بهترین کمپوست قارچ گانودرما

 کمپوست چیست؟

 

دکتر بیز محصولات: همانطور که قبلا درمقالات دیگر سایت دیتا قارچ گفته شده اصولاً قارچ ها در گروه گیاهان دسته بندی نمی شوند به خاطر اینکه برخلاف گیاهان نمی توانند مواد غذایی مورد نیازشان را بسازند یعنی گیاهان با استفاده از نور خورشید و آب و گاز کربنیک (CO2) و عمل فتوسنتز مواد غذایی مورد نیاز توسط خود گیاه ساخته می شود ولی قارچ ها چنین توانایی ندارند بلکه باید مواد غذایی به صورت آماده برایشان مهیا باشد تا از آن تغذیه و رشد کنند به این مواد غذایی آماده، بستر قارچ یا کمپوست قارچ اطلاق می شود، در حقیقت تعریف کمپوست همان بستر و مواد غذایی قارچ محسوب می شود.

روش تولید کمپوست قارچ دکمه ای چگونه است؟

در حال حاضر در کشور ما ساخت کمپوست قارچ دکمه ای به صورت صنعتی در طی دو مرحله یا دو فاز انجام می شود:

(اگر می خواهید بدانید چرا نباید به هیچ عنوان نباید سراغ تولید کمپوست سنتی برویم پیشنهاد می کنم که مقاله زیر را بخوانید)

فاز اول کمپوست سازی؛ خیساندن و بونکرهای فاز ۱

محصولات گانودرما: در این مرحله ابتدا کلش گندم (سوفال یا ساقه های گندم و نه کاه) به روش های مختلف خیسانده می شود هدف از این عمل از بین بردن لایه واکسی کلش گندم است تا آب را جذب کند و منظور از روش های مختلف این است که ممکن است در یک استخر به صورت غرقابی باشد؛ یعنی بسته های کلش گندم را باز کرده و در استخر ریخته و اجازه می دهند چند روز داخل استخر بماند و با لودر زیر و رو می کنند تا خوب آب را جذب کند و یا اینکه بسته های کلش را بدون باز کردن در یک محفظه پر از مخلوط آب و شیره کود مرغی برای مدت کوتاهی (مثلاً یک دقیقه) نگه داشته  طبق عکس زیر تا این مخوط وارد بسته شده و بعد بسته را برای مدت چند روز کنار گذاشته تا  لایه واکسی از بین رفته و اجازه دهد آب وارد کلش  شود.

در ادامه فاز یک  قهوه سوپریم دکتر بیز این کلش خیس خورده با مقدار مشخصی از کود مرغی و سنگ گچ Caso4 2H2o (که طی یک فرمول محاسبه می شود) و گاهاً ملاس چقندر قند مخلوط می گردد و این کار توسط دستگاه میکسرلاین (Mixing Line) کمپوست سازی انجام می شود.

مخلوط آماده شده بوسیله ماشینی به نام بونکر فیلر Bunker Filer وارد سازه های بتونی به نام بونکر فاز یک (که ممکن است رو باز یا مسقف باشند) می شود.

این بونکرها در کف شیارهایی دارند که به فاصله مشخصی از هم (برای مثال ۴۰ سانت به ۴۰ سانت) دارای سوراخ هایی به نام اسپیگوت Spigot می باشند و هوا توسط هواساز که از پشت بونکرها از داخل همین اسپیگوت ها به زیر کمپوست شارژ می شود.

در فاز ۱ کمپوست سازی حدود هشت تا نه روز کمپوست داخل این بونکرها بوده که در این مرحله دمای داخل کمپوست قارچ به حدود ۸۰ تا ۸۵ درجه سانتی گراد می رسد. سپس کمپوست از این بونکر خارج کرده و وارد بونکر ۲ و بعد از آن به بونکر ۳ وارد می شود. در هر کدام از این بونکرها بین دو تا سه روز باقی می ماند و بعد از پایان حدود نه روز مرحله اول یا فاز اول کمپوست سازی تمام می شود.

فاز دوم کمپوست سازی؛ تونل فاز ۲

کمپوستی که در مرحله قبل آماده شده بود و از رنگ زرد تیره حالا به رنگ قهوه ای روشن در آمده و بوی آمونیاک از آن متصاعد است، توسط بونکرفیلر وارد تونل های پاستوریزه می شود.

تونل های پاستوریزه ساختمان بتونی یا ساندویچ پانل دارند که عایق بوده و دارای شیارهای منظمی به نام گرید هستند به طوریکه هوا از زیر این پالت های بتونی شیاردار به داخل کمپوست شارژ می شود.

در عکس زیر تعدادی کف گرید ساخته شده و آماده نصب در تونل دیده می شود.

در این مرحله هم ابتدا کمپوست برای چند ساعت هم دما می شود و بعد از آن، عملیات پاستوریزاسیون شروع می شود یعنی به آرامی و بوسیله بخار یا با استفاده از گرمای فعالیت خود کمپوست، دمای توده کمپوست به ۵۸ درجه سانتی گراد می رسد در این دما به مدت هشت تا ده ساعت باقی می ماند که در این دما آفات وبیماری ها مثل کنه و نماتد و پاتوژن های دیگر از بین می روند و بعد از آن دما را به آرامی کاهش می دهند تا به حدود ۴۵ تا ۴۸ درجه سانتی گراد برسد که محدود فعالیت باکتری ها ترموفیل (گرمادوست) است.

مخلوط در این دما حدود ۵ روز باقی می ماند و این باکتری ها عمل تبدیل آمونیاک به ازت آلی را انجام می دهند و مواد غذایی مورد نیاز قارچ ها در این مرحله ساخته می شود. در پایان وقتی آمونیاک کمپوست به میزان مشخصی می رسد کمپوست آماده کشت (مخلوط کردن با بذر و بسته بندی ) است با باز کردن دریچه هوای آزاد و دمیدن هوای تازه دمای کمپوست را به حدود ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتی گراد کاهش می دهند.

پس از آن درب تونل های پاستوریزه باز شده و کمپوست بوسیله لودر از تونل خارج شده و وارد دستگاه بلوکر شده و با بذر قارچ (که قبل در یک پروسه در آزمایشگاه بذر تولید شده است) مخلوط می شود و با پرس مشخصی به شکل بلوک درآمده و سپس با پلاستیک مخصوص شیرینک شده و آماده حمل به واحد پرورش می شود.

دقت کنید که ما در این قسمت راجع به کمپوست فاز سه صحبتی نکردیم منظور از کمپوست فاز ۳ کمپوستی است که مرحله اسپانران یا ریسه دوانی درکمپوست، که در سالن پرورش معمولاً انجام می شود را در تونل فاز ۳ انجام می دهند یعنی بعد از آنکه کمپوست با بذر مخلوط شد به جای بلوک کردن به تونل های فاز سه منتقل می شود که در ایران خیلی مرسوم نیست و حساسیت و مسائل مربوط به خودش را دارد که جای بحث آن اینجا نیست.

 

آیا می دانید کمپوست قارچ دکمه ای چگونه تولید می شود؟ (ویدئوی زیر را مشاهده کنید)

هر تن کمپوست چقدر قارچ می دهد؟

در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که چه پارامترهایی را در انتخاب بهترین کمپوست قارچ باید در نظر گرفت؟ در پاسخ به این سوال می توان جواب سوال ” هر تن کمپوست چقدر قارچ می دهد؟” را هم پیدا کرد.

۱- کیفیت کمپوست

این مسئله بسیار مهمی است شاید بتوان گفت به تمام دلایل دیگر ارجحیت دارد. میزان باردهی کمپوست در کشور ما به عنوان درصد باردهی مطرح می شود و به این معنی است اگر مثلاً از یک تن (kg (1000 کمپوست ۲۸۰ کیلوگرم قارچ برداشت شود درصد عملکرد این کمپوست، از خارج قسمت تقسیم وزن قارچ برداشت شده به وزن کمپوست ۲۸ درصد به دست می آید.

