تب، سرماخوردگی و عفونت های کودک: چه زمانی به درمانگاه مراجعه کنیم؟ (clinicforchild)

تب، سرماخوردگی و عفونت‌ها در کودکان، نگرانی‌های رایج والدین هستند؛ در مواجهه با این شرایط، مراجعه فوری به پزشک اطفال ضروری است اگر کودک زیر سه ماه تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد، بی‌حالی شدید، تنگی نفس، یا بثورات پوستی غیرعادی داشته باشد. والدین باید هوشیار باشند و علائم هشداردهنده را جدی بگیرند.

مدیریت بیماری‌های کودکان، از جمله تب، سرماخوردگی و عفونت‌های مختلف، یکی از چالش‌های اصلی والدین و مراقبان است. درک صحیح از علائم، توانایی تشخیص موارد اورژانسی و آگاهی از زمان مناسب برای مراجعه به پزشک، نقش حیاتی در حفظ سلامت و جلوگیری از بروز عوارض جدی دارد. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به والدین کمک می‌کند تا با دانش کافی و اطمینان خاطر، بهترین تصمیمات را برای مراقبت از فرزندان خود در مواجهه با بیماری‌های رایج اتخاذ کنند. در این مسیر، آگاهی از توصیه‌های پزشکی و بهره‌گیری از خدمات تخصصی، مانند آنچه در کلینیک کودک ما ارائه می‌شود، اهمیت بسزایی دارد.

تب در کودکان: کی نگران باشیم و چه کنیم؟

تب، واکنش طبیعی بدن به عوامل بیماری‌زا است و اغلب نشانه‌ای از مبارزه سیستم ایمنی با عفونت تلقی می‌شود. با این حال، درک صحیح از معنای تب و نحوه اندازه‌گیری آن، به والدین کمک می‌کند تا بدون نگرانی بی‌مورد، اقدامات مناسب را انجام دهند یا در صورت لزوم، به موقع به مراکز درمانی مراجعه کنند. تشخیص دقیق دمای بدن و توجه به علائم همراه، کلید مدیریت صحیح تب در کودکان است.

۱.۱. تعریف تب و روش‌های صحیح اندازه‌گیری آن

تب در کودکان به معنای افزایش دمای بدن به بالای حد طبیعی است. دمای طبیعی بدن کودک معمولاً بین ۳۶.۵ تا ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد متغیر است، اما تب زمانی تعریف می‌شود که دمای رکتال (مقعدی) بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد، دمای دهانی بالای ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد، و دمای زیر بغل بالای ۳۷.۲ درجه سانتی‌گراد باشد. از آنجایی که تب می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باشد، اندازه‌گیری دقیق آن اهمیت زیادی دارد.

برای اندازه‌گیری تب در کودکان، انواع مختلفی از دماسنج‌ها وجود دارد که هر کدام روش استفاده و دقت خاص خود را دارند:

• دماسنج مقعدی: دقیق‌ترین روش برای نوزادان و کودکان خردسال است. برای استفاده، نوک دماسنج را با وازلین چرب کرده و به آرامی حدود ۱ تا ۲.۵ سانتی‌متر وارد مقعد کودک کنید.
• دماسنج زیر بغل: روشی رایج و راحت، اما کم‌دقت‌تر. دماسنج را زیر بغل کودک قرار داده و دست او را به سمت پایین روی دماسنج نگه دارید تا به مدت کافی (معمولاً ۱ دقیقه یا تا زمان بوق زدن) ثابت بماند.
• دماسنج دهانی: برای کودکان بالای ۴ یا ۵ سال که توانایی نگهداری دماسنج زیر زبان خود را دارند، مناسب است.
• دماسنج پیشانی (غیر تماسی) و گوشی (تمپانیک): این دماسنج‌ها سریع و راحت هستند، اما دقت آن‌ها می‌تواند تحت تأثیر عوامل محیطی یا نحوه استفاده قرار گیرد. برای نوزادان بسیار کوچک، توصیه می‌شود از دماسنج مقعدی استفاده شود.

مهم است که قبل از هر بار استفاده، دماسنج را تمیز کنید و همیشه دستورالعمل‌های سازنده را برای استفاده صحیح و دقیق دنبال نمایید. در کلینیک اطفال اهواز، پزشکان ما به والدین در مورد روش‌های صحیح اندازه‌گیری تب آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهند تا از اندازه‌گیری‌های نادرست جلوگیری شود.

۱.۲. آستانه‌های خطر تب بر اساس سن کودک

اهمیت تب و میزان نگرانی از آن، به شدت به سن کودک بستگی دارد. هرچه کودک کوچکتر باشد، تب پتانسیل خطرناک‌تری دارد و نیاز به توجه فوری‌تری دارد.

1. تب در نوزادان زیر ۳ ماه: هر تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد (مقعدی) در نوزادان زیر ۳ ماه یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود. حتی اگر نوزاد علائم دیگری نداشته باشد یا به نظر سالم برسد، باید فورا به اورژانس منتقل شود. سیستم ایمنی نوزادان در این سن هنوز نابالغ است و عفونت‌ها می‌توانند به سرعت به مشکلات جدی تبدیل شوند. در این موارد، حتی اگر در اهواز هستید، درنگ نکنید و با اورژانس کودک اهواز تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه نمایید.
2. تب در کودکان ۳ تا ۶ ماه: اگر دمای مقعدی کودک بین ۳ تا ۶ ماه به ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد، نیاز به ویزیت پزشک اطفال دارد. اگر تب با بی‌حالی شدید، عدم تغذیه کافی، یا عدم پاسخ به اقدامات اولیه خانگی همراه باشد، باید زودتر به پزشک مراجعه شود.
3. تب در کودکان بالای ۶ ماه: در این گروه سنی، تب‌های زیر ۳۹ درجه سانتی‌گراد که با فعالیت کودک، اشتهای مناسب و هوشیاری همراه هستند، معمولاً جای نگرانی کمتری دارند. اما اگر تب به ۳۹ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد، به مدت بیش از ۲-۳ روز ادامه یابد، یا با علائم هشداردهنده (که در بخش بعدی توضیح داده می‌شود) همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

همیشه به یاد داشته باشید که دمای عدد دماسنج تنها یک عامل است. حال عمومی کودک، میزان فعالیت، اشتهای او و وجود هرگونه علامت غیرعادی دیگر، اطلاعات مهم‌تری را به پزشک می‌دهد. فوق‌تخصص نوزادان در کلینیک کودک ما توصیه می‌کنند که والدین همیشه به غریزه خود اعتماد کنند؛ اگر احساس می‌کنند حال کودکشان خوب نیست، حتی با تب خفیف، بهتر است با پزشک مشورت نمایند.

۱.۳. اقدامات اولیه برای کاهش تب در منزل (قبل از مراجعه به پزشک)

در بسیاری از موارد، تب در کودکان بالای ۶ ماه را می‌توان با اقدامات اولیه در منزل کنترل کرد، در حالی که در حال انتظار برای ویزیت متخصص اطفال یا بهبود خودبه‌خودی هستیم. این اقدامات شامل موارد زیر است:

1. استفاده صحیح از داروهای تب‌بر:
   • استامینوفن (تیلنول): برای کودکان بالای ۲ ماه قابل استفاده است. دوز آن بر اساس وزن کودک تعیین می‌شود و معمولاً هر ۴ تا ۶ ساعت قابل تکرار است.
   • ایبوپروفن (ادویل، موترین): برای کودکان بالای ۶ ماه قابل استفاده است. دوز آن نیز بر اساس وزن بوده و هر ۶ تا ۸ ساعت می‌توان آن را تکرار کرد.
   • هشدار مهم: هرگز به کودکان زیر ۱۶ سال آسپرین ندهید، زیرا خطر سندرم ری (Reye’s Syndrome) را به همراه دارد. همیشه قبل از دادن هر دارویی، با پزشک یا داروساز در مورد دوز صحیح بر اساس وزن و سن کودک مشورت کنید.
2. پاشویه صحیح با آب ولرم: از آب ولرم (نه سرد و نه الکل) برای پاشویه استفاده کنید. پاشویه با آب سرد یا الکل می‌تواند باعث لرز و افزایش بیشتر دمای بدن شود. یک دستمال نرم را با آب ولرم خیس کرده و به آرامی روی پیشانی، زیر بغل و کشاله ران کودک بکشید. این کار به تبخیر آب از سطح پوست و کاهش دما کمک می‌کند.
3. لباس‌های سبک و تهویه مناسب اتاق: کودک را با لباس‌های سبک بپوشانید تا حرارت بدن او به راحتی خارج شود. از پوشاندن لباس‌های زیاد یا پیچیدن او در پتو خودداری کنید. دمای اتاق را خنک و مطبوع نگه دارید (حدود ۲۰-۲۲ درجه سانتی‌گراد).
4. تأمین مایعات کافی: تب باعث از دست دادن مایعات بدن می‌شود. اطمینان حاصل کنید که کودک به اندازه کافی مایعات می‌نوشد. آب، آبمیوه‌های رقیق، سوپ رقیق، دوغ یا محلول ORS (محلول خوراکی جبران کم‌آبی) گزینه‌های مناسبی هستند. این کار به جلوگیری از کم‌آبی بدن کمک می‌کند و برای سیستم ایمنی بدن ضروری است.

این اقدامات می‌توانند به راحتی در منزل و قبل از نوبت آنلاین پزشک اطفال در اهواز امروز یا ویزیت حضوری در بهترین کلینیک کودکان در اهواز برای نوزادان انجام شود.

۱.۴. علائم هشداردهنده همراه با تب که نیاز به مراجعه فوری به اورژانس دارند

برخی علائم همراه با تب، نشان‌دهنده وضعیت جدی هستند و باید بلافاصله پس از مشاهده آن‌ها، کودک به نزدیک‌ترین اورژانس کودک اهواز منتقل شود. تعلل در این موارد می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.

• تشنج ناشی از تب (تشنج تب): اگر کودک در حین تب دچار تشنج شد (لرزش شدید، سفتی بدن، خیره شدن به یک نقطه، از دست دادن هوشیاری)، او را به پهلو بخوابانید، هرگونه لباس تنگ را باز کنید و از قرار دادن چیزی در دهان او خودداری کنید. بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
• سفتی گردن، درد شدید سر، یا برآمدگی فونتانل در نوزادان: این علائم می‌توانند نشان‌دهنده مننژیت (عفونت پرده‌های مغز و نخاع) باشند.
• دانه‌های پوستی جدید (مخصوصاً دانه‌هایی که با فشار محو نمی‌شوند): بثوراتی که به نظر کبود می‌آیند یا با فشار لیوان شیشه‌ای روی پوست محو نمی‌شوند، می‌توانند نشانه عفونت‌های خونی جدی مانند سپسیس باشند.
• مشکل شدید در تنفس: شامل تنگی نفس، تنفس سریع و سطحی، خس‌خس سینه، فرورفتگی قفسه سینه هنگام نفس کشیدن (مخصوصاً در ناحیه بالای ترقوه یا بین دنده‌ها)، یا کبودی لب‌ها و ناخن‌ها.
• بی‌حالی شدید، خواب‌آلودگی غیرعادی یا عدم پاسخگویی به تحریک: اگر کودک بسیار سست و بی‌حال است، به سختی بیدار می‌شود، یا به صداها و لمس شما پاسخ نمی‌دهد.
• عدم توانایی نوشیدن مایعات یا علائم کم‌آبی: خشکی دهان، عدم اشک هنگام گریه، کاهش شدید تعداد پوشک‌های خیس، یا فرو رفتن ملاج (نقطه نرم بالای سر نوزاد).
• درد شدید: درد شدید و مداوم در شکم، گوش، گلو یا سر که با مسکن‌های معمول تسکین نمی‌یابد.
• تغییر رنگ پوست: رنگ پریدگی شدید، خاکستری شدن یا کبودی عمومی پوست.
• کودک زیر ۳ ماه که تب دارد: همانطور که قبلاً ذکر شد، هرگونه تب در این گروه سنی، یک فوریت پزشکی است.

در صورت مشاهده هر یک از علائم هشداردهنده فوق، حتی در اهواز، بدون فوت وقت به اورژانس کودک اهواز مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند جان کودک شما را نجات دهد.

۲. سرماخوردگی کودکان: علائم، مراقبت‌ها و زمان مراجعه به پزشک

سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری ویروسی در کودکان است و هر ساله کودکان بارها به آن مبتلا می‌شوند. اگرچه معمولاً بی‌خطر است، اما تشخیص تفاوت آن با سایر بیماری‌ها و دانستن زمان مناسب برای مراجعه به پزشک اهمیت دارد.

۲.۱. علائم رایج سرماخوردگی در کودکان

سرماخوردگی یک عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است که توسط انواع مختلفی از ویروس‌ها، عمدتاً راینوویروس‌ها، ایجاد می‌شود. علائم آن معمولاً به تدریج ظاهر شده و شامل موارد زیر است:

• آبریزش بینی: ابتدا شفاف و آبکی است، سپس ممکن است غلیظ‌تر و به رنگ زرد یا سبز درآید.
• سرفه: ممکن است خشک یا همراه با خلط باشد. در اوایل صبح و هنگام خواب ممکن است تشدید شود.
• عطسه: به دفع ویروس‌ها از دستگاه تنفسی کمک می‌کند.
• گلودرد خفیف: به خصوص در شروع بیماری.
• تب خفیف: دمای بدن ممکن است تا ۳۸-۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد، اما معمولاً بالا نمی‌رود. در نوزادان ممکن است تب شدیدتر باشد.
• احتقان بینی: گرفتگی بینی که می‌تواند تنفس را برای کودک دشوار کند، به ویژه هنگام شیر خوردن در نوزادان.
• کاهش اشتها و بی‌حالی خفیف: کودک ممکن است کمی بی‌قرار یا خسته به نظر برسد.

این علائم معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابند. سرفه ممکن است کمی بیشتر طول بکشد، گاهی تا چند هفته، اما معمولاً نشانه مشکل جدی نیست.

۲.۲. تفاوت سرماخوردگی با آنفولانزا، آلرژی و برونشیولیت

تمایز بین سرماخوردگی و سایر بیماری‌های تنفسی در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا رویکردهای درمانی و میزان نگرانی در هر یک متفاوت است:

ویژگی	سرماخوردگی	آنفولانزا	آلرژی (رینیت آلرژیک)	برونشیولیت (در نوزادان)
شروع علائم	تدریجی	ناگهانی و شدید	ناگهانی پس از تماس با آلرژن	تدریجی با سرفه/عطسه، سپس بدتر شدن تنفس
تب	معمولاً خفیف یا بدون تب	بالا (۳۹-۴۰ درجه سانتی‌گراد)	ندارد	ممکن است وجود داشته باشد
درد عضلانی/بدن درد	ناچیز یا ندارد	شایع و شدید	ندارد	ندارد
سرفه	خفیف تا متوسط، خشک یا خلط‌دار	معمولاً شدید و خشک	خفیف، گاهی خشک	شدید، خس‌خس، تنگی نفس
گلودرد	معمولاً خفیف	شایع و شدید	ندارد یا خارش گلو	ندارد
خستگی/بی‌حالی	خفیف	شدید	ندارد	شایع، همراه با مشکلات تغذیه
آبریزش بینی	شفاف، سپس غلیظ‌تر	ممکن است باشد	شفاف و آبکی (دائمی)	ممکن است باشد
مشکلات تنفسی	ندارد	نادر، مگر عوارض ریوی	نادر، مگر آسم هم باشد	شایع (تنفس سریع، فرورفتگی قفسه سینه)

آنفولانزا معمولاً با شروع ناگهانی، تب بالا و بدن درد شدیدتر همراه است. آلرژی‌ها تب ندارند و علائم آن‌ها با قرار گرفتن در معرض آلرژن تشدید می‌شود (مثلاً با گرده گل در فصل بهار). برونشیولیت که بیشتر در نوزادان و شیرخواران دیده می‌شود، علائم سرماخوردگی را دارد اما به سرعت به مشکلات تنفسی شدید مانند خس‌خس سینه و تنگی نفس پیشرفت می‌کند و نیاز به مراجعه فوری به ویزیت متخصص اطفال دارد.

۲.۳. مراقبت‌های خانگی و تسکین علائم سرماخوردگی

بیشتر موارد سرماخوردگی در کودکان با مراقبت‌های حمایتی در منزل قابل مدیریت است. هدف اصلی تسکین علائم و کمک به بهبود راحت‌تر کودک است:

• استراحت کافی و اهمیت خواب: استراحت به سیستم ایمنی کودک کمک می‌کند تا با ویروس مبارزه کند. اطمینان حاصل کنید که کودک به اندازه کافی می‌خوابد و در طول روز هم استراحت می‌کند.
• تأمین مایعات و غذاهای مقوی: آب، سوپ مرغ، مایعات گرم مانند دمنوش‌های گیاهی مجاز (مانند بابونه رقیق برای کودکان بزرگتر) یا آبمیوه‌های رقیق به جلوگیری از کم‌آبی و تسکین گلودرد کمک می‌کنند. غذاهای سبک و مقوی را ارائه دهید، حتی اگر اشتهای کودک کم است.
• استفاده از بخور سرد یا دستگاه رطوبت‌ساز: رطوبت هوا می‌تواند به رقیق شدن ترشحات بینی و گلو کمک کرده و تنفس را راحت‌تر کند. دستگاه بخور سرد در اتاق کودک می‌تواند بسیار مفید باشد.
• شستشوی بینی با سرم فیزیولوژیک: برای باز کردن مجاری بینی گرفته و کمک به دفع ترشحات، به خصوص در نوزادان که از طریق بینی نفس می‌کشند. می‌توانید از قطره یا اسپری بینی حاوی سرم نمکی استفاده کنید و سپس با پوآر بینی ترشحات را خارج کنید. این کار به خصوص قبل از شیر خوردن یا خواب مفید است.
• هشدار در مورد داروهای سرماخوردگی بدون نسخه برای کودکان: برای کودکان زیر ۶ سال، استفاده از داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی بدون نسخه (OTC) توصیه نمی‌شود. این داروها ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشند و در این گروه سنی اثربخشی اثبات‌شده‌ای ندارند. در کودکان بزرگتر نیز باید با احتیاط و فقط با مشورت پزشک استفاده شوند.
• روش‌های طبیعی و گیاهی مجاز (با احتیاط): عسل (فقط برای کودکان بالای یک سال) می‌تواند به تسکین سرفه و گلودرد کمک کند. نوشیدنی‌های گرم مانند چای کمرنگ یا دمنوش آویشن (با احتیاط و تحت نظر پزشک) برای کودکان بزرگتر ممکن است مفید باشند.

همواره به یاد داشته باشید که در کلینیک کودک اهواز، پزشکان می‌توانند راهنمایی‌های دقیق‌تری برای مراقبت در منزل ارائه دهند.

۲.۴. چه زمانی سرماخوردگی کودک نیاز به ویزیت پزشک دارد؟

در حالی که اکثر سرماخوردگی‌ها در خانه قابل مدیریت هستند، برخی علائم نشان‌دهنده نیاز به ویزیت متخصص اطفال هستند تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود:

