با توسعه شهرنشینی و محدودیت فضا، تعداد برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه روز به روز در حال افزایش است. این موضوع، چالش‌های ایمنی در مقابل آتش‌سوزی را افزایش داده است. اصلی‌ترین علل آتش‌سوزی در این نوع ساختمان‌ها شامل انفجار، آتش‌گرفتن وسایل پخت و پز و اتصال‌های برقی است. در صورت عدم رعایت اقدامات احتیاطی مناسب، این موارد می‌توانند منجر به صدمات شدید و تلفات جانی شوند.
برای تضمین ایمنی در برابر آتش‌سوزی در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه، باید اقدامات مختلفی انجام شود. این اقدامات شامل استقرار سیستم‌های هشدار و اطفای حریق مناسب، آموزش ساکنان در خصوص نحوه واکنش در شرایط اضطراری، اجرای دقیق مقررات ایمنی ساختمانی و نظارت مستمر بر وضعیت ایمنی این ساختمان‌ها می‌باشد.
خطرات ایمنی آتش‌سوزی در برج ها
خطرات ایمنی آتش‌سوزی در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه به شرح زیر است:
- گسترش سریع آتش: ارتفاع زیاد این ساختمان‌ها باعث می‌شود آتش‌سوزی به سرعت در طبقات بالاتر گسترش پیدا کند.
- مشکل در تخلیه ساختمان: تخلیه سریع و ایمن ساختمان‌های بلند مرتبه در زمان آتش‌سوزی چالش برانگیز است.
- چالش‌های انتقال آتش‌نشانان و تجهیزات: دسترسی آتش‌نشانان و انتقال تجهیزات اطفای حریق به طبقات بالا بسیار دشوار است.
- خطرات استنشاق دود: در حین آتش‌سوزی، دود می‌تواند به سرعت در طبقات بالا پخش شود و خطر استنشاق آن را افزایش دهد.
- ازدحام در راه پله‌ها: ازدحام جمعیت در هنگام تخلیه ساختمان می‌تواند مانع اصلی در عملیات نجات باشد.
- نیاز به ارتباط مؤثر: برقراری ارتباط مؤثر بین ساکنان، آتش‌نشانان و مراکز امدادی در زمان بحران اهمیت حیاتی دارد.
این چالش‌ها نشان می‌دهد که ایمنی در برابر آتش‌سوزی در ساختمان‌های بلند مرتبه بسیار پیچیده است و نیاز به اقدامات پیشگیرانه و مدیریتی مناسب دارد.
چرا ایمنی در برابر حریق در ساختمان‌های مرتفع اهمیت دارد؟
اهمیت حفظ ایمنی در برج‌ها و ساختمان‌های بلند بسیار زیاد است. چرا؟ چون خطرات حریق در این ساختمان‌ها به دلیل گسترش سریع آتش، محدودیت در گزینه‌های تخلیه و دشواری در دستیابی به طبقات بالاتر، بسیار بیشتر است. اقداماتی مانند استفاده از سیستم‌های پیشرفته اعلام و اطفا حریق، طراحی طرح‌های تخلیه مناسب و آمادگی نیروهای امداد و نجات، برای حفاظت از افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و امکان واکنش به موقع بسیار ضروری هستند.
جوانب کلیدی مقابله با حریق در برج ها و ساختمان های بلند مرتبه کدامند؟
در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه، مقابله با حریق نیازمند توجه به جنبه‌های کلیدی زیر است:
- طراحی و ساختار ساختمان: آغاز ایمنی در برابر حریق از طراحی و ساختار ساختمان آغاز می‌شود. استانداردهای ساختمانی باید به طور کامل رعایت شده و مصالح مورد استفاده باید مقاوم در برابر آتش و دارای خواص عایق مناسب برای مهار و جلوگیری از گسترش آتش باشند. همچنین، وجود درها، دیوارها و کف‌های مقاوم در برابر آتش، از پیشروی آتش و گسترش آن به سایر بخش‌ها جلوگیری می‌کند.
- سیستم‌های اعلام و اطفا حریق پیشرفته: نصب و استفاده از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق پیشرفته از جمله سنسورهای دود، آتش‌نشانی خودکار و سیستم‌های اعلام حریق با قابلیت ارسال هشدار به نیروهای امداد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. این سیستم‌ها به صورت خودکار و سریع برای شناسایی و اطفای آتش فعالیت می‌کنند و از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند.
- طرح‌های تخلیه مناسب: ارتقاء طرح‌های تخلیه و آموزش به ساکنان و کاربران ساختمان در مورد روش‌های صحیح و ایمن تخلیه در صورت وقوع حریق بسیار حیاتی است. این طرح‌ها باید شامل مسیرهای خروج، نقطه‌های ملاقات، وسایل اطفاء حریق و نحوه استفاده از آنها باشند.