که البته این آمار در کشورهای دیگر مثل هلند بر اساس کیلوگرم در متر مربع محاسبه می شود یعنی اگر همین مقدار کمپوست را در ۱۱ متر مربع (حداکثر در هر متر مربع ۹۰ kg ) بریزیم و همین میزان برداشت شود باید ۲۸۰ کیلوگرم را تقسیم بر ۱۱ مترمربع کرد که حدود ۲۵ کیلو گرم در مترمربع به دست می آید.

ملاحظه می کنید که این دو روش کمی با هم اختلاف دارند ولی در کشور ما روش اول مرسوم است هر چند دقیق نیست و این نکته را هم اضافه کنم که متوسط عملکرد باردهی کمپوست در هلند حدود ۳۵ تا ۳۸ کیلو گرم در متر مربع از کمپوست فاز سه است که واقعا عدد جالب توجهی است و علت این اختلاف بین کشور ما و هلند نیاز به یک فرصت دیگری جهت بررسی دارد که امیدوارم بتوانیم در یک مقاله دیگه با هم بررسی کنیم.

پارامتر کیفیت کمپوست قارچ اینقدر مهم است که مثلاً باردهی متوسط دو درصد بالاتر، می تواند برای یک واحد پرورش مثلاً با مصرف ماهیانه ۱۰۰تن(۱۰۰ هزار کیلوگرم) کمپوست یعنی یک واحد ۸ سالنی ۲۵ تنی افزایش عملکردی حدود ۲۴ تن قارچ اضافه تر که در قارچ کیلویی ۲۴۰۰۰ تومان (قیمت پاییز ۱۳۹۹) که ضرب کنیم می شود ۵۷۶ میلیون تومان فروش بیشتر که هیچ هزینه اضافه ای به جز هزینه دستمزد قارچ چینی ندارد و با کسر دستمزد قارچ چینی حدود ۵۰۰ میلیون تومان سود خالص نصیب این واحد می شود.

یک نکته مهم دیگر اینکه باید متوسط عملکرد کمپوست یک برند را در یک دوره مثلاً شش ماهه یا یکساله را در نظر گرفت و نه رکورد تولید، منظورمان این هست کمپوستی برای انتخاب اولویت دارد که در یک دوره طولانی عمکلرد بالایی نسبت به رکورد بالایی داشته باشد. جدول زیر بهتر منظورمان را می رساند. اگر می خواهید به راز هشت ویژگی طلایی در کیفیت کمپوست پی ببرید  پیشنهاد می کنم  ویدئوی زیر را ببیند.

۲- قیمت کمپوست

قیمت هر کیلو کمپوست قارچ به قیمت تمام شده شامل مواد اولیه کلش گندم، کود مرغی، سنگ گچ، ملاس چقندرقند، بذرقارچ، هزینه های کارگری، نوع برند شرکت تولیدی و اینکه مستقیم از شرکت تولید کننده خریداری شود یا از نماینده و دلال …. وابسته است.

با توجه به افزایش قیمت ها در سال های ۹۸-۹۹ قیمت هر کیلو کمپوست به ۱۸۰۰ تومان افزایش یافت (این قیمت مربوط به پاییز ۱۳۹۹ می باشد و با توجه به تغییر قیمت های کمپوست، این اعداد در مقاله هر چند وقت یکبار آپدیت می شود) قیمت کمپوست برای برندهای مختلف متغییر بوده است البته این قیمت ها بدون کرایه حمل تا واحد پرورش می باشد ولی همان طور که در قسمت قبل گفتیم پارامتر کیفیت می تواند قیمت بالاتر را پوشش بدهد مثلاً اگر یک تن کمپوست بتواند دو درصد متوسط عملکرد (دقت بفرمایید دوباره تاکید می کنیم روی متوسط عملکرد و نه رکورد تولید) بالاتری داشته باشد برابر با ۲۰ کیلو قارچ کیلوگرم قارچ بیشتر در ۲۴۰۰۰ تومان ضرب کنیم برابر ۴۸۰,۰۰۰ هزارتومان می شود که یعنی برای هر کیلو کمپوست حدود ۴۸۰,۰۰۰ تومان نسبت به کمپوست با دو درصد عملکرد پایین تر کمتر پول داده ایم.