• تب بالا و پایدار: اگر تب کودک بالای ۳۹ درجه سانتی‌گراد باشد، یا تب به مدت بیش از ۳ روز ادامه پیدا کند (در کودکان بالای ۶ ماه)، حتی اگر علائم دیگری ندارد.
• بدتر شدن ناگهانی سرفه یا ظهور تنگی نفس/خس‌خس سینه: اگر سرفه کودک به شدت افزایش یابد، یا متوجه شوید که کودک در تنفس مشکل دارد، خس‌خس سینه می‌کند، یا به سرعت نفس می‌کشد.
• درد شدید گوش یا کشیدن گوش: این علائم می‌تواند نشان‌دهنده عفونت گوش (اوتیت میانی) باشد که نیاز به درمان دارد.
• گلودرد شدید همراه با مشکل در بلع یا ترشحات چرکی: اگر گلودرد کودک به حدی شدید است که نمی‌تواند غذا یا مایعات را قورت دهد، یا لوزه‌ها متورم و دارای نقاط چرکی هستند (احتمال گلودرد استرپتوکوکی).
• علائم سرماخوردگی که بیش از ۱۰-۱۴ روز طول بکشد: اگر علائم سرماخوردگی بهبود نیابند یا حتی بدتر شوند، ممکن است نشان‌دهنده عفونت ثانویه مانند سینوزیت یا برونشیت باشند.
• بی‌حالی غیرمعمول یا از دست دادن اشتها: اگر کودک به طور غیرعادی سست، بی‌حال یا خواب‌آلود است، یا به هیچ وجه نمی‌خواهد مایعات و غذا بخورد.
• ظهور بثورات پوستی: هرگونه بثورات پوستی جدید همراه با تب یا سایر علائم.
• ناله و بی حالی کودک: این وضعیت به خصوص در نوزادان و کودکان خردسال، بسیار جدی است و نیازمند بررسی فوری توسط پزشک است.

در کلینیک کودک ما، توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر یک از این علائم، حتماً نوبت آنلاین کلینیک کودک اهواز را برای فرزند خود بگیرید یا به صورت حضوری مراجعه کنید. گاهی یک ویزیت متخصص اطفال به موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری و نیاز به بستری شدن در اتاق عمل سرپایی کودک (در موارد نادرتر) جلوگیری کند.

۳. عفونت‌های رایج کودکان: تشخیص و اقدام به‌موقع

علاوه بر سرماخوردگی، کودکان مستعد ابتلا به انواع دیگری از عفونت‌ها هستند که می‌توانند دستگاه‌های مختلف بدن را درگیر کنند. آگاهی از علائم این عفونت‌ها و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک، برای والدین ضروری است.

۳.۱. عفونت گوش (اوتیت میانی)

عفونت گوش میانی یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در کودکان خردسال است و اغلب پس از یک سرماخوردگی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد. شیپور استاش در کودکان کوچکتر، کوتاه‌تر و افقی‌تر است که باعث می‌شود مایع و باکتری‌ها راحت‌تر در گوش میانی جمع شوند.

• علائم:
  • درد گوش: در نوزادان و خردسالان، ممکن است با کشیدن مداوم گوش، گریه شدید و بی‌قراری، به خصوص در هنگام شیر خوردن یا دراز کشیدن، خود را نشان دهد.
  • تب: معمولاً تب بالا، اما ممکن است بدون تب نیز رخ دهد.
  • مشکل در خواب: درد گوش می‌تواند باعث بیدار شدن مکرر کودک در شب شود.
  • کاهش اشتها، عدم تعادل، یا خروج مایعات از گوش (در موارد پارگی پرده گوش).
• زمان مراجعه به پزشک:
  • اگر کودک شما علائم درد گوش، تب بالا، یا بی‌قراری غیرقابل توضیح دارد.
  • خروج هرگونه مایع از گوش.
  • اگر علائم سرماخوردگی پس از چند روز به جای بهبود، بدتر شد و با درد گوش همراه بود.

در صورت مشکوک شدن به عفونت گوش، حتماً با کلینیک اطفال اهواز تماس بگیرید. تشخیص زودهنگام و درمان با آنتی‌بیوتیک مناسب (در صورت باکتریایی بودن عفونت) می‌تواند از عوارض احتمالی مانند کاهش شنوایی جلوگیری کند.

۳.۲. عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)

عفونت ادراری در کودکان می‌تواند جدی باشد، به ویژه اگر به کلیه‌ها سرایت کند. تشخیص آن در کودکان کوچکتر دشوار است زیرا علائم ممکن است غیر اختصاصی باشند.

• علائم:
  • تب بدون علت مشخص: به خصوص در نوزادان و کودکان خردسال.
  • بوی بد ادرار: ادرار ممکن است بوی قوی و غیرعادی داشته باشد.
  • درد یا سوزش هنگام ادرار: کودک ممکن است هنگام ادرار کردن گریه کند یا بی‌قراری نشان دهد.
  • تکرر ادرار یا نشت ادرار: به خصوص در کودکانی که قبلاً آموزش دیده بودند.
  • درد در ناحیه پایین شکم یا کمر.
  • بی‌حالی، استفراغ، یا کاهش اشتها.
• اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان: عفونت ادراری باید به سرعت تشخیص داده و درمان شود تا از آسیب کلیه جلوگیری شود. پزشک با آزمایش ادرار (کشت ادرار) تشخیص را تأیید کرده و آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز می‌کند. اگر کودک شما تب بدون علت دارد، حتماً موضوع را با ویزیت متخصص اطفال در میان بگذارید.

۳.۳. عفونت‌های ریوی (برونشیولیت و پنومونی)

عفونت‌های ریوی در کودکان، به ویژه نوزادان و خردسالان، می‌توانند بسیار جدی باشند و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.

• برونشیولیت در نوزادان: این عفونت ویروسی، عمدتاً ناشی از ویروس RSV، مجاری هوایی کوچک ریه (برونشیول‌ها) را در نوزادان زیر ۲ سال درگیر می‌کند.
  • علائم: شروع با علائم سرماخوردگی، سپس پیشرفت به سرفه شدید و مداوم، خس‌خس سینه (صدای سوت مانند هنگام نفس کشیدن)، تنفس سریع و سطحی، فرورفتگی قفسه سینه (در ناحیه زیر گردن، بین دنده‌ها یا زیر قفسه سینه).
  • خطرات: می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی شدید، کم‌آبی و بستری شدن در بیمارستان شود.
• پنومونی (ذات‌الریه) در کودکان: عفونت باکتریایی یا ویروسی ریه‌ها که کیسه‌های هوایی را ملتهب می‌کند.
  • علائم: سرفه شدید و اغلب مرطوب، تب بالا، تنفس سریع و دشوار، درد قفسه سینه، بی‌حالی و کاهش اشتها. در برخی موارد، نوزادان ممکن است فقط تب و سرفه خفیف داشته باشند.
  • لرزش ناگهانی بدن بچه: اگر کودک دچار لرزش ناگهانی و شدید همراه با تب و مشکلات تنفسی شد، ممکن است نشانه‌ای از پنومونی یا سایر عفونت‌های جدی باشد.
• لزوم مراجعه فوری به پزشک: در صورت مشاهده هرگونه مشکل تنفسی، تنفس سریع، خس‌خس سینه، سرفه شدید و مداوم، فرورفتگی قفسه سینه، یا کبودی در لب‌ها و ناخن‌ها، فورا به اورژانس کودک اهواز مراجعه کنید. این شرایط می‌توانند بسیار خطرناک باشند و نیاز به مداخله پزشکی فوری دارند.

۳.۴. گاستروانتریت (عفونت‌های گوارشی – اسهال و استفراغ)

عفونت‌های گوارشی که معمولاً توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند، یکی از شایع‌ترین علل اسهال و استفراغ در کودکان هستند. خطر اصلی در این بیماری، کم‌آبی بدن است.

• علائم:
  • اسهال آبکی (گاهی همراه با خون یا موکوس).
  • استفراغ (ممکن است مکرر باشد).
  • تب، دل‌پیچه، درد شکم.
  • بی‌حالی، از دست دادن اشتها.
• خطر کم‌آبی (علائم):
  • خشکی دهان و زبان.
  • عدم اشک هنگام گریه کردن.
  • کاهش شدید حجم و تعداد ادرار (پوشک‌های کمتر خیس).
  • فرو رفتن ملاج (نقطه نرم بالای سر نوزادان).
  • عدم الاستیسیته پوست (اگر پوست را نیشگون بگیرید، به آرامی به حالت اول برمی‌گردد).
  • خواب‌آلودگی شدید یا بی‌حالی مفرط.
• زمان مراجعه به پزشک:
  • استفراغ شدید یا خونی.
  • اسهال خونی یا سیاه.
  • علائم کم‌آبی متوسط تا شدید.
  • عدم توانایی نگه داشتن مایعات در بدن (کودک هر چیزی می‌خورد استفراغ می‌کند).
  • تب بالا به خصوص در نوزادان.
  • درد شدید شکم.
  • اسهال بیش از چند روز طول بکشد.

در مواجهه با اسهال و استفراغ، تأمین مایعات کافی و استفاده از محلول‌های خوراکی جبران کم‌آبی (ORS) اهمیت حیاتی دارد. در صورت نیاز، نوبت آنلاین کلینیک کودک اهواز را برای مشاوره با متخصص اطفال در کودک ما بگیرید.

۳.۵. عفونت‌های ویروسی با بثورات پوستی (آبله مرغان، سرخک، روزئولا و …)

بسیاری از عفونت‌های ویروسی دوران کودکی با بثورات پوستی همراه هستند. تشخیص نوع بیماری از روی بثورات می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما دانستن علائم هشداردهنده مهم است.

• نحوه تشخیص اولیه و علائم خطرناک:
  • آبله مرغان: دانه‌های قرمز خارش‌دار که به تاول‌های پر از مایع تبدیل شده و سپس پوسته می‌شوند. معمولاً با تب، خستگی و بی‌اشتهایی همراه است.
  • سرخک: بثورات قرمز و مسطح که از سر و صورت شروع شده و به سمت پایین بدن گسترش می‌یابند. همراه با تب بالا، سرفه، آبریزش بینی و قرمزی چشم.
  • روزئولا (بیماری ششم): تب بالا به مدت ۳-۵ روز، که ناگهان قطع شده و سپس بثورات صورتی رنگ و مسطح روی تنه ظاهر می‌شوند. معمولاً خطرناک نیست.
  • بیماری دست، پا و دهان: زخم‌های دردناک در دهان و بثورات قرمز روی دست و پا.
• علائم هشداردهنده که نیاز به ویزیت پزشک دارند:
  • گسترش سریع بثورات یا تغییر شکل غیرعادی آن‌ها.
  • تب بالا و پایدار که با تب‌برها کنترل نمی‌شود.
  • درد شدید یا تورم در مفاصل.
  • بی‌حالی شدید و ناگهانی یا تغییر در سطح هوشیاری.
  • علائم تنگی نفس یا مشکلات تنفسی.
  • هرگونه بثورات همراه با کبودی یا عدم محو شدن با فشار (مانند آنچه در سپسیس دیده می‌شود).

در صورت مشاهده بثورات پوستی نگران‌کننده یا همراه با تب بالا و علائم دیگر، توصیه می‌شود در بهترین کلینیک کودکان در اهواز برای نوزادان، با پزشک متخصص مشورت کنید.

۳.۶. علائم کلی عفونت‌های شدید و سپسیس در کودکان (که نیاز به فوریت پزشکی دارند)

سپسیس (عفونت خون) یک وضعیت اورژانسی و بسیار خطرناک است که در آن پاسخ بدن به یک عفونت باعث آسیب به بافت‌ها و اندام‌ها می‌شود. سپسیس می‌تواند از هر نوع عفونتی شروع شود و در کودکان به سرعت پیشرفت کند.

علائم هشداردهنده سپسیس که نیاز به فوریت پزشکی دارند:

• بی‌حالی شدید و ناگهانی: کودک بسیار سست، بی‌حال و خواب‌آلود است و به سختی بیدار می‌شود یا به تحریکات پاسخ نمی‌دهد.
• پاسخ ندادن به تحریک: کودک به نام، لمس یا درد پاسخ نمی‌دهد.
• رنگ پریدگی شدید یا تغییر رنگ پوست: پوست خاکستری، کبود یا خال‌خال شده (به ویژه در دست‌ها و پاها).
• سردی دست و پا، در حالی که تنه گرم است.
• تنفس غیرعادی: تنفس بسیار سریع، سطحی، یا غیرمنظم، یا مکث‌های طولانی در تنفس (آپنه).
• کاهش شدید ادرار: کودک به مدت ۸ ساعت یا بیشتر ادرار نکرده است (در نوزادان، پوشک‌های خشک زیاد).
• فرو رفتن ملاج (در نوزادان) همراه با سایر علائم.
• تب بالا که به هیچ وجه پایین نمی‌آید.
• گریه بسیار شدید و مداوم یا ناله کردن.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بلافاصله با اورژانس کودک اهواز تماس بگیرید یا کودک را به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل کنید. هر ثانیه در تشخیص و درمان سپسیس اهمیت دارد و می‌تواند تفاوت مرگ و زندگی باشد. کلینیک کودک ما به والدین تاکید می‌کند که در مورد سپسیس، هیچ‌گاه تعلل نکنند.

۴. نکات کلی برای والدین در مواجهه با بیماری کودک:

در مواجهه با بیماری کودک، آرامش و هوشیاری والدین نقش کلیدی در مدیریت صحیح وضعیت دارد. رعایت نکات زیر می‌تواند به والدین کمک کند تا در لحظات استرس‌زا، تصمیمات بهتری بگیرند و به حفظ سلامت فرزند خود کمک کنند.

• حفظ آرامش و اجتناب از وحشت: دیدن بیماری فرزند برای والدین بسیار نگران‌کننده است. اما حفظ آرامش به شما کمک می‌کند تا علائم را بهتر مشاهده کرده و اطلاعات دقیق‌تری به پزشک بدهید. وحشت و اضطراب می‌تواند قضاوت شما را تحت تأثیر قرار دهد.
• ثبت دقیق علائم: برای ارائه اطلاعات مفید به پزشک، جزئیات را یادداشت کنید:
  • ساعت شروع علائم.
  • بالاترین درجه تب و زمان آن.
  • نوع و شدت سرفه، آبریزش بینی، اسهال یا استفراغ.
  • زمان و دوز داروهای تب‌بر مصرف شده.
  • میزان مایعات و غذای مصرفی کودک.
  • هرگونه تغییر در رفتار یا سطح انرژی کودک.
• آماده‌سازی اطلاعات برای پزشک: قبل از تماس با پزشک یا مراجعه به کلینیک اطفال اهواز، اطلاعات زیر را آماده داشته باشید:
  • سابقه پزشکی کودک (بیماری‌های قبلی، بستری شدن‌ها).
  • وضعیت واکسیناسیون کودک.
  • داروهای مصرفی در حال حاضر (اعم از داروی بیماری فعلی یا داروهای دائم).
  • هرگونه آلرژی دارویی یا غذایی.
  • نام پزشک اطفال قبلی کودک.
• اهمیت غریزه والدین و اعتماد به آن: شما فرزندتان را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسید. اگر حس می‌کنید که حال کودک شما خوب نیست یا علائم نگران‌کننده‌ای دارد، حتی اگر به نظر خفیف باشند، به غریزه خود اعتماد کنید. این حس درونی اغلب اوقات درست است و می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل پنهان باشد.
• همیشه در صورت شک و تردید، با پزشک مشورت کنید: اگر در مورد وضعیت فرزندتان تردید دارید که آیا نیاز به مراجعه به پزشک دارد یا خیر، بهتر است همیشه محتاط باشید و با ویزیت متخصص اطفال مشورت کنید. گرفتن نوبت آنلاین پزشک اطفال در اهواز امروز در کلینیک کودک ما، راهی آسان برای دسترسی به مشاوره پزشکی است. پزشکان ترجیح می‌دهند یک بار ویزیت غیرضروری داشته باشند تا اینکه یک مورد جدی از دست برود. در موارد اورژانسی، به خصوص اگر در اهواز هستید، اورژانس کودک اهواز همیشه در دسترس است. خدمات جانبی مانند دندانپزشکی اطفال شبانه‌روزی اهواز و امکان اتاق عمل سرپایی کودک در مراکز تخصصی کودکان، نشان از گستردگی خدمات مورد نیاز برای سلامت جامع کودکان دارد که والدین باید از وجود آن‌ها آگاه باشند.

سوالات متداول

آیا همیشه تب نشان‌دهنده عفونت جدی در کودک است؟

خیر، تب یک واکنش طبیعی بدن به مبارزه با عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است که اغلب جدی نیست، اما در نوزادان زیر ۳ ماه همیشه باید جدی گرفته شود.

چه مدت بعد از شروع علائم سرماخوردگی، کودک می‌تواند به مهدکودک یا مدرسه برگردد؟

کودک معمولاً پس از بهبود تب (حداقل ۲۴ ساعت بدون تب و بدون استفاده از تب‌بر) و بهبود علائم عمومی مانند سرفه شدید و آبریزش بینی می‌تواند به مهدکودک یا مدرسه بازگردد.

آیا واکسن‌ها می‌توانند از تمام عفونت‌های رایج دوران کودکی جلوگیری کنند؟

خیر، واکسن‌ها از عفونت‌های خاصی مانند سرخک، اوریون، سرخجه، آبله مرغان، آنفولانزا و پنوموکوک پیشگیری می‌کنند، اما از تمام عفونت‌ها یا سرماخوردگی‌های معمولی جلوگیری نمی‌کنند.

استفاده از کدام داروهای بدون نسخه برای تب و سرماخوردگی کودکان ممنوع است؟

داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی ترکیبی بدون نسخه برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود و آسپرین برای کودکان زیر ۱۶ سال به دلیل خطر سندرم ری ممنوع است.

چه تفاوت‌هایی بین سرماخوردگی و آنفولانزا در کودکان وجود دارد و چرا تشخیص آن مهم است؟

آنفولانزا معمولاً با شروع ناگهانی، تب بالا، بدن درد شدیدتر و خستگی مفرط همراه است، در حالی که سرماخوردگی تدریجی‌تر و علائم خفیف‌تری دارد. تشخیص مهم است زیرا آنفولانزا می‌تواند عوارض جدی‌تری داشته باشد و برای آن درمان‌های ضدویروسی خاصی وجود دارد.

نتیجه‌گیری

مراقبت از سلامت کودک، یک مسئولیت بزرگ است که نیازمند آگاهی، هوشیاری و اقدام به‌موقع والدین است. تب، سرماخوردگی و عفونت‌های مختلف، بخش جدایی‌ناپذیری از دوران کودکی هستند، اما با درک صحیح علائم و دانستن زمان مناسب برای مراجعه به پزشک، می‌توان بسیاری از نگرانی‌ها را برطرف کرده و از سلامت فرزند دلبندمان محافظت کرد.

همیشه به یاد داشته باشید که شما بهترین ناظر بر سلامت فرزند خود هستید و غریزه والدین، یک ابزار قدرتمند است. ثبت دقیق علائم، حفظ آرامش و اعتماد به احساس درونی شما در مورد وضعیت کودک، گام‌های مهمی در مدیریت بیماری‌ها هستند. در هر شرایطی که نگران هستید یا علائم هشداردهنده‌ای مشاهده می‌کنید، درنگ نکنید و با یک پزشک متخصص اطفال مشورت نمایید. کلینیک کودک ما با کادری مجرب و متخصص، همواره آماده ارائه خدمات تخصصی به فرزندان شماست. شما می‌توانید برای نوبت آنلاین پزشک اطفال در اهواز امروز یا ویزیت متخصص اطفال به بهترین کلینیک کودکان در اهواز برای نوزادان مراجعه کنید و از سلامت فرزند خود اطمینان حاصل نمایید. در مواقع اضطراری، اورژانس کودک اهواز گزینه اول شما خواهد بود.

ادامه مطلب