ما در این نوشتار به طور مختصر منابع و احکام حقوقی مهریه را بیان می‌کنیم. بنابراین مهریه مالی است که به هنگام عقد نکاح برای ضوابط شرع و رسم و عادت از طرف مرد به زن پرداخت می‌گردد. در صورت بطلان نکاح و یا فسخ آن از طرف مرد یا زن مهریه به زن تعلق نمیگیرد. در زمان عقد زوجین می‌توانند توافق نمایند که شخص خاصی ضمانت پرداخت مهریه را بنماید یا تضمین جهت پرداخت آن اخذ شود. بعد از فوت زن مهریه از طریق وراثت قابل مطالبه می‌باشد. یعنی وراث می‌توانند به نسبت سهم الارث ادعای مهریه را داشته باشند.
مهریه در طلاق از طرف مرد
زمانی که مرد دادخواست طلاق را تقدیم دادگاه نماید باید کل مهریه زوجه را پرداخت کند.
مهریه در طلاق از طرف زن
در طلاق از طرف زن از نوع طلاق بائن بوده و زوجه باید در قبال مالی که به شوهر می‌دهد طلاق بگیرد و این مال در اغلب موارد مقداری از مهریه زن می‌باشد که زوجه آن را بذل می‌نماید.
مهریه در طلاق توافقی
پرداخت مهریه در طلاق توافقی بستگی به توافق طرفین دارد. هرچند که با توجه به اینکه نوع طلاق خلع می‌باشد زوجه باید مقداری از مهریه خود را بذل نماید.
قانون مقدار مشخصی برای مهریه تعیین نکرده و بستگی به توافق طرفین دارد. تعیین مهریه در نکاح منقطع الزامی است و عدم تعیین آن موجب ابطال عقد می‌باشد. قوانین جدید صرفاً درخصوص نحوه وصول مهریه و اجرای محکومیت مالی و بازداشت مرد می‌باشد.
قانون مهریه
مهریه به هر میزانی قابل وصول می‌باشد ولیکن مطابق مقررات جدید اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و بازداشت مرد درخصوص مهریه صرفاً تا میزان 110 عدد سکه بهار آزادی یا معادل آن میسر می‌باشد. اگر اموالی از زوج توقیف شود یا ایشان توانایی پرداخت داشته باشد بیش از 110 سکه قابل وصول است. هرگاه زوجه در صدد وصول مهریه خود برآید می‌تواند پرونده خود را به وکیل مهریه اراک بسپارد و با تقدیم دادخواست به همراه عقدنامه به دادگاه خانواده و یا درخواست از اداره اجرای ثبت اقدامات لازم را انجام دهد. مدت آن بستگی به اوقات رسیدگی دادگاه، حضور زوج در دادگاه و روند توقیف اموال زوج و اجرای حکم دارد و مدت مشخصی را نمی‌توان تعیین کرد. حتی می‌توان بابت مهریه مرد را ممنوع الخروج کرد.
انواع مهریه
مهر انواع و اقسام مختلفی دارد که عبارتند از:
- مهرالسنه یا مهر محمدی: مهری است که پیامبر اسلام (ص) برای حضرت فاطمه (س) مقرر کردند و آن عبارت است از دویست و شصت و دو مثقال و نیم پور نقره مشکوک است.
- مهرالمسمی: عبارت است از میزان مالی که به عنوان مهریه در عقد نکاح ذکر می‌گردد و مورد توافق زوجین است و یا مهری است که در عقد نکاح تعیین شده یا تعیین آن به عهده شخص ثالثی گذارده شده است.
- مهرالمثل: هرگاه در عقد نکاح در زمان عقد مهریه تعیین نشود، زوجین می‌توانند پس از وقوع عقد با توافق مهریه تعیین نمایند. حال اگر قبل از تراضی برای تعیین مهریه نزدیکی شود زوجه مستحق مهرالمثل است. مهرالمثل عبارت است از مال که با در نظر گرفتن وضع خانوادگی زوجه و حال اقران و نزدیکان زوجه جهت مهر تعیین می‌شود. مهریه که در نکاح معوضه البضع پس از وقوع نزدیکی و قبل از توافق بر مهر معین برحسب شرافت و اوضاع و احوال زوجه به او داده می‌شود.
- مهرالمتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر تعیین نشود و زوج مصمم باشد که زوجه را قبل از نزدیکی طلاق دهد مقداری را به عنوان مهر تعیین و به زوجه پرداخت می‌کنند و این مبلغ بستگی به وضعیت مالی زوج دارد. برخلاف مهرالمثل که به وضع خانوادگی زوجه داشته است در تعیین مهرالمتعه وضعیت مالی زوج را مدنظر قرار می‌دهند، به طور خلاصه مهرالمتعه مهری است که در نکاح مفوضه البُضع شوهر به زن مطلقه خود که با او نزدیکی نکرده می‌دهد برای تعیین این مهر برخلاف مهرالمثل مرد از حیث وضعیت مالی مرد مد نظر قرار می‌گیرد.
- مفوضه البضع: زوجه را در عقد نکاحی که دائم بوده و مهر ذکر نشده باشد با شرط عدم مهر شده باشد مفوضه النضع نامند.
- مفوضه المهر: زوجه را در نکاح دائم که تعیین مقدار مهریه را به اختیار شوهر یا زوجه یا ثالث گذاشته باشند، مفوضه المهر گویند.
مهریه عندالاستطاعه چیست؟
عندالاستطاعه قیدی است که در عقدنامه درج می‌شود و تا زمانی که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد زن نمی‌تواند مهریه خود را وصول نماید.
مهریه زوجه عندالمطالبه بر ذمه زوج بوده و سکوت زوجه‌ی شخص متوفی در زمان تقسیم ترکه
(ارث) و عدم مطالبه مهریه، به معنی اسقاط (از بین بردن) حق او بر مهریه نیست. بنابراین باید:
۱. حقوق زوجه متوفی پرداخت گردد، یا ۲. رضایت کتبی زوجه مبنی بر بخشیدن حقوق مالی ناشی از زوجیت، پیش از تقسیم ماترک اخذ گردد.
تفاوت مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه
در زمانی که مهریه عندالمطالبه تعیین شود مرد محکوم به پرداخت مهریه شده و با توجه به شرایط باید آن را پرداخت کند ولیکن در زمانی که مهریه عندالاستطاعه تعیین می‌شود ابتدا باید ثابت شود که زوج توانایی پرداخت دارد.
دادخواست اعسار در مهریه
دادخواست اعسار از جانب مرد تقدیم دادگاه می‌شود و شخص باید ثابت نماید که توانایی پرداخت دین خود را ندارد و بر مبنای توانایی او دین تقسیط می‌شود.
وکیل مهریه اراک
مهریه می‌تواند حال باشد یا مدت دار، اگر حال باشد زوجه می‌تواند بلافاصله بعد از عقد آن را مطالبه نماید و تا وصول آن از تمکین نیز امتناع کند و اقدام زن به موجب حق حبس از موارد نشوز نبوده و مسقط نفقه نیز نمی‌شود. ولی اگر مهریه مدت دار باشد، حق حبس ساقط و زن با تمکین می‌تواند نفقه دریافت کند. زن به مجرد عقد مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. مهریه در سند نکاحنامه ذکر می‌شود و به صورت دین بر عهده شوهر خواهد بود. در عقد نکاح دائم می‌توان مهر تعیین نموده، یا پس از وقوع عقد بر میزان مهریه توافق کرد و عدم تعیین مهریه در عقد نکاح دائم موجب بطلان عقد نیست ولی در عقد نکاح غیر دائم (موقت) مبنای وقوع عقد تعیین مهریه می‌باشد عدم ذکر مهریه در نکاح موقت موجب بطلان آن خواهد بود.
شرایط مهریه:
مهریه باید دارای شرایط زیر باشد:
- مهریه ارزش مالی داشته باشد بنابراین آنچه را که فاقد ارزش مالی باشد نمی‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد.
- زوج مالی را که می‌تواند مهریه قرار دهد که خود مالک آن باشد، بنابراین اموال عمومی یا مال موقوفه را نمی‌توان مهریه قرار داد. از نظر شرع و قانون قابل نقل و انتقال و معامله باشد لذا نمی‌توان مشروبات الکلی یا حیوانات حرام گوشت و….. را به عنوان مهریه تعیین کرد.
- لازم نیست که مهریه عین معین باشد، بلکه انجام عمل یا حرفه آموزی یا تدریس هم می‌تواند مهریه باشد مثل آموزش رایانه یا آموزش قرآن یا زبان انگلیسی به زوجه می‌تواند، به عنوان مهریه تعیین نمود.
شرایط مطالبه مهریه
مهریه به دو طریق از زوج توسط زوجه قابل وصول است:
از طریق مراجعه به محاکم دادگستری
زن (زوجه) با طرح دعوا با دادن دادخواست به دادگاه خانواده مهریه خود را از شوهرش مطالبه می‌کند، چون مطالبه مهریه دعوی مالی است، باید با توجه به میزان مبلغ مهریه مورد مطالبه مهریه علاوه بر دو برگ دادخواست باید فتوکپی مصدق عقدنامه یا رونوشت آن ضمیمه دادخواست شود، طرح این دعوی تابع تشریفات دادگاه خانواده است.
وصول مهریه از طریق اجرای ثبت
هرگاه عقدنامه ازدواج رسمی باشد مهریه از طریق اجرای ثبت نیز قابل وصول خواهد بود. بدین توضیح که زوجه به دفترخانه‌ای که ازدواج در آن واقع و به ثبت رسیده است رجوع و تقاضای وصول مهریه خود را می‌نماید از طرف دفترخانه مراتب به زوج ابلاغ می‌شود. هرگاه زوج حاضر به پرداخت مهریه نباشد، زوجه تقاضای اجرای مفاد سند ازدواج خود را درخصوص مهریه می‌نماید و چنانچه از طرف زوجه مالی از زوج معرفی شود که جزء مستثنیات دین نباشد مال معرفی شده از طرف اجرای ثبت به نفع زوجه توقیف می‌شود، هرگاه زوج فاقد مال بوده ولیکن کارمند دولت باشد با تقاضای زوجه یک سوم از حقوق شوهر تا پرداخت کل مهریه به نفع زوجه توقیف و به زوجه پرداخت می‌شود.
اگر مهریه وجه نقد یا در حکم نقد مانند سکه و طلا باشد زن با در دست داشتن سند رسمی ازدواج می‌تواند به دفتر ازدواج و یا دایره ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج) مراجعه و در برگه خاصی که در آن دایره موجود است تقاضای صدور اجراییه کند.
اجراییه به شوهر ابلاغ می‌شود و به او ۱۰ روز مهلت داده خواهد شد تا طلب همسرش را پرداخت کند. درصورتی که شوهر در این مدت دین خود نپردازد، زن می‌تواند با معرفی اموال و دارایی شوهر از اجرای ثبت، تقاضا کند اموال او توقیف شود و نیز می‌تواند مطالباتی را که شوهر از اشخاص دیگری دارد و یا موجودی حساب‌های بانکی او را توقیف کند. زن همچنین می‌تواند تقاضای توقیف حقوق شوهر را از سازمان‌ها و موسسه‌های دولتی و یا خصوصی بکند و تا میزان یک چهارم حقوق (مادام که شوهر متأهل است) و نیز یک سوم آن را (در صورتی که زن و شوهر از یکدیگر جدا شوند و تا زمانی که شوهر زن دیگری اختیار نکرده، توقیف کند. اگر مهریه سکه یا طلا باشد و شوهر نتواند اصل آن را بپردازد، قیمت روز مطالبه آنها (روزی که زن آن را از طریق اجرای ثبت و یا دادگاه مطالبه می‌کند) ملاک اجرای قانونی حکم است. اگر سند ازدواج رسمی نباشد، زن برای مطالبه مهریه خود باید از روش تسلیم دادخواست به دادگاه اقدام کند.
چگونگی محاسبه میزان مهریه:
هرگاه مهریه وجه نقد باشد و زوجین هنگام وقوع عقد برای وصول و پرداخت آن به توافق نکرده باشند، به ترتیب زیر عمل می‌شود:
متوسط شاخص بهای سال قبل تقسیم بر متوسط شاخص بهای سال وقوع عقد نتیجه به دست آمده ضربدر مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه.
در صورت فوت زوج که مهریه باید از ترکه وی پرداخت شود مبنای محاسبه تاریخ فوت خواهد بود. توضیح آن که شاخص بهای سال‌های قبل و سال قبل از وصول از طرف بانک مرکزی تهیه و در اختیار دستگاه قضای قرار می‌دهد و فهرست این شاخص‌ها به دادگاه‌ها و ادارات ثبت ارسال می‌گردد و مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.
اجرا گذاشتن مهریه طبق قانون جدید:
قبل از بخشنامه جدید، نحوه گرفتن مهریه به دو طریق بود. یکی از طریق دادگاه خانواده و دیگری از طریق اجرای ثبت. (اجرای ثبت اداره‌ای است که هر مطالبه‌ای که مستند به سند رسمی باشد از جمله سند نکاح از طریق آن پیگیری می‌شود). اما طبق بخشنامه جدید زوجین نمی‌توانند مستقیم به دادگاه مراجعه کنند و ابتدا باید از طریق اجرای ثبت اقدام شود.
به این معنی که مطابق بخشنامه جدید نحوه اجرا گذاشتن مهریه به این صورت است که زوجین به دفترخانه‌ای که ازدواجشان در آنجا ثبت شده مراجعه و درخواست اجرائیه می‌کنند. اجرائیه صادر می‌شود و به آدرس طرف مقابل فرستاده می‌شود و به او ۱۰ روز مهلت داده می‌شود که مهریه را پرداخت کند که غالباً زوج در این مهلت مهریه را پرداخت نمی‌کند.
بعد از اینکه مهلت سپری شد و زوج مهریه را پرداخت نکرد زوجه با مدارک به اجرای ثبت مراجعه می‌کند و درخواست تشکیل پرونده اجرایی می‌دهد. سپس از دارایی‌های زوج استعلام گرفته می‌شود تا مشخص شود دارایی دارد یا خیر. که در صورت داشتن دارایی دستور توقیف آن صادر می‌شود. وقتی این مراحل در اجرای ثبت تمام شد اگر دارایی زوج کفایت مهریه را نکرد راهنمایی می‌شوند که به دادگاه مراجعه کنند و از طریق آن حکم بگیرند زیرا اجرای ثبت مجاز به صدور حکم جلب نیست و به این ترتیب باید مابقی مطالبات را از دادگاه درخواست کرد.
فرار از دین و راه‌های اثبات آن
1- فرار از دین زمانی مفهوم پیدا می‌کند که شخصی بخاطر این که دین دیگری را پرداخت ننماید، اموال خود را منتقل نماید به نحوی که اموال باقی مانده بدهکار تکافوی پرداخت دین را ننماید.
2- فرار از دین هم دارای جنبه حقوقی می‌باشد و هم دارای جنبه کیفری.
3- برای این که دعوای فرار از دین دردادگاه احراز گردد خواهان باید اثبات نماید که قصد خوانده از انتقال اموال، نپرداختن دین وی و یا به عبارت دیگر فرار از دین بوده است.
4- دلایل اثباتی فرار از دین می‌تواند هر دلیل قانونی مندرج در قانون مدنی از جمله اقرار، اسناد، شهادت شهود و غیره باشد.
5- به عنوان مثال اگر شخص مدیون قبل از سر رسید چک صادره، اتومبیل خود را منتقل نماید و قصد وی از این انتقال این باشد که دین خود به دیگری را پرداخت ننماید، امکان تقدیم دادخواست فرار از دین وجود دارد.
6- چنانچه در مثال فوق مدیون اتومبیل خود را به مادر خود منتقل نماید بدون این که هیچ گونه وجهی بین ایشان ردو بدل گردد، قرائن و امارات موجود دلالت بر این دارد که مدیون به قصد فرار از دین اتومبیل را منتقل نموده است.
7- قانونگذار در قانون مدنی آورده است که اگر معامله به قصد فرار از دین باشد و ثابت شود که بطور صوری انجام شده معامله باطل می‌باشد.
8- منظور از صوری بودن معامله این است که طرفین اراده‌ای برای انجام معامله نداشته باشند و قصد واقعی آنها معامله کردن نباشد.
9- از جنبه کیفری، چنانچه شخص مدیون با سوء نیت و در حالی که بقیه اموال وی تکافوی پرداخت بدهی طلبکار را نمی‌دهد، مبادرت به انتقال مال به دیگری نماید دارای مسئولیت کیفری می‌باشد و در صورت احراز این موضوع در دادگاه به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.
10- چنانچه بطلان معامله در دادگاه احراز گردد، طلبکار می‌تواند با توقیف مال نسبت به وصول طلب خود از محل مال توقیف شده اقدام نماید.
مهریه کلمه‌ای عربی است و معادل فارسی آن کابین می‌باشد. کلماتی چون صداق، نحله و فریضه نیز می‌تواند جایگزین این کلمه شود. در ادامه توضیحاتی را در خصوص آن خواهیم داد. همچنین وکیل مهریه اراک می‌تواند با دانش و تجربیاتی که به دست آورده شما را در این مسیر همراهی کند.
افزایش مهریه
برخی از محاکم قضایی معتقدند که مهریه شرعاً و قانونا باید همان میزانی باشد که در ضمن عقد تعیین شده است و چنانچه خواستار تغییر میزان آن باشند، خواسته‌شان محکوم به رد است. در مقابل برخی محاکم قضایی معتقد که اگر دو طرف موافق با این قضیه باشند، شرعاً و قانونا باید درخواست خواهان مورد توجه قرار بگیرد و زوج باید مهریه را پرداخت نماید. افزایش مهریه باید در قالب یک اقرار نامه رسمی در دفترخانه اسناد رسمی به ثبت برسد. اما کاهش میزان مهریه در دفترخانه اسناد رسