آموزش؛ حلقه مفقوده کنترل دیابت / وضعیت دسترسی به داروهای این بیماری

دکتر اسدالله رجب – بنیانگذار انجمن دیابت ایران در گفت‌وگو با مجله سلامتی ایران، با بیان اینکه بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت هنگام ابتلا علائمی ندارند، اظهار کرد: بیماری زمانی علامت‌دار می‌شود که چند سال از ابتلای وی گذشته است. هنگامی که فرد مبتلا به دیابت به ویژه دیابت نوع ۲ به پزشک مراجعه می‌کند، اغلب حدود ۱۰ سال از زمان بیماری وی گذشته اما از آن مطلع نبوده است. در چنین شرایطی، مرحله پیشگیری را از دست داده‌ایم و فرد مبتلا به دیابت شده است.

این متخصص با بیان اینکه هنگامی که فرد مبتلا به دیابت شده، پیشگیری اولیه را از دست داده‌ایم، افزود: مرحله دوم یعنی آموزش در این مرحله آغاز می‎شود؛ یعنی باید کاری کنیم که فرد مبتلا به دیابت دچار عوارض ناشی از این بیماری نشود.

اهمیت پیشگیری از دیابت

رجب با بیان اینکه مهم‌ترین مؤلفه در مواجهه با دیابت، پیشگیری است، گفت: منظور از پیشگیری اولیه این است که از ابتلا به دیابت جلوگیری کرد. پیشگیری فقط اولیه نیست بلکه پیشگیری ثانویه و ثالثیه نیز مطرح می‌شود. هنگامی که از پیشگیری ثانویه سخن به میان می‌آید، منظور این است که بیمار دچار عوارض ناشی از دیابت نشود.

این عضو فرهنگستان علوم پزشکی درباره سومین مرحله پیشگیری در بیماری دیابت نیز گفت: این مرحله باید انجام شود که فرد دچار نقص عضو مانند از دست دادن کلیه‌ها، نابینایی یا عوارض قلبی‎‌عروقی نشود.

 بنیانگذار انجمن دیابت ایران با بیان اینکه پیشگیری مهم‌ترین موضوع در ارتباط با دیابت است، گفت: برخی در مرحله پیش‌دیابت قرار دارند که با برنامه‌ریزی و اقدمات گونگون می‌توانیم از ابتلای این افراد به دیابت جلوگیری کنیم. برنامه‌ریزی می‌تواند تعداد افرادی که در مرحله پیش‌دیابت قرار دارند را کاهش دهد و با کاهش این افراد بتوان امکانات مورد نیاز برای دیابتی‌ها را فراهم کرد.

 این متخصص همچنین گفت: هزینه درمانی دیابت به ویژه برای بیمارانی که مبتلا به عوارض دیابت هستند، بسیار گران است. بنابراین اگر بتوانیم از شیوع دیابت پیشگیری کنیم، می‌توانیم دیابتی‌ها را با هزینه کمتر کنترل کنیم.

بیماری‌های قلبی و عروقی از عوارض دیابت است

رجب با بیان اینکه دیابت می‌تواند با عارضه‌های متعددی همراه باشد، افزود: بیماری‌های قلبی و عروقی جزو عوارض دیابت است. عروق بزرگ در وهله نخست و سپس عروق کوچک دچار گرفتگی می‌شوند. گرفتگی عروق بزرگ می‌تواند موجب سکته‌ قلبی و سکته مغزی شود. اگر گرفتگی عروق بزرگ در کانون توجه قرا نگیرد، عروق کوچک دچار گرفتگی می‌شود و این موضوع می‌تواند سبب بروز مشکلات کلیوی، نارسایی کلیوی و مشکلات چشمی شود. اگر مشکلات چشمی کنترل نشود احتمال نابینایی و قطع عضو وجود دارد.

وی درباره عوارض ناشی از گرفتگی عروق کوچک گفت: اگر عروق کوچک دچار گرفتگی شود اعصاب محیطی گرفتار شده و باعث قطع عضو می‌شود.  

برگزاری پویش خوب است، اما کافی نیست

بنیانگذار انجمن دیابت ایران درباره برگزاری پویش‌ غربالگری دیابت نیز به مجله سلامتی ایران گفت: برگزاری پویش‌های مرتبط با دیابت خوب است. آشنا شدن مردم با دیابت حداقل‌ترین امتیاز برگزاری پویش‌های مرتبط با این بیماری به حساب می‌آید؛ چنین پویش‌هایی سبب می‌شود مردم با بیماری‌های غیرواگیری مانند دیابت آشنا می‌شوند و به فکر کنترل آن باشند.   

عضو گروه آموزش و ارتقاء سلامت فرهنگستان علوم پزشکی با بیان اینکه «پویش ملی سلامت و غربالگری دیابت و فشار خون بالا» در ساری جاری برگزار شد، خاطرنشان کرد: بیمارانی در این پویش شناسایی شدند که سطح قند خون آنها بالاتر از ۳۰۰ بود، اما خود نسبت به این موضوع آگاهی نداشتند. برخی از بیماران دیابتی در پویش‌های مرتبط با سلامت شناسایی می‌شوند.   