به رعایت این جوانب کلیدی، می‌توان بهبود ایمنی در برابر حریق در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه را تضمین کرد.
سیستم‌های اعلام و اطفا حریق فعال
در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه، سیستم‌های اعلام و اطفا حریق فعال بسیار اهمیت دارند. این سیستم‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آلارم آتش‌نشانی: سیستم‌های پیشرفته آلارم آتش‌نشانی قادرند به سرعت حریق را تشخیص داده و به ساکنان و نیروهای امداد هشدار دهند. این اقدام سبب می‌شود تا واکنش به حریق سریع‌تر و موثرتر باشد.
- سیستم اسپرینکلر: اسپرینکلرها به عنوان اولین خط دفاعی در برابر حریق عمل می‌کنند. آنها در صورت تشخیص گرما به طور خودکار آب را در محیط آزاد می‌کنند و این امکان را فراهم می‌کنند که حریق کنترل شود و از گسترش آن جلوگیری شود.
- کپسول‌های آتش‌نشانی و هوزریل: دسترسی آسان به کپسول‌های آتش‌نشانی و هوزریل‌ها در هر طبقه از ساختمان، به افراد حاضر در محل این امکان را می‌دهد که به سرعت برای مهار حریق‌های کوچک اقدام کنند و از گسترش آتش جلوگیری کنند.
این سیستم‌ها باعث افزایش ایمنی در برابر حریق در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه می‌شوند و تاثیر مهمی در کاهش خسارات و خطرات ناشی از حریق دارند.
روش‌های حفاظت از حریق غیرفعال
روش‌های حفاظت غیرفعال در برابر حریق برای کنترل و مهار آتش‌سوزی و محافظت از روش‌های فرار طراحی شده‌اند. در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه، از تجهیزات حفاظتی غیرفعال استفاده می‌شود که شامل موارد زیر می‌شوند:
- درب‌ها و پنجره‌های ضد آتش: این درب‌ها و پنجره‌ها از مواد مقاوم در برابر آتش ساخته شده‌اند و در صورت وقوع حریق، از گسترش آتش بین بخش‌های مختلف ساختمان جلوگیری می‌کنند. همچنین، زمان بیشتری را برای تخلیه و اطفا حریق فراهم می‌کنند.
- پوشش ضد حریق: دیوارها و کف‌پوش‌های ضد حریق با استفاده از مواد خاصی ساخته می‌شوند که از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند. این پوشش‌ها باعث کاهش سرعت پیشروی آتش شده و به افراد موجود در محل، زمان بیشتری برای فرار فراهم می‌کنند.
با استفاده از این روش‌های حفاظتی غیرفعال، ایمنی در برابر حریق در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه بهبود می‌یابد و احتمال وقوع خسارات جسمانی و مالی به حداقل ممکن می‌رسد.
طرح فرار از آتش
هر ساختمان مرتفع باید دارای یک طرح فرار قابل اجرا باشد که ساکنان بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند. این طرح باید شامل راه‌های فرار، نقاط تجمع و مکان‌های تجهیزات ایمنی آتش‌نشانی باشد. اجرای تمرین‌های طرح تخلیه ساختمان به ساکنان کمک می‌کند تا در صورت وقوع حریق، به درستی واکنش نشان دهند و اماکنی که نیاز به بهبود دارند، مشخص شوند.
چالش‌های طرح تخلیه عمودی
در ساختمان‌های بلند مرتبه، چالش اصلی در طراحی راه‌های فرار عمودی است. این امر باعث محدود شدن راه‌های فرار و افزایش شلوغی پله‌ها می‌شود که ممکن است افراد را از فرار سریع باز دارد.
برای مقابله با این چالش‌ها، طراحی راه‌پله‌ها باید به گونه‌ای باشد که عریض و مستقیم باشند تا تعداد بیشتری از افراد بتوانند از آنها استفاده کنند و همچنین برای مقاومت در برابر دود طراحی شده باشند. همچنین، نصب آسانسورهای ویژه ضد حریق می‌تواند در تسهیل تخلیه افراد و همچنین افراد دارای معلولیت در این شرایط مفید باشد.
مدیریت دود
مدیریت دود در هنگام وقوع حریق از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا دود می‌تواند تخلیه ایمن و موثر ساختمان را مختل کند. بنابراین، ساختمان‌های بلند مرتبه باید دارای یک سیستم مدیریت دود موثر باشند که از گسترش دود به مسیرهای خروج و فرار جلوگیری کرده و فضای کافی برای دید بخش‌های ایمنی فراهم کند.
