اجلاسیه اکو و تلاش مشترک کشورهای عضو جهت توسعه پایدار برای مردم منطقه

۶۲ سال پیش ایران پاکستان و ترکیه به منظور همکاری برای دستیابی به اهداف مشترک اقتصادی اقدام به تاسیس «سازمان همکاری عمران منطقه ای» کردند. سپس در اسفندماه سال ۱۳۵۵ اهداف این سازمان بر اساس توافقی که در شهر ازمیر ترکیه منعقد و به «معاهده ازمیر» معروف شد به روزرسانی شد و این منشور اساس جدید کار سازمان همکاری عمران منطقه ای قرار گرفت.

نهایتاً پس از وقفه ای که به دلیل انقلاب اسلامی ایران در کار این سازمان صورت گرفت در سال ۱۳۶۴ سازمان همکاری عمران منطقه ای به سازمان همکاری اقتصادی (ECO) تغییر نام داد اما همچنان معاهده ازمیر به عنوان منشور سازمان مورد توجه بود. طبق این منشور ارتقاء شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه در کشورهای عضو از طریق بسیج امکانات بالقوه اقتصادی واجتماعی تلاش برای گسترش تجارت درون منطقه ای و فرامنطقه ای فراهم آوردن شرایط ادغام تدریجی و آرام اقتصاد کشورهای عضو با اقتصاد جهانی و ارتقای همگرایی فعالیت های بخش عمومی و خصوصی از جمله اهداف اکو است.

این منشور همچنین اساسی ترین اصل برای همکاری کشورها را حاکمیت مساوی کشورهای عضو می داند که با حسن نیت و بر اساس منافع متقابل بدون لطمه زدن به تعهدات دوجانبه و بین المللی خود تعهداتی را که به موجب عهدنامه ازمیر برعهده دارند را ایفا می کنند. شعار اکو که محور اصلی فعالیت های آن را می سازد « توسعه اجتماعی و اقتصادی پایدار برای مردم منطقه» است.

در سال ۱۳۷۱ کشورهای افغانستان تاجیکستان جمهوری آذربایجان ازبکستان ترکمنستان قزاقستان و قرقیزستان به سازمان همکاری های اقتصادی پیوستند و بر این اساس تعداد اعضای این سازمان به ۱۰ کشور افزایش یافت. دبیرخانه اکو به عنوان نهاد هماهنگ کننده و ناظر بر اجرای فعالیت های سازمان و کمک به برگزاری نشست ها در تهران قرار دارد و هر سال یک کشور عضو به عنوان رئیس دوره ای سازمان انتخاب می شود.

ریاست سازمان اکو در سال ۲۰۲۴ و پس از ۱۱ سال به عهده جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و بر این اساس امسال اجلاسیه شورای وزیران که بالاترین رکن تصمیم گیری و سیاست گذاری سازمان است و سالی یکبار تشکیل جلسه می دهد در ایران برگزار شد. یکی از بهترین اتفاقات این دور از اجلاسیه این بود که وزارت امور خارجه به عنوان میزبان این نشست با هدف تمرکززدایی و استفاده از ظرفیت های شهرهای مختلف کشور تصمیم گرفت برای نخستین بار یک اجلاسیه مهم بین المللی را در شهری جز پایتخت برگزار کند و بر این اساس مشهد میزبان وزرای خارجه عضو اکو در بیست وهشتمین اجلاسیه این سازمان شد.

این اجلاسیه در روزهای ۱۲ و ۱۳ آذرماه برگزار شد و هیات هایی از کشورهای عضو (به غیر از افغانستان که به علت عدم به رسمیت شناختن حکومت فعلی آن امکان حضورش فراهم نبود) و تعدادی از کشورهای غیرعضو در آن حضور داشتند. در روز نخست اجلاسیه نشست های هیات های کارشناسی برگزار و اسناد همکاری های آتی و همچنین بیانیه پایانی اجلاسیه موسوم به «بیانیه مشهد» در آن تدوین شد. اسد مجیدخان دبیرکل اکو در روز نخست اجلاسیه اظهار امیدواری کرد که این نشست بتواند اعضای اکو را به نهایی کردن و انعقاد یک توافق تجاری که قابل اجرا باشد و نتایج ملموسی را به ارمغان آورد رهنمون کند.

وزرای خارجه اعضای اکو همچنین در روز نخست بیست وهشتمین اجلاسیه این سازمان در مشهد به بارگاه منور رضوی(ع) مشرف شدند و ضمن زیارت از موزه های حرم مطهر و گنجینه نسخ خطی آستان قدس رضوی بازدید کردند.

حجت الاسلام احمد مروی تولیت آستان قدس نیز در دیداری که در تالار تشریفات حرم مطهر رضوی با وزرای خارجه عضو اکو داشت تاکید کرد که همگرایی میان اعضای اکو نباید تنها محدود به سطوح دولت ها باشد بلکه باید به لایه های مختلف اجتماعی نیز نفوذ کند تا از پشتوانه اجتماعی و مردمی قوی برخوردار باشد.