رجب گفت: پرسش «هنگامی که بیماران را در پویش‌ها شناسایی کردیم در مواجهه با آنها چگونه عمل کنیم؟» را مطرح می‌کنم؛ در پاسخ به این پرسش باید گفت که قدم‌های بعدی از اهمیت فراوانی برخوردار است. اگرچه برگزاری پویش‌های مرتبط با دیابت خوب است ولی مهم این است که تمام بیماران دیابتی رسیدگی شوند.

این عضو فرهنگستان علوم پزشکی با بیان اینکه آموزش‌های لازم باید در اختیار بیماران قرار گیرد، افزود: ما از دیابتی‌هایی که در پویش‌ها شناسایی می‌شوند، می‌خواهیم به پزشک مراجعه کنند اما متاسفانه برخی از آنها از این کار امتناع می‌کنند. به طور مثال، کسی که قند خون بالای ۳۰۰ دارد و هنوز با عارضه‌ای مواجه نشده است به دکتر مراجعه نمی‌کند.

اهمیت فرهنگ مهم برشمردن سلامتی در جامعه

بنیانگذار انجمن دیابت ایران با بیان اینکه عدم مراجعه به پزشک ریشه در فرهنگ دارد، گفت: زمانی به پزشک مراجعه می‌کنیم که دچار مشکل شده باشیم. سلامتی مهم است اما فرهنگ مهم قلمداد کردن سلامتی در جامعه وجود ندارد. زمانی سلامتی مهم به حساب می‌آید که ناتوان شده باشیم.

وی ادامه داد: قدر سلامتی را بدانیم چرا که سلامتی از اهمیت فراوانی برخوردار است. سلامتی، نعمت خدادادی است که به انسان‌ها اعطا شده است. قدر سلامتی را نمی‌دانیم؛ چرا که بدون هیچ هزینه‌ای در اختیار انسان‌ها قرار گرفته است. ما باید به مردم بگوییم سلامتی ارزشمند است و مردم به فکر سلامتی خود باشند.

 وضعیت داروهای مرتبط با دیابت

رجب با بیان اینکه وضعیت دارویی در حوزه دیابت بد نیست، ادامه داد: ما در حوزه دارویی با مشکلات چندانی روبرو نیستیم؛ مشکلات مربوط به حوزه مدیریت می‌شود.گاهی اوقات با کمبود دارو مواجه می‌شویم و این موضوع مدیرتی است. در حال حاضر، مشکلی در زمینه داروی دیابتی وجود ندارد.  

این متخصص با بیان اینکه کنترل دیابت محدود به مصرف دارو نمی‌شود، گفت: مسئله فقط مصرف دارو نیست بلکه چگونگی استفاده از دارو هم مهم است. مشکلاتی که در حوزه دیابت وجود دارد مربوط به پیشگیری است؛ پیشگیری به معنی ارائه آموزش و فراهم کردن امکانات و ابزارهای کنترل دیابت است.

وی ادامه داد: فقط ۲۰ درصد از دیابتی‌ها به تزریق انسولین نیاز دارند. اگر دارو به طور کامل در دسترس باشد اما آموزش لازم ارائه نشود، در دسترس بودن دارو بی‌ثمر است. مدیریت کنترل دیابت در اختیار بیمار یا خانواده آنها است؛ اگر نتوانند دیابت را مدیریت کنند دارو چه دردی را درمان می‌کند؟

بنیانگذار انجمن دیابت ایران افزود: داروهای بیماران دیابتی در دسترس است، اما افرادی که مبتلا به عوارض ناشی از دیابت می‌شوند بسیار زیاد هستند. بررسی‌ها بیانگر این است که کمتر از یک درصد دیابتی‌ها در کشورهای اروپایی دچار عارضه نابینایی می‌شوند.

این متخصص همچنین گفت: دارو از روند بیماری جلوگیری می‌کند اما جلوی عوارض ناشی از این بیماری را نمی‌گیرد. آموزش در حوزه دیابت بسیار اهمیت دارد؛ آموزش چگونگی استفاده از امکانات موجود باید  در اختیار بیماران قرار گیرد که دچار عوارض دیررس این بیماری نشوند. اگر بیمار دچار عوارض دیررس دیابت شود کنترل آن سخت است.  

 عضو گروه آموزش و ارتقاء سلامت فرهنگستان علوم پزشکی گفت: آموزش در تمام زمینه‌ها یک مؤلفه مهم به حساب می‌آید. اگر آموزش لازم در خصوص بیماری‌های غیرواگیر ارائه نشود با مشکلاتی مواجه می‌شویم. ما در زمینه بیماری‌های غیرواگیر مانند چربی بالا، فشار خون، سرطان، دیابت، بیماری‌های قلبی و عوقی با مشکلاتی مواجهه هستیم و این موضوع ریشه در آموزش دارد.  

وی ادامه داد: آموزش باید در خانواده و مدارس ارائه شود؛ به طور مثال مدارس باید آموزش‌های لازم در خصوص چاقی و اضافه وزن را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند. ‌آموزش  به معنای خواندن کتاب نیست؛ بلکه به معنای تغییر وضعیت و تغییر سبک زندگی است. افراد باید  بتوانند بر خلاف میل باطنی خود عمل کنند؛ یعنی اگر خوردن یک خوراکی برای سلامتی آنها خوب نیست از خوردن آن خوراکی امتناع کنند.

انتهای پیام