استفاده از تجهیزات ایمنی در محیط دارای اهمیت زیادی بوده و می تواند از جان و مال افراد محافظت کند. در این بین بیشترین و معمول ترین این تجهیزات، کپسول آتش نشانی می باشد. اما این خاموش کننده ها نیز انواع مختلفی دارند که سبب می شود، هر کدام از آنها مخصوص به مکان خاصی باشند. در ادامه سعی می‌کنیم تفاوت کپسول های آتش نشانی را برای شما شرح داده و هر کدام را به طور مختصر معرفی کنیم.
در هنگام حریق، تقریبا هر چیزی که در محیط باشد، می‌تواند به بیشتر شدن آتش سوزی کمک کند. از آنجایی که در محیط های مختلف و سازه های بزرگ و کوچک مواد گوناگونی (مانند گاز های اشتعال زا، مایعات قابل اشتعال و … ) وجود دارد، خاموش کردن آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. به طور مثال نمی‌توان برای خاموش کردن آتش سوزی هایی که توسط منبع روغنی ایجاد شده اند، از آب استفاده کرد. در نتیجه خاموش کننده هایی تولید شدند که هرکدام مخصوص اطفا حریق انواع خاصی از آتش سوزی ها و مواد قابل اشتعال هستند.
با توجه به اینکه حادثه همواره در کمین است، لازم و ضروری بوده که در محیط پیرامون کار و محل زندگی خود کپسول آتشنشانی داشته باشیم؛ این ابزار می‌تواند در مواقع خطر مانع از بروز حوادث ناگوار و جبران‌ناپذیر گردد. همانطور که می‌دانید با استفاده از کپسول مناسب آتشنشانی، مهار آتش امکان‌پذیر می‌گردد و به دلیل تنوع در قیمت کپسول آتش نشانی لازم است که در انتخاب این وسیله با توجه به نیاز خود، باید دقت لازم را به کار ببریم.
عوامل آتش سوزی:
پنج نوع اصلی کپسول آتش نشانی وجود دارد: آب، کف، پودر خشک، CO2 و مواد شیمیایی مرطوب. شما باید نوع مناسب کپسول آتش نشانی را برای محل کار خود داشته باشید در غیر این صورت ممکن است مهار و کنترل آتش صورت نگیرد. انواع مختلف کپسول های آتش نشانی، آتش هایی را که با انواع مختلفی از سوخت شروع شده اند را خاموش می کنند که “کلاس های آتش” نامیده می شوند. خطر آتش سوزی در کلاس هاس مختلف آتش سوزی، تعیین می کند که به کدام نوع کپسول آتش نشانی نیاز دارید.
شش نوع مختلف کلاس آتش وجود دارد:
کلاس A: ناشی از مواد قابل احتراق از جمله کاغذ، پارچه، چوب و سایر مواد جامد قابل اشتعال
کلاس B: ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند رنگ، سقز یا بنزین در میان سایر موارد
کلاس C:در اثر گازهای قابل اشتعال از جمله متان، بوتان یا هیدروژن
کلاس D: ناشی از فلزات قابل احتراق از جمله پتاسیم، آلومینیوم یا منیزیم
کلاس F: در اثر روغن های پخت و پز
آتش سوزی برق: آتش سوزی های الکتریکی به دسته ای از آتش سوزی ها که شامل تجهیزات الکتریکی است اشاره می کند اما با حذف کالای الکتریکی، کلاس آتش سوزی تغییر می کند.
خاموش کردن آتش:
آتش سوزی، یکی از وحشتناک‌ترین اتفاق‌های است؛ که هر کدام از ما به‌طریقی ممکن است، با آن مواجه شویم، که شیوه برخورد با این حادثه، به‌میزان زیادی در پیشگیری از حوادث ناخوشایند بیشتر، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. استفاده از شیوهای همچون، سرد کردن و ریختن آب، خفه کردن آتش با پتوی خیس، حذف ماده قابل اشتعال مانند بستن شیر گاز و… کارهایی ایمنی هستند، که باید در حریق‌های کوچک سریع انجام شود. اما استفاده از کپسول آتش نشانی، با توجه به محیط کار و زندگی، بهترین و عاقلانه‌ترین راه برای مهار حریق است، که می‌تواند کمترین آسیب را برای فرد، محیط کار و زندگی او داشته باشد.
