قبل از ورود به خوابگاه دانشجویی، مدرسه یا دانشگاه، واکسن مننژیت زده‌اید؟ به نظر شما چرا این واکسن برای برخی از افراد جامعه اجباری است؟ و آیا عوارض شدیدی دارد؟ اول از همه باید بگوییم که مننژیت یک بیماری جدی و خطرناک است که می‌تواند مغز و نخاع را درگیر کند و عامل اصلی بروز آن، میکروارگانیسم‌های مختلف به‌ویژه باکتری‌ها هستند؛ به همین دلیل، واکسیناسیون یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از انواع بیماری مننژیت است، اما مثل هر واکسن دیگری، عوارض واکسن مننژیت نیز قابل‌توجه هستند. شناخت عوارض واکسن‌های مننژیت، قطعا خیلی از نگرانی‌های شما را کم خواهد کرد؛ ازاین‌رو، در ادامه به هر سوالی که درباره عوارض این واکسیناسیون دارید، پاسخ خواهیم داد.
عوارض واکسن مننژیت؛ طولانی یا کوتاه‌مدت؟
واکسن‌های مننژیت، مانند سایر واکسن‌ها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. بااین‌حال، اگر برای شما سوال شده که آیا عوارض جانبی این واکسن طولانی‌مدت هستند یا کوتاه‌مدت؟ باید بگوییم که بیشتر این عوارض خفیف و کوتاه‌مدت هستند. عوارض جانبی معمول واکسن مننژیت شامل موارد زیر است:
-
درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن: این مورد رایج‌ترین عارضه جانبی است و معمولا ظرف چند روز بهبود می‌یابد؛ بنابراین، جای نگرانی نیست!
-
تب: برخی افراد ممکن است پس از واکسیناسیون دچار تب خفیف شوند.
-
خستگی: احساس خستگی یا بی‌حالی برای مدت کوتاهی ممکن است رخ دهد و یکی از رایج‌ترین عوارض واکسن مننژیت به‌شمار می‌رود.
-
سردرد: سردرد ممکن است بروز کند، اما معمولا خفیف و موقتی است.
واکنش‌های آلرژیک شدید به واکسن‌های مننژیت بسیار نادر هستند، اما به‌هرحال ممکن است رخ دهد. علائم واکنش آلرژیک شدید شامل مشکلات تنفسی، کهیر، ضربان قلب سریع و تورم صورت و گلو می‌باشد. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید. مهم است که قبل از دریافت واکسن مننژیت، با پزشک خود درمورد هرگونه نگرانی یا سابقه پزشکی صحبت کنید. پزشک می‌تواند شما را در انتخاب واکسن مناسب راهنمایی کرده و به سوالات شما پاسخ دهد. به‌طورکلی، مزایای واکسیناسیون در پیشگیری از مننژیت و عوارض شدید آن بسیار بیشتر از خطرات عوارض جانبی خفیف و نادر این واکسن است.
چه افرادی نباید واکسن مننژیت بزنند؟
باتوجه‌به عوارض واکسن مننژیت و خطراتی که این بیماری به همراه دارد، دریافت واکسن مننژیت برای برخی گروه‌های حساس ممنوع است و پیشنهاد نمی‌شود؛ اما دقت داشته باشید که در اولین فرصت، باید با پزشک خود مشورت کنید تا شما را راهنمایی کند. به طور کل، گروه‌های خاص زیر نباید واکسن مننژیت را دریافت کنند:
افراد با حساسیت شدید به واکسن
علی‌رغم اینکه این واکسن یکی از واکسن‌های مهم و ضروری برای پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های مننژیتی است، اما برخی افراد نباید از آن استفاده کنند. ازجمله افرادی که نباید این واکسن را تزریق کنند، افراد دارای حساسیت شدید به هرکدام از مواد موجود در واکسن‌های مننژیت هستند. عوارض واکسن مننژیت در این افراد می‌تواند بسیار شدید باشد و علائمی مانند تورم، خارش، قرمزی و تنگی نفس را خیلی خطرناک‌تر نشان دهد.
به‌علاوه، کسانی که سابقه حساسیت شدید به سرم‌های خونی را دارند، باید از تزریق این واکسن خودداری کنند؛ چراکه حساسیت به سرم خونی می‌تواند علائمی نظیر تنگی نفس، ضربان قلب، تب و… را تشدید کند. درصورتی‌که جزو این گروه از افراد هستید، حتما درمورد روش‌های جایگزین واکسن مننژیت با پزشک خود صحبت کنید.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف
یکی از گروه‌هایی که نباید واکسن مننژیت را دریافت کنند، افرادی با سیستم ایمنی ضعیف هستند. این گروه شامل افرادی است که به بیماری‌هایی مانند ایدز، سرطان، لوسمی، پیوند اعضا و یا سایر بیماری‌هایی که موجب ضعف سیستم ایمنی می‌شوند، مبتلا هستند. در این افراد، واکسن مننژیت ممکن است به جای پیشگیری از بیماری، عوارضی جدی ایجاد کند و مشکلات جدیدی به وجود آورد. در حقیقت، عوارض واکسن مننژیت در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف به قدری شدیدتر خواهد بود که سبب بروز مشکلات جدید یا تشدید بیماری آن‌ها خواهد شد.
خانم‌های باردار
همچنین، زنان باردار نیز باید بااحتیاط واکسن مننژیت را دریافت کنند. در حالت عادی، این واکسن برای زنان باردار بی‌خطر است و مشکلی ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال، در برخی موارد خاص، ممکن است عوارض واکسن مننژیت برای زنان باردار خطرناک باشد. بنابراین، پیش از تصمیم‌گیری درباره واکسیناسیون، توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که واکسن مننژیت برای شما ایمن است.
آیا تزریق واکسن مننژیت 100 درصد موثر است؟
تب، تورم چشم‌ها، خستگی و سردرد از متداول‌ترین عوارض واکسن مننژیت و شاید بسیاری از واکسن‌ها باشند، اما هیچ یک از این علائم نمی‌توانند مشکلات شدیدی برای شما ایجاد کنند؛ البته، اگر جزو گروه‌های حساس به این واکسن و دارای ضعف سیستم ایمنی نیستید! واکسن مننژیت محافظت خوبی در برابر این بیماری دارد و می‌توان گفت بهترین راه پیشگیری از ابتلا به مننژیت است. بااین‌حال، نمی‌تواند 100 درصد از همه موارد ابتلا به بیماری جلوگیری کند؛ همان‌طور که باقی واکسن‌ها هم ایمنی صددرصدی ایجاد نمی‌کنند. جالب است بدانید که بااین‌وجود، در سال 2005 و زمانی که CDC توصیه کرد تا کودکان واکسن MenACWY را برای این بیماری دریافت کنند، موارد ابتلا به مننژیت در ایالت متحده حدود 90 درصد کاهش یافت.
توجه داشته باشید که بیماری مننژیت بسیار نادر است و همین امر سبب شده تا اطلاعات لازم درباره اثربخشی واکسن آن محدود باشد. به‌علاوه، اثرات حفاظتی واکسن‌های مننژیت بعد از 5 سال کاهش می‌یابد؛ بنابراین فراموش نکنید که افراد 16ساله باید دو دوز را دریافت کرده باشند.
و در آخر؛
عوارض واکسن مننژیت بسیار کم است و ازجمله واکسن‌های ایمن دنیا محسوب می‌شود که در پیشگیری از بیماری مننژیت بسیار مؤثر است. همان‌طور که هر دارو و واکسنی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، واکسن‌های مننژیت نیز ممکن است عوارض جانبی خفیفی مانند درد در ناحیه تزریق ایجاد کنند. توصیه می‌شود کودکان در سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی این واکسن را دریافت کنند و در سن ۱۶ سالگی نیز واکسن تقویتی را تزریق کنند. در برخی موارد، ممکن است در دوران نوجوانی، دانشگاه یا حتی بزرگسالی نیاز به تزریق واکسن باشد.
به‌علاوه، توصیه می‌شود حتما در رابطه با ابتلا به این بیماری و عوارض واکسن مننژیت با پزشک متخصص مورد اعتماد خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی سوابق بیماری‌های شما و شرایطی که درحال‌حاضر دارید، بهترین روش جلوگیری از ابتلا به مننژیت ویروسی یا باکتریایی را به شما معرفی کند.