ایا بعد از فوت زن مهریه تعلق میگیرد؟
مطابق با قانون مدنی، به محض این که عقد نکاح به طریق صحیح میان زوجه و زوج انجام گیرد، حقوق و وظایفی بر عهده آنها خواهد بود. از جمله اصلی‌ترین این حقوق و وظایف، مهریه زن می‌باشد. برای اطلاعات بیشتر با یک مشاوره حقوقی خانواده مشورت های لازم را انجام دهید.
زیرا زوجه بعد از عقد ازدواج صاحب مهریه و یا صداق مشخص شده می‌شود و هر موقع که قصد کند می‌تواند به‌منظور مطالبه مهریه اقدام نماید. به غیر از این، زوج نیز موظف می‌باشد که هر هنگام زن درخواست نمود، مهریه او را پرداخت نماید. از این‌رو، همان‌گونه که مشاهده می‌گردد، پرداخت مهریه همانند یک دین یا بدهی مهم بر عهده زوج قرار میگیرد و وی را به زوجه خود مدیون می‌نماید.
نظیر همه بدهی‌های دیگر؛ شبیه قرض کردن از کسی. قاعدتاً این بدهی یا قرض سر جای خویش باقی می‌ماند تا زمانی که زوج مهریه زن را به‌طور کامل مبنی‌بر خواسته زوجه پرداخت نماید و یا اینکه زوجه از طریق همکاری نمودن با همسر خود، از گرفتن مهریه خویش چشم‌پوشی نماید و یا در اصطلاح مهریه‌اش را ببخشد. ولی گاهاً امکان دارد پیش از پرداخت مهریه و حتی بخشیده شدن آن، یکی از طرفین مثلاً زوج و یا زوجه بمیرد، تکلیف پرداخت مهر نامعلوم باقی بماند.
بعد از فوت شدن زوج، باز هم حق مهریه یا صداق زن پابرجا است و زوجه می‌تواند شکوائیه‌ای علیه ورثه شوهر فوت شده بدهد و درخواست مهریه نماید. لیکن چنانچه زوجه فوت کرده باشد وضعیت مهریه چگونه خواهد بود؟
در این‌صورت مهریه زن متوفی از ذمه مرد ساقط خواهد شد و مهریه باطل می‌گردد؟ در جواب باید گفت که خیر؛ به این معنا که حق مهریه زن متوفی همچنان پابرجا می‌باشد. ممکن است سوال شود چرا و چگونه؟ مگر ممکن است زنی که فوت نموده است می‌تواند مهریه خویش را مطالبه یا دریافت نماید؟
در پاسخ می‌بایست گفت که چون مهریه زوجه ، طلب یا حقوق مالی او پیش از موت بوده است و مرد موظف بوده آن را پرداخت نماید، بعد از فوت او هم نه تنها حق مهریه او باطل نمی‌گردد، بلکه مرد موظف می باشد، چنانچه وراث زوجه آن را مطالبه نمایند، مهریه زن متوفی را به آنها بپردازد.
زیرا پس از مرگ هر کسی، قاعدتاً حقوق مالی فوت شده به وراث او خواهد رسید. بنابراین وراث او این حق را دارند که حق و حقوق مالی او را به جانشینی از او مطالبه نمایند و مهریه زن متوفی هم از جمله آنها می‌باشد. همچنین لازم به ذکر است که حق مهریه زوجه فوت شده صرفاً مختص به زوجه دائم نیست.
پس چنانچه زوجه با عقد موقت یا همان صیغه هم به همسریت زوج در آمده باشد و بمیرد، همچنان وراث وی ای حق را دارند که مهریه او را مطالبه نمایند.
بیان می کند: زمانی که زنی فوت می‌نماید، کلیه‌ی حق و حقوق همچنین مطالبات وی به وراث او خواهد رسید.
یکی از حقوق زن مهریه‌ی او می‌باشد که در هنگام حیات خویش از همسرش دریافت نکرده است. از جمله علل اهمیت این مسئله، این می‌باشد که پدر و مادر زوجه از مهریه‌ی وی ارث خواهند برد.