برنامه های اصلی اجلاسیه در روز دوم و با برگزاری نشست بین وزرای خارجه اعضا اجرا شد. سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان به عنوان میزبان بیست وهشتمین اجلاسیه اکو در ابتدای این جلسه بیان کرد: ایران در این یک سال ریاست خود بر سازمان اکو سعی کرده در راستای تعالی کشورهای عضو گام بردارد و در این نشست آخرین تحولات اکو را بررسی می کنیم.

وی همچنین با بیان اینکه همسایگی با دو کشور ترکمنستان و افغانستان باعث شده که خراسان رضوی اهمیت ویژه ای برای نقش آفرینی در اکو داشته باشد گفت: خراسان رضوی زیرساخت ها و ظرفیت های فراوان اقتصادی کشاورزی تجاری گردشگری و… دارد. امیدوارم وزرای محترم در اجلاس در مدت اقامت در مشهد شاهد امکانات و ظرفیت های مشهد باشند.

همچنین غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی در این نشست ضمن تاکید بر ظرفیت های این استان برای نقش آفرینی در اکو پیشنهاد تشکیل شورای المپیک اکو را مطرح کرد و گفت: این شورا می تواند نهادی غیردولتی و متشکل از کشورهای عضو در سازمان همکاری های اکو باشد که با شعار پیشرفت اقتصادی و پایداری انسانی با ورزش نقش آفرینی کند.

در ادامه دبیرکل سازمان اکو نیز از ریاست بسیار موفقیت آمیز ایران در سال ۲۰۲۴ با شعار «ایجاد منطقه مقاوم و تاب آور از طریق توسعه تجارت بین منطقه ای» تشکر کرد و گفت که کشورهای عضو اکو علی رغم تمام اشتراکاتی که دارند هنوز نتوانسته اند انسجام های لازم بین خود را ایجاد کنند. وی همچنین تاکید کرد ما در منطقه نیازمند اقتصاد رقابتی و رایزنی ها میان تجار و کارشناسان خود هستیم و امیدواریم برای برگزاری گفت گوهای منظم میان وزرای اقتصاد عضو اکو از ما حمایت شود.

مجیدخان همچنین بیان کرد: پس از سال ها توانستیم توافق تجاری اکو را اجرا کنیم و در موضوع تجارت خارجی بررسی های خوبی را انجام خواهیم داد تا بتوانیم در منطقه روابط و همکاری های مناسبی را شکل دهیم. از تمام کشورهای عضو می خواهم به این فرآیند بپیوندند و تقویت کننده این مهم باشند تا بتوانیم روش هایی را برای زنده کردن این توافق ایجاد کنیم. 

وزرای خارجه کشورهای عضو اکو نیز در این نشست نظرات خود پیرامون همکاری های آینده بین اعضا را مطرح کردند. تلاش برای مقابله با تغییرات اقلیمی افزایش تسهیلات حمل ونقل و ترانزیت کالا بین اعضا تلاش برای تشکیل زیرساخت های لازم جهت ایجاد کریدورهای شمال به جنوب و شرق به غرب هم افزایی در جهت توقف کشتار در غزه و ایجاد آتش بس گسترش تجارت های منطقه ای تلاش در جهت تحقق اهداف مدنظر اکو در چشم انداز ۲۰۲۵ توسعه گردشگری بین کشورهای عضو و گسترش استفاده از سوخت های پاک از جمله مهمترین محورهای مورد تاکید در صحبت های وزرای خارجه عضو اکو بود. میهمانان این اجلاسیه همچنین از ریاست شایسته ایران بر سازمان اکو در سال ۲۰۲۴ و میزبانی خوب صورت گرفته در مشهد تشکر کردند.

در پایان اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز با تاکید بر اینکه اکو در راستای مقابله با یکجانبه گرایی گام برمی دارد گفت: اجلاس امروز به نوعی جمع بندی اقدامات و تلاش های ایران در این یک سال گذشته بود و سازماندهی و برنامه ریزی برای کارهایی که قرار است در سال آینده انجام شود. مجموعه اقدامات و برنامه هایی که این سازمان قرار است در طی ۵ یا ۱۰ سال آینده انجام دهد بررسی شد. در این اجلاس بیانیه پایانی داریم که دستورالعمل ادامه مسیر و کار سازمان همکاری اقتصادی در سال های آتی خواهد بود.

برگزاری موفق اجلاسیه اکو در مشهد نشان داد که ایران تنها در پایتخت خلاصه نمی شود و تمام شهرها و مناطق کشورمان ظرفیت های بسیاری دارند که بایستی با یک برنامه ریزی درست از تمام آن ها برای تامین منافع کشور و مردم بهره برداری شود.

انتهای پیام