حیواناتی که اولین ساکنان فضا هستند

به گزارش مجله سلامتی ایران؛ ناسا برنامه‌هایی را برای ساخت پایگاه دائمی در ماه تا پایان دهه‌ی جاری تدارک دیده است و به‌دنبال آن، درصدد پیگیری اکتشافات انسانی در مریخ است. انسان‌های ساکن در فضا علاوه بر ساخت پایگاه فضایی به اکوسیستمی شامل حیوانات هم نیاز خواهند داشت.

حیوانات می‌توانند به انجام وظایف حیاتی کمک کنند. برای مثال می‌توان از حشرات برای گرده‌افشانی کمک گرفت یا ماهی و میگو را به‌عنوان منبع غذایی در فضاهای کوچک پرورش داد. همچنین خرس‌های آبی کوچک به ما یاد می‌دهند که چگونه در برابر پرتوها دوام بیاوریم؛ بنابراین کدام حیوانات ماه و مریخ و فراتر از آن را تصرف خواهند کرد؟

هنوز توافق کمی بر سر این موضوع وجود دارد. اکوسیستم‌های پیچیده‌ی فرازمینی هنوز دور از دسترس هستند و بیشتر در آثار علمی تخیلی دیده می‌شوند تا پژوهش‌های علمی موجود؛ اما بدون پژوهش‌های بیشتر قطعاً کار دشوار خواهد بود.

مسئله‌ی کلیدی، گرانش اندک است. گرانش مریخ تقریباً یک‌سوم گرانش زمین و گرانش ماه یک‌ششم گرانش سیاره ما است. ساکنان آتی این جهان‌ها می‌توانند دما، فشار و ترکیب‌های جوی زمینی را فراهم کنند، اما راهی برای تغییر گرانش وجود ندارد.

بهترین سناریو پرورش حیوانات روی مریخ و ماه به روش زمینی است، اما هنوز داده‌ای در مورد آن وجود ندارد. گرانش تغییریافته می‌تواند بر رشد استخوان‌ها و ماهیچه‌ها تأثیر بگذارد و باعث شود حیوانات مریخی نتوانند بایستند یا راه بروند. در این شرایط حیوانات کوچکی مثل موش و آبزیان احتمالا بهترین گزینه خواهند بود.

دیوید کاتلینگ، اخترزیست‌شناس در دانشگاه واشنگتن در سیاتل، باور دارد که با توجه به چالش‌های فضا، حیوانات ساده‌تر مثل حشرات یا خرچنگ‌ها گزینه‌های مقاوم‌تری به شمار می‌روند.
ایستگاه‌های فضایی همچنین به بازدهی بالا و حفظ پیوسته‌ی منابع نیاز دارند. از آنجا که زندگی ماهی‌ها و دیگر جانوران آبزی به شناور ماندن در آب وابسته است، احتمالاً تغییرات گرانشی تأثیر چندانی بر رشد آن‌ها ندارد. ماهی می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای پرورش باشد؛ زیرا تغذیه‌ی آن بهینه‌تر است و ضایعات کمتری نسبت به همتایان زمینی خود تولید می‌کند.

از سال ۲۰۱۹، برنامه‌ی Lunar Hatch به بررسی امکان‌پذیری پرورش تخم ماهی در فضا پرداخته است. اگر این تخم‌های ماهی بتوانند از مرحله‌ی پرتاب و سفر با فضاپیما جان سالم به در ببرند، ماهی می‌تواند منبع غذایی کارآمدتر، پر پروتئین و کم ضایعات‌تری نسبت به دام و طیور باشد.

حیوانات آبزی و حشرات به‌دلیل اشغال فضای کم گزینه‌های ایدئال پرورش غذا در مریخ هستند

حشرات هم از دام‌های فضایی پایدار به شمار می‌روند. بر اساس گزارشی در سال ۲۰۲۰، حشراتی مثل جیرجیرک (Acheta domesticus) از پایدارترین و مقرون‌به صرفه‌ترین جانوران محسوب می‌شوند و منبع خوبی از پروتئینی هستند. این جانوران فضا و آب کمتری را نسبت به دیگر منابع رایج پروتئینی اشغال می‌کنند.

در یک سیستم بسته‌ی پشتیبان حیات یا زیستگاه مصنوعی که در آن افراد و جانوران روی مریخ زندگی می‌کنند، حشرات می‌توانند خدمات مهمی مثل گرده‌افشانی، پشت و رو کردن خاک و پاکسازی ضایعات را انجام دهند و همچنین منبع غذایی پشتیبان در صورت خرابی محصولات کشاورزی باشند.

سخت‌پوست‌ها را هم می‌توان مانند حشرات در محیط‌های کوچک به‌عنوان منبع غذایی بهینه پرورش داد. میگو در مخزن‌های کوچک رشد می‌کند و می‌تواند بخشی از سیستم آبزی‌کشت باشد که به رشد گیاهان هم کمک می‌کند.

برای مسکونی‌سازی ماه پژوهشگرها به تاردیگریدها یا خرس‌های آبی چشم دوخته‌اند. این موجودات سخت‌جان و کوچک توانایی تحمل شرایط بسیار سخت مثل گرما و سرمای شدید، پرتوها و حتی فضای خلأ را دارند. مأموریت‌های گذشته نشان دادند این موجودات کوچک حتی پس از گذشت ۱۲ روز در فضای خلأ زنده ماندند و بدون هیچ اثر منفی‌ای در طول پرواز فضایی قادر به تولیدمثل هستند.

پس از سقوط ماه‌نشینی خصوصی در سال ۲۰۱۹، احتمالاً برخی از تاردیگریدهای مرده به سطح ماه راه یافتند. با اینکه این موجودات به‌صورت مستقیم در خدمت اکوسیستم انسان نیستند، بررسی آن‌ها در فضا می‌تواند راز تحمل بالایشان دربرابر شرایط سخت مثل پرتوها را آشکار کند و سپس می‌توان به شبیه‌سازی این ویژگی‌ها در دیگر موجودات زنده پرداخت.

کاتلینگ گفت: «هنوز با اکتشافات انسانی حتی بدون مسکونی‌سازی، سال‌های زیادی فاصله داریم و حتی پس از آن، استعمار فضا با انبوهی از چالش‌های مهندسی همراه خواهد بود. اما اگر زمانی آن روز فرا برسد، حیواناتی که به زیستگاه‌های جدید می‌پیوندند، آن‌هایی خواهند بود که از اکوسیستم اولین مهاجران انسانی حمایت می‌کنند.»