به‌منظور احتساب مهریه می‌بایست سهم زوج از مبلغ مهریه کسر گردد و مطابق سهم الارث پدر و مادر به آنها پرداخت گردد. چنانچه در دوران ازدواج، رابطه زناشویی صورت نگرفته باشد، زوجه و ورثه وی صاحب نیمی از مَهر و چنانچه رابطه زناشویی صورت گرفته باشد، صاحب کل مهریه وی می‌شوند. شوهر و فرزندان هم بخشی از ورثه هستند و به‌علاوه، والدین زوجه نیز از مهریه ارث خواهند برد.
ایا مهریه مادر به فرزند می رسد ؟
هر وقت مهریه زوجه توسط زوج پرداخت نگردد، پس از فوت زوجه، مرد به این خاطر که مهریه زوجه جزء طلب ممتاز محسوب می‌گردد، مهریه بعد از مرگ زوج به زوجه پرداخت می‌گردد.
چنانچه زنی فوت نماید و مهریه خود را دریافت نکرده باشد و یا آن را به زوج نبخشیده باشد، دستور کار به این طریق خواهد بود که: حق مطالبه مهریه همیشه از برای ورثه آن وجود خواهد داشت، حتی چنانچه زن در قید حیات نباشد. به تعبیری دیگر با مرگ زن حق مطالبه مهریه همچون هر حق یا مال دیگری به ورثه آن انتقال می‌یاید.
ورثه زن این امکان را دارند که پس از مرگ زن به جانشینی از جانب وی مهریه زن متوفی را از شوهرش مطالبه نمایند و به هیچ عنوان مرد نمی‌تواند از پرداخت مهریه زن فوت شده خود به وراث وی تحت هر بهانه‌ای امتناع نماید؛ چراکه بدهی ناشی از مهریه یکی از دین‌های ممتاز محسوب می‌شود.
حتی با وجود دیون مختلف مرد، همچنان تادیه مهریه زن بر دیگر دیون زوج اولیت خواهد داشت. به‌منظور دریافت این مطالبه ورثه زن با طرح شکایت مهریه زوجه فوت شده به نسبت سهم‌الارث خویش علیه زوج، حقوق قانونی زن فوت شده را مطالبه می‌کنند و وراق زن می‌بایست مدارکی مانند گواهی انحصار وراثت و سند ازدواج زن را هم به قاضی تسلیم نمایند.
تحت چه شرایطی مهریه زن فوت شده قسطی پرداخت می‌شود؟
به گفته حامد امیری بهترین وکیل حقوقی اصفهان: بدین دلیل که مهریه جزو اموال مرد محسوب می‌گردد، بنابراین بعد از مرگ به وراث خواهد رسید؛ که می‌توانند بنابر سهم‌الارث خویش از این اموال آن را مطالبه نمایند. زوج نیز چنانچه رابطه زوجیت ازدواج وجود داشته ارث خواهد برد.
لازم به ذکر است که حکم مهریه زوجه متوفی به استطاعت مالی مرد بستگی دارد. در صورتی‌که مرد استطاعت پرداخت مهریه زن متوفی خود را نداشته باشد و یا توانایی مالی وی ضعیف باشد و امکان پرداخت آن را به‌صورت یک‌جا نداشته باشد، می‌تواند درخواست اعسار نماید و انجام شود.
شرایط گرفتن مهریه زن متوفی چگونه است؟
در صورتی‌که زوجه وارثی به غیر از شوهر نداشته باشد، تمامی دارایی زن به او می‌رسد. از آن‌رو که با مرگ زوجه تمام حق و حقوق و مطالباتش به وراث او خواهد رسید و یکی از حقوق زوجه مهریه او می‌باشد، چنانچه در موقع حیات وی از شوهر دریافت نکرده باشد، این حق بر ذمه او می‌باشد؛ بنابراین پدر و مادر زوجه از مهریه ارث خواهند برد. به‌منظور احتساب مهریه، سهم مرد از وجه مهریه کسر خواهد شد و مبنی بر سهم الارث به پدر و مادر وی داده می‌شود.
سهم الارث فرزند از مهریه مادر
مهریه‌ی زوجه یکی از دیونی می‌باشد که بر عهده زوج است که حتی پس از فوت زوج نیز قابل مطالبه می‌باشد. چنانچه زوجه در قید حیات نباشد، ورثه وی می‌توانند به جانشینی از زن متوفی، مهریه مادر خود را از دارایی پدر مطالبه نمایند.
با این وجود در این موضوعات می‌بایست قوانین منوط به وراثت و سهم‌الارث کاملاً مشخص گردیده و مورد توجه قرار گیرد. چراکه بر اساس قانون، چنانچه زن در موقع حیات، مهریه خود را از زوج دریافت نکرده باشد، این حق به وراث او خواهد رسید.
چنانچه زوجه پیش از مطالبه‌‌ی مهریه بمیرد و مهریه وجه رایج باشد، وراث وی می‌توانند آن را مطالبه نمایند. با وجودی که به‌طور معمول پس از مرگ زوج، دارایی وی به ورثه‌اش خواهد رسید، معمولاً ورثه به‌منظور گرفتن مهریه مادر خود به‌صورت تنظیم دادخواست جهت گرفتن آن اقدام می‌کنند.
که بر اساس قانون مهریه به ورثه خواهد رسید. مهریه همانند هر مال دیگری در صورت مرگ زن به وراث او خواهد رسید.همچنین بدهکار و متعهد مهریه که غالباً خود مرد می‌باشد، در صورت مرگ، مهریه از محل دارایی او قابلیت دریافت و مطالبه دارد.
به‌طور مثال در پرونده‌ای دختران دختران یک زوجه متوفی، مهریه مادرشان را از ماترک و دارایی زوج فوت شده خود مطالبه می‌کنند. در شرایط عادی این امر عبث است و زمانی معنا پیدا می‌کند که مابقی ورثه تنها قرابت ابی (پدری) با خواهان‌ها داشته باشند که درخواست کنندگان مطالبه مهریه به‌منظور افزایش سهم ارث خویش مهریه مادرشان را مطالبه می‌نمایند.
طبق آیه 12 سوره نساء: مهریه زن از سهم الارث شوهر، در صورت عدم وجود اولاد برای شوهر فوت شده یک چهارم و در صورت وجود اولاد برای متوفی، یک هشتم تعریف شده است.
نکاتی در مورد سهم الارث
به طور کلی اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول، بسته به درخواست وراث قابل مطالبه می باشد. اما از آنجایی که اموال به جای مانده بین تمامی وراث مشترک بوده، آن ها باید برای تعیین میزان سهم خود از سهم الارث، به یک توافقی رسیده باشند تا دادگاه بتواند آن را به صورت مکتوب درآورده و به امضای ورثه ها برساند. و در صورت عدم توافق بر میزان سهم هر یک از وراث، دادگاه برای رسیدگی به موضوع سهم الارث، کارشناس تعیین خواهد کرد تا اموال متوفی را ارزیابی نماید.
شرایط ارث بری در بین وراث:
وارثین برای ارث بری به سه طبقه با درجه های متفاوتی تقسیم می شوند، برای همین زمانی وراث یک طبقه ارث می برند که از وراث طبقه ی قبلی کسی نباشد.
زن و شوهر در کنار سایر وراث می توانند ارث ببرند، و هیچ یک از دیگر وراث نمی توانند مانع ارث بری آن ها از سهم الارث شود.
پدر، مادر، دختر،زوج و زوجه، حاجب از ارث ندارند. یعنی ممکن است که سهم ارث آن ها کمتر شود اما محروم از ارث نمی شوند.
ویژگی هایی که برای مهریه موجود است عبارت اند از:
- عدم تعیین مهریه در ازدواج موقت باعث باطل شدن عقد ازدواج می شود.
- مهریه نیز همانند سایر حقوقی مالی قابل نقل و انتقال قهری به ورثه است.
- مهریه می تواند عندالمطالبه و یا عندالاستطاعه باشد.
- زن می تواند از حق حبس در خصوص ندادن مهریه توسط زوج استفاده نماید.
- داشتن رابطه نامشروع زوجه باعث ساقط شدن حق مهریه ی زوجه نمی شود.
- در صورتی که پدر زوج پرداخت مهریه زوجه را ضمانت کرده باشد در برابر پرداخت مهریه مسئول می باشد.
- اگر مرد بدون اذن همسرش، جهیزیه و اموال شخصی او را بفروش برساند، زن می تواند از زوج بابت فروش مال غیر شکایت نماید.
- زوجه در خصوص اموال خود کاملا مختار است و شوهر نمی تواند مانع اختیار و تصرف او در اموال خود بشود. برای مثال بخشیدن یا فروش سهم الارث خود.
نحوه ی وصول مهریه از سهم الارث شوهر
زوجه می تواند برای شرایط وصول مهریه از سهم الارث زوج، به دادگاه خانواده محل اقامت خود مراجعه کند و دادگاه براساس اموال و ارثیه ی که به شوهر رسیده است مهریه زن را پرداخت می نماید.
نحوه ی وصول مهریه از سهم الارث شوهر فوت شده:
برخی از افراد بر این باور هستند که با فوت زوج، زوجه نمی تواند از سهم الارث و اموال ماترک زوج مهریه خود را مطالبه نماید. در حالی که براساس قوانین، زن می تواند بعد از مرگ شوهر، مهریه خود را از اموال و سهم الارثی که به زوج رسیده است مطالبه نماید. فقط شرطی که در خصوص این نوع مطالبه وجود دارد این هست که زوجه قبل از فوت شوهر زنده باشد.
آیا وصول مهریه از طریق دیه شوهر فوت شده امکان پذیر است؟
دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس به ولی یا اولیای دم فرد فوت شده داده می شود. حال اگر این دیه داده شده برای شوهر فوت شده، به عنوان اموال و دارایی او شناخته بشود، زوجه و وراث او (شوهر) می تواند از این دیه سهم الارث خود را مطالبه نمایند. در واقع مهریه زن به عنوان یک دین ممتاز حتی قبل از تقسیم اموال ترکه بین وراث از دیه شوهر به او تعلق خواهد گرفت.
آیا امکان وصول مهریه از سهم الارث پدر شوهر وجود دارد؟
از نظر قانونی پدر شوهر هیچ حقی بابت پرداخت مهریه زوجه (عروس خود) ندارد حتی اگر شوهر زوجه فقیر و بدون مال و اموال باشد. چرا که مهریه چه عندالمطالبه باشد چه عندالاستطاعه. باید از اموال و سهم الارث شوهر برداشته شود نه از اموال پدر شوهر، البته در این خصوص استثنایی وجود دارد و آن هم این است که اگر پدر شوهر در عقدنامه پرداخت مهریه را تقبل کرده باشد، آن وقت است که زوجه می تواند از سهم الارث پدر شوهر و یا اموال ماترک او تقاضای در خصوص مهریه خود داشته باشد.
مبنای محاسبه وصول مهریه از سهم الارث زوج
براساس ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون مدنی، مهریه زوجه بعد از فوت شوهر در صورتی که وجه رایج باشد، نرخ محاسبه مهریه از سهم الارث شوهر بر مبنای تاریخ فوت شوهر می باشد.
پرداخت اجرت المثل از اموال ماترک شوهر
قوانین این اجازه را به زن داده است که در صورت فوت شوهر، و داشتن مال و اموال او، اجرت المثل و نفقه نداده خود را در کنار مهریه از این اموال مطالبه نماید.
قانون جدید برای ارث بری زن از سهم الارث شوهر:
زوجه ای می تواند ادعای ارث و میراث از سهم الارث شوهر نماید که صیغه ی دائم او باشد. و زنی که صیغه موقت زوج باشد نمی تواند از سهم الارث شوهر، ادعای ارث نماید.
در مواردی که مرد فوت شده، چندین زن داشته باشد، در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از سهم الارث شوهر به کلیه ی زنان تعلق می گیرد و در صورت نبود فرزند این حق ارث به یک چهارم می رسد.
زن برای وصول مهریه و حق ارثیه خود بعد از فوت شوهر، باید بطرفیت کلیه ورثه شوهر طرح دعوی نماید و این طرح دعوی می تواند در دادگاه خانواده (برای مطالبه مهریه، نفقه و…) یا دادگاه عمومی (تقسیم ترکه) باشد.