دسترسی و تجهیزات آتش‌نشانی
برای اطمینان از اینکه آتش‌نشانان و نیروهای امدادی بتوانند به راحتی با حریق مقابله کنند، دسترسی به تجهیزات آتش‌نشانی ضروری است. سیستم‌های تأمین آب آتش‌نشانی، هیدرانت‌ها و آسانسورهای آتش‌نشانی از جمله تجهیزات مهمی هستند که به عملیات اطفا حریق کمک می‌کنند.
نصب صفحات اطلاعات محل (PIP) نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این صفحات چاپ‌شده دیجیتالی اطلاعاتی از ساختمان، طراحی و امکانات ایمنی حریق آن را ارائه می‌دهند. با نصب PIPها، نیروهای آتش‌نشانی می‌توانند به سرعت با طراحی ساختمان آشنا شوند و عملیات امدادرسانی را بهتر و سریع‌تر انجام دهند.
این تدابیر باعث ایجاد یک محیط ایمن‌تر در برابر حریق در ساختمان‌های بلند مرتبه می‌شوند و کمک می‌کنند تا در صورت وقوع حادثه، عملیات نجات و امدادرسانی به بهترین شکل ممکن انجام شود.
ضوابط آتش نشانی در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه
طبق ضوابط آتش‌نشانی، برای اطمینان از ایمنی در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه، باید ویژگی‌ها و تجهیزات آتش‌نشانی زیر فراهم شود:
- رایزر تر: برای انتقال آب به سطوح بالاتر ساختمان به‌طور موثر.
- رایزر خشک: برای اطمینان از اینکه خطوط آتش‌نشانی در مواقع ضروری قادر به عملکرد هستند.
- هیدرانت: برای اتصال لوله‌های آتش‌نشانی به منابع آب خارجی.
- مخازن آب: برای ذخیره آب به منظور استفاده در مواقع ضروری.
- سیستم‌های اعلام حریق: شامل سیستم‌های اعلام حریق خودکار و دستی برای تشخیص و هشدار دادن در صورت وقوع حریق.
- سیستم تشخیص حریق: برای تشخیص مواد دودی و اطلاع‌رسانی در مورد وقوع حریق.
- سیستم اسپرینکلر: شامل سیستم‌های اسپرینکلر خودکار و دستی برای خاموش کردن آتش یا کنترل کردن گسترش آن.
- کپسول‌های آتش نشانی: برای مقابله با حریق‌های کوچک و کنترل آنها.
- ژنراتور آماده‌به‌کار: برای تأمین برق در صورت قطع برق اصلی به‌عنوان منبع برق جایگزین.
- ارتباط دو طرفه: برای اجرای عملیات تخلیه و ارتباط با نیروهای امداد.
- راه‌های فرار: برای اطمینان از خروج ایمن ساکنان در صورت وقوع حریق.
- تابلوهای خروجی چراغ‌دار: برای راهنمایی ساکنان به‌منظور خروج از ساختمان.
- جعبه کمک‌های اولیه و فایر باکس: برای ارائه امکانات اولیه به افراد مجروح و همچنین نگهداری از وسایل آتش‌نشانی.
- هوزریل: برای فراهم کردن مسیرهایی برای افراد در مواقع اضطراری.
این تجهیزات و ویژگی‌ها از اهمیت بالایی برخوردارند و باید با رعایت ضوابط آتش‌نشانی در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه فراهم شوند تا ایمنی ساکنان و محیط ساختمان تضمین شود.
طبقه پناهگاه امن کجاست؟
طبقات پناهگاه امن در برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه معمولاً در هر ۲۰ طبقه یا بر اساس ضوابط مشابه دیگر مشخص می‌شوند. این طبقات به عنوان مکان‌هایی امن برای محافظت از افراد در صورت وقوع حریق در نظر گرفته می‌شوند. حداقل نیمی از مساحت هر طبقه پناهگاه امن باید به عنوان محل حفاظت موقت در مواقع اضطراری اختصاص یابد.
معمولاً این طبقات پناهگاه امن روی دیوار داخل راه پله نوشته می‌شود تا ساکنان بتوانند به راحتی این مکان‌ها را شناسایی کنند. این طبقات معمولاً با تجهیزات آتش‌نشانی و امکانات ایمنی مجهز می‌شوند تا افراد در آنجا به ایمنی در مواجهه با حریق دست یابند.
به طور کلی، طبقات پناهگاه امن به عنوان یک پله ایمن برای ساکنان در مواجهه با حوادث آتش‌سوزی در نظر گرفته می‌شوند و باید به دقت و با رعایت ضوابط آتش‌نشانی و ساختمانی مشخص شوند.