فرزند تمرد ورزند و در صورتی که یکی از ابوین از نگهداری فرزند امتناع ورزد قاضی دادگاه می تواند به درخواست والد دیگر، پدر یا مادری که از حضانت و نگهداری فرزند فرار می کند ملزم به نگهداری از وی نمایند و چنانچه الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین شود.

مراحل عدم صلاحیت پدر برای حضانت فرزند چگونه است؟

برای نشان دادن عدم صلاحیت پدر برای حضانت فرزند، مادر باید دادخواست عدم صلاحیت و نبود ویژگی های لازم در پدر برای نگهداری از فرزند را برای دادگاه اثبات نماید. به عنوان مثال اگر مادر فرزند این اعتقاد داشته باشد که پدر به علت معتاد بودن و مصرف بیش از حد مشروبات الکلی وی سبب آزار و اذیت فرزند می شود باید برای این ادعای خود شاهد و مستندات لازم را جمع آوری کرده و تمام آن را ضمیمه دادخواست عدم صلاحیت پدر برای حضانت نماید.

اگر پدر و مادر هر دو صلاحیت نگهداری فرزند را نداشته باشند حق حضانت فرزند بر عهده کیست؟

گاه در جوامع انسانی و در زندگی خانوادگی انسان ها این امکان وجود دارد که هم مادر و هم پدر صلاحیت حضانت و نگهداری فرزند یا فرزندان را نداشته باشند در این صورت قوانین حقوق بشری حکم می کند که حضانت و نگهداری فرزند بر عهده اقوام و نزدیکان آن ها باشد.

اگر عقد نامه یا نکاح نامه در بین ابوین فرزند باطل شود تکلیف نسب فرزند چه خواهد شد؟

ماده 1166 قانون مدنی در مورد این نوع نسب می گوید «هرگاه به واسطه وجود مانعی نکاح بین ابوین طفل باطل باشد نسبت فرزند به هر یک از ابوین جاهل مشروع و به دیگری نامشروع خواهد بود و در صورت جهل هر دو نسب طفل به هر دو مشروع خواهد شد.»

شرایط حضانت و ملاقات فرزند بعد از طلاق و جدایی پدر و مادر از همدیگر چگونه خواهد بود؟

زمانی که زن و مرد بنا به هر دلیلی از همدیگر جدا می شوند حضانت و نگهداری فرزند در صورتی که به سن بالغ نرسیده باشد تا سن هفت سالگی بر عهده مادر (دختر و پسر) است. سپس بعد از آن حضانت و نگهداری فرزند بر عهده پدر می باشد. در زمانی که فرزند در ایام گفته شده نزد والد باشد والد دیگر حق ملاقات فرزند خویش را خواهد داشت و هر گونه ممانعت از ملاقات و دیدن فرزند جرم محسوب شده و قانون با متخلف برخورد می کند. و اما حضانت برای فرزندانی که به سن بلوغ (سن بلوغ برای دختر 9 سال و برای پسر 15 سال می باشد.) رسیده اند بسته به انتخاب خود فرزند می باشد یعنی این فرزند است که تعیین می کند قبل از ازدواج و تشکیل خانواده نزد پدر یا مادر بماند.

آیا در عقدنامه می توان در خصوص حضانت فرزند بعد از طلاق تصمیم گیری کرد؟

اگر زوجین در شروط عقدنامه وضعیت خاصی را برای حضانت فرزند در صورت جدایی و طلاق در نظر گرفته باشند بعد از طلاق، زوجین می توانند در مورد حضانت فرزند مطابق با شروط عقدنامه عمل کرده و نیازی به اطاعت از قوانین نخواهد بود.

گروه حقوقی ما، سعی دارد با همکاری بهترین وکیل پایه یک دادگستری ، در کلیه دعاوی خانواده، ملکی، حقوقی و کیفری به شما عزیزان خدمات رسانی نماید. اگر شما هم به کمک وکیل ملکی، وکیل خانواده، وکیل کیفری و یا وکیل حقوقی در تهران نیاز دارید، تنها کافی است با گروه حقوقی ما در تماس باشید.