پس اجازه بدهید بگوییم در شرایطی که دو کمپوست باردهی یکسانی داشته باشند،کمپوست قیمت پایین تر اولویت دارد البته باید کرایه حمل را هم از این دو واحد تولید کمپوست لحاظ کرد.

۳- موقعیت جغرافیایی و فاصله مشتری از تولید کارخانه کمپوست سازی

این مسئله از دو جهت اهمیت دارد:

اول: بحث هزینه حمل که معمولاً به عهده خریدار کمپوست هست و باید بین دو کارخانه تولیدی در شرایطی که کیفیت کمپوست یکسان است، نزدیکترین تولید کننده به واحد پرورش را انتخاب کرد تا هزینه حمل کمتری پرداخت کنیم. بازهم تاکید می کنیم که کیفیت کمپوست در اولویت است.

دوم: که خیلی مهمتر هم هست بحث افزایش دمای کمپوست در اثر طولانی شدن مسیر تا رسیدن به مقصد است. همان طور که می دانید دمای کمپوست یکی از پارامترهای مهم در تولید و پرورش قارچ است اگر به هر دلیل دمای کمپوست بالا برود و به بذرها شوک حرارتی وارد شود؛ در نتیجه کار، تاثیر بدی می گذارد. این مسئله باعث می شود که شکایت مشتریانی که در فاصله دورتری از واحد تولید کمپوست قراردارند، معمولا بیشتر شود.

۴- پشتیبانی و ضمانت و خدمات بعد از فروش

این شعار کلیشه ای را شنیده اید که می گویند ” فروش پایان یک معامله نیست بلکه آغاز یک تعهد است” شاید تکراری به نظر برسد ولی واقعیت این است بعضی از تولید کننده های کمپوست اعتقادی به این قضیه ندارند و سیستمی برای ضمانت کمپوست خود تعریف نکرده اند. بر این اساس خدمات و پاسخگویی هم نباید از آنان انتظار داشت و برعکس بعضی از تولید کننده ها هم کمپوست خودشان را در چهارچوبی ضمانت می کنند و هم برای مشتریان خود کلاس و دوره آموزشی در نظر دارند.

۵- داشتن آزمایشگاه آنالیز کمپوست

هر چند داشتن ازمایشگاه شرط لازم برای کنترل کیفیت محصول تولیدی هست ولی کافی نیست. اگرآزمایشگاهی با فرمت ایزویی صحیحی طراحی شده باشد می تواند خیلی به کاهش فراز و نشیب کیفیت کمپوست کمک کند. در این آزمایشگاهی که عرض می کنم مشکلات تولید در همان مراحل اولیه شناسایی می شود و اقدامات لازم اصلاحی انجام می پذیرد قبل از اینکه فرصت برای جبران از دست برود.

۶- داشتن زیر ساخت لازم

واقعیت این هست که تولید کمپوست ساخت چند تا بونکر و تونل نیست و باید همه زیر ساخت در کنار هم و متوازن و بر اساس ظرفیت باشد.در این باره بازم در فایل جداگانه توضیح خواهم داد.

۷- سابقه تولید

تولید کمپوست در کشور به شدت تجربی است و هر واحد که تجربه بیشتری داشته باشد می تواند موفق تر باشد و کمتر دچار سعی و خطا می شود البته می توان با استفاده از مشاوره افراد خبره و حتی مشاور خارجی در این زمینه این فاصله تجربه را کمتر کرد.

۸- داشتن سالن پرورش

شاید بی ربط به نظر برسد ولی به نظر من واحدهایی که تولید قارچ و کمپوست را با هم (منظور در یک مکان نیست) دارند بهتر می توانند نتیجه فعالیت خود در واحد کمپوست سازی را رصد کنند و آن را اصلاح نمایند.

۹- خرید آنلاین

در جایی که امروزه خرید خیلی از کالا ها آنلاین و با استفاده از اینترنت شده است انجام خرید راحت تر و آنلاین می تواند یک گزینه برای انتخاب و اولویت مشتری باشد