آشنایی اولیه با کپسول آتش نشانی:
احتمالا دیده اید که کپسول‌های آتش نشانی، مخزنی استوانه‌ای شکل هستند، که تحت فشار پر می‌شوند. اما با توجه به علت‌های مختلف برای آتش سوزی، نحوه مواجهه با آتش متفاوت خواهد بود. در طول زمان کپسول‌های مختلفی برای خاموش کردن آتش تولید شده، که هر کدام برای حریق‌های مختلف مناسب است. کپسول‌های آتش نشانی با توجه به مواد تشکیل دهنده آنها شامل:
co2
پودر خشک
کف
مواد شیمیایی رطوبت دار
اجزای کپسول آتش نشانی:
عموماً کپسول های آتشنشانی دارای قسمت های زیر است :
- یک بدنه استوانه ای که داخل آن بسته به نوع کپسول ، پودر ، آب ، و یا گاز CO2 تحت فشار وجود دارد.
- دسته نگهدارنده که جهت جابه جایی کپسول از آن استفاده می شود.
- پین که به صورت یک سوزن بین اهرم و دسته قرار می گیرد و تا از پلمپ خود جدا نشود امکان خروج محتویات داخل سیلندر را نمی دهد.
- اهرم یا ضامن که با فشار دادن آن پس از بیرون کشیدن پین باعث خروج محتویات کپسول می شود.
- شیلنگ هدایت کننده که باعث افزایش سرعت مواد و هدایت دقیق آن به روی آتش می شود. در کپسول های CO2 به صورت شیپور مانند می باشد.
بررسی انواع کپسول آتش نشانی:
در هنگام استفاده از کپسول آتش نشانی لازم است حتماً به نوع کپسول دقت کرد. زیرا کاربرد کپسول های آتش نشانی با هم متفاوت بوده و با توجه به انواع آتش نوع کپسول مورد نیاز نیز متفاوت است. در زیر به کاربرد انواع کپسول آتش نشانی اشاره شده است :
کپسول آتشنشانی بیوورسال:
بیوورسال یک خاموش کننده بینظیر است که دارای تکنولوژی بسیار مدرن برای اطفاء حریق و مقابله با آتش سوزی هایی با حجم زیاد و در یک فضای سه بعدی را دارد. ماده خاموش کننده موجود در کپسول آتشنشانی بیوورسال یک مایع کنسانتره فرموله شده است که به وسیله آب رقیق می شود و به همین دلیل این کپسول در عمل دارای عملکرد بسیار قوی است.
این ماده آتشنشانی هیچ اسیبی به محیط زیست نمی رساند و می توان گفت که دوست دار محیط زیست، بدون ضرر برای انسان که علاوه بر این موارد هیچ آسیبی به محل زندگی گیاهان نمی زند و هیچ موجود زنده را تهدید نمی کند. این موارد علاوه بر اینکه برای محیط زندگی شما مفید است، باعث می شود که بتوانید در شرایط مختلف از این کپسول استفاده کنید و اصلا نگران مسموم شدن و یا آسیب دیدن تجهیزات مختلف در ساختمان و محل مورد نظر خود نداشته باشید.
کپسول های بیوورسال دارای ویژگیهای زیربوده و مناسب برای اطفاء حریق های جامدات و مایعات قابل اشتعال نظیر کاغذ ، پارچه، پلاستیک، چوب، روغن ها، گازوئیل و تینر می باشد :
دوستدار محیط زیست
عدم بازگشت شعله
عدم خورندگی
توانایی بسیار بالا در خاموش کردت آتش های پر حجم
غیر فعال کننده هر 4 عامل اصلی انتشار حریق (اکسیژن-حرارت-سوخت-زنجیره آتش)
این نوع کپسول مناسب برای اطفاء حریق نوع A و B می باشد.
روش کاری بیوورسال این است که ماده سوزنده آتش سوزی را محاصره می کند و به این شکل امکان آتش سوزی مجدد را از بین می برد. این ماده همچنین می تواند گاز های قابل اشتعالی فرصت آتش گرفتن پیدا نکرده اند را محاصره کرده و از آتش سوزی آنها جلوگیری کند.
تنها نکته ای که در مورد این کپسول آتش نشانی است این می باشد که شما نمی توانید برای خاموش سازی آتش سوزی های الکتریکی از این کپسول استفاده کنید.
کپسول فوم و گاز:
از کپسول آتش نشانی با ترکیب فوم برای اطفاء حریق، چوب، پارچه و مواد خشک استفاده می شود. این کپسول از مایعی تشکیل شده که باعث جلوگیری از اشتعال آتش می شود . در واقع این مایع فوم مانند یا کف همانند پتو مانع از رسیدن اکسیژن به سطح آتش می شود و به این شکل آتش را مهار میکند و موجب اطفاء حریق می گردد.
همانطور که گفتیم تفاوت کپسول‌های آتشنشانی در نوع عملکرد و مواد تشکیل دهنده آنهاست. عملکرد کپسول فوم وگاز در مورد میزان پرتاب مواد خاموش کننده به اندازه‌ی حدودا ۵ متر است.
کف تولید شده در این کپسول‌های آتشنشانی از ترکیبات مواد شیمیایی و همچنین مواد پروتئینی مانند (تخمیر آلایش‌های دامی غیر خوراکی و پشم ….) تشکیل شده است.
کپسول های آتشنشانی از نوع فوم از حبابهای ریز و فشرده تشکیل شده‌اند. نکته جالب توجه که باید در مورد این نوع کپسول ها توجه داشته باشید این است که، در آتش‌های الکتریکی و برقی و موادخوراکی نباید از این نوع کپسول ها استفاده شود.
کپسول فوم به چند دسته تقسیم می شوند:
⦁ خاموش کننده فوم با قابلیت گسترش کم
⦁ قابلیت گسترش متوسط
⦁ قابلیت گسترش زیاد
⦁ قابلیت خیلی قوی در برابر الکل
خاموش‌کننده‌های فوم به دو صورت ساخته می‌شود
نوع مکانیکی
نوع شیمیایی
نوع مکانیکی از آب و کف و گاز و کف می باشد. کپسول آتش نشانی گاز قدرت بیشتری دارد و مناسب برای آتش سوزی های الکتریکی و همچنین مواد اشتعال زا مانند نفت و بنزین می باشد.
طرز کار و استفاده کپسول های آتش نشانی فوم: این کپسول ها با ایجاد یک اثر خنک کننده بر روی سوختی که عامل ایجاد آتش است، کار می کنند. هنگامی که آن را روی آتش سوزان می ریزید، با ایجاد مانعی بین سوخت و شعله، به کمک عامل کف کننده، باعث خاموش شدن آتش می شود. کپسول های فوم، برای مشاغل و محل هایی که از مواد آلی مختلف ساخته شده است یا در ساختمان هایی که احتمال یافتن چنین مواد آلی وجود دارد، از جمله انبارها، املاک مسکونی، بیمارستان ها، مدارس، ادارات و ساختمان هایی که مایعات قابل اشتعال را ذخیره می کنند، مورد نیاز است. به زبان ساده، اکثر ساختمان ها به وجود فوم یا کپسول آب نیاز دارند.
محل نگهداری: این نوع خاموش کننده باید در کنار خروجی ها و در طبقاتی قرار گیرد که به عنوان خطر آتش سوزی برای کلاس A یا کلاس B شناخته شده است.
کپسول آتشنشانی آب و گاز:
کپسول آتشنشانی آب و گاز برای آتس سوزی های معمولی مانند چوب و کاغذ و لاستیک و به طور کلی مواد خشک استفاده می شود. آب همانطور که همه ما می دانیم یکی از بهترین موارد برای اطفاء حریق است و هم از نظر خاموش کنندگی و خنک کنندگی، و هم از نظر به صرفه بودن از نظر قیمت بسیار مناسب است. خاموش کننده های آب که در ادامه تصاویر آنها را مشاهده می کنید به دو دسته زیر تقسیم می شوند.
خاموش کننده حاوی آب و هوا
خاموش کننده حاوی آب و گاز
جهت تأمین فشار در این نوع کپسول از گاز CO2 در داخل یک کارتریج استفاده می کنند. این نوع خاموش کننده غیرقابل کنترل است یعنی در صورت خارج شدن گاز از کارتریج امکان استفاده مجدد از آن وجود ندارد.حد اقل مدت زمان تخلیه آن حدود 60 ثانیه است. از این نوع کپسول برای اطفاء حریق لوازم چوبی ، کارتن ، مبلمان ، فرش و … استفاده می شود.این نوع کپسول مناسب برای اطفاء حریق نوع A می باشد.
طرز کار و استفاده کپسول های آتش نشانی آب: تا آنجا که به امور داخلی مربوط می شود، کپسول های آب، با داشتن یک اثر خنک کننده بر روی مایع کار می کند که باعث می شود سوخت در حال سوختن با سرعت کمتری بسوزد تا شعله ها کاملاً خاموش شوند.
نوع مشاغل یا محل هایی که به این خاموش کننده ها نیاز است، شامل ساختمان های ساخته شده از چوب یا مواد آلی یا محل های تجاری حاوی انواع خاصی از مواد آلی مانند بیمارستان ها، مدارس، دفاتر، انبارها و املاک مسکونی می باشد. اکثر ساختمان ها به فوم یا خاموش کننده آب نیاز دارند.
محل نگهداری: این کپسول ها، باید در کنار خروجی ساختمان و در طبقاتی قرار گیرند که دارای خطر آتش سوزی کلاس A هستند. در ادامه به بررسی کپسول های اسپری آب و مه آب می پردازیم.
کپسول آتشنشانی پودر و گاز:
کسپول آتشنشانی پودر و گاز در نمونه های قابل شارژ و یک بار مصرف در بازار عرضه می شوند و قیمت پایینی که دارند باعث پرطرفدار شدن آن ها شده است. پودر و گاز مورد استفاده در این کپسول های آتش نشانی سمی نیست، ولی چون از مواد شیمیایی می باشد باعث می شود که راه تنفسی دچار التهاب شود و در محیط های بسته قدرت بینایی را کاهش دهد. کپسول های پودر و گاز که به خاموش کننده های پودری نیز معروف هستند، برای اطفا حریق طیف وسیعی از آتش سوزی ها کاربرد دارند.
این نوع کپسول ها علاوه بر اینکه قابلیت استفاده به جای خاموش کننده های آب را دارند، می‌توانند برای اطفا آتش سوزی هایی با منبع فلزات قابل اشتعال، مایعات قابل اشتعال، گاز های اشتعال زا و برق استفاده شوند. به همین جهت از این کپسول ها هم در خانه ها و مناطق مسکونی و تجاری، و هم در کارخانه و کارگاه ها استفاده می‌شود. زیرا تقریبا هر نوع آتشی را می‌توان با کپسول های پودری خاموش کرد.
این نوع کپسول آتش نشانی، ممکن است برای آتش سوزی های ناشی از مواد آلی مختلف از جمله چوب، زغال سنگ، منسوجات، پارچه، مقوا و کاغذ استفاده شود. همچنین ممکن است برای آتش سوزی های ناشی از مایعات قابل اشتعال از جمله بنزین و رنگ و همچنین گازهای قابل اشتعال از جمله استیلن و گاز مایع نفتی استفاده شود. هر گونه آتش سوزی که شامل تجهیزات الکتریکی تا 1000 ولت باشد، نیز می تواند با کمک این کپسول آتش نشانی مقابله شود.
کپسول های پودر خشک مخصوصی وجود دارد، اما این کپسول ها، معمولاً فقط برای فلزات قابل اشتعال مانند منیزیم و تیتانیوم استفاده می شوند. از این نوع کپسول آتش نشانی، نباید برای آتش سوزی هایی که تجهیزات الکتریکی بیش از 1000 ولت را درگیر می کند و آتش سوزی هایی که شامل روغن پخت و پز می شود، استفاده شود.
محل نگهداری: محوطه های جلوی گاراژها، مشاغل جوشکاری و برش شعله و ساختمان هایی با اتاق های دیگ بخار بزرگ، نمونه هایی از محل هایی هستند که از گازهای قابل اشتعال برای فرآیندهای شیمیایی استفاده می کنند که در آن این نوع کپسول آتش نشانی مورد نیاز است.
کپسول آتشنشانی CO2 (دی اکسید کربن):
این نوع خاموش کننده دارای 2/3 گاز دی اکسید کربن در سیلندر است، به همین دلیل فشار در بدنه آن بسیار زیاد است و باید بدنه آنها از جنس فولاد باشد تا بتواند در برابر این فشار دوان بیاورد. گاز CO2 قابلیت آتش سوزی ندارد و از هوا سنگین تر است، به همین دلیل برای اطفاء حریق روی آتش را می پوشاند و به عبارتی آتش سوزی را خفه می کند. کپسول آتشنشانی CO2 را نباید در برابر تابش مستقیم خورشید یا حرارت قرار داد.
سر نازل این کپسول های آتش نشانی به صورت قیفی است، دلیل شکل سر قیفی شکل این است که این حال از سرعت بالای گاز در زمان خروج از سیلندر جلوگیری می کند و منبسط می شود و همچنین باعث می شود که ماده خاموش کننده را ساده تر به سمت آتش سوزی راهنمایی کنید.
این گاز سمی نیست، ولی بهتر است که از آن به میزان زیاد در فضای بسته استفاده نکنید، چون ممکن است باعث خفگی شود. حتی الامکان از به کار بردن این نوع کپسول ها در فضای باز خودداری نمایید. زیرا باعث پراکندگی گاز و کاهش اثربخشی آن می شود. با توجه به اینکه قدرت پرتاب آن بین 2تا 4 متر می باشد ، می بایست تا حد امکان به آتش نزدیک شد.
حداقل زمان تخلیه این خاموش کننده ها حدود 16 ثانیه است. صورتی که کمتر از 10 درصد آن استفاده شده باشد می توان مجدداً از آن استفاده نمود. ازاین نوع کپسول برای اطفاء حریق نوع B و C استفاده می شود. آنها همچنین آتش های کلاس B را نیز خاموش می کنند. کپسول های CO2، با جابجایی اکسیژن مورد نیاز آتش سوزی، آتش را خفه می کنند. این نوع کپسول ها، دارای برچسب مشکی رنگ می باشد.
محل نگهداری: کپسول های CO2 را باید در نزدیکی منبع خطر آتش‌سوزی یا نزدیک خروجی‌های آتش‌سوزی مانند دفاتر، آشپزخانه‌ها، اتاق‌های سرور و محل‌هایی با وسایل و تجهیزات الکتریکی نگهداری کرد.
اکنون که با تفاوت کپسول آتش نشانی و کاربرد آنها و همچنین ضرورت وجود آن در لحظات حساس آشنا شدید، احتمالا قصد خرید کپسول آتش نشانی و یا شارژ کپسول های قبلی خود را دارید. در صورت تمایل به خرید و شارژ کپسول آتش نشانی خود می توانید با مراجعه به فروشگاه آنلاین ایمنی ها و تنها با چند کلیک، کپسول مورد نظر خود را خریداری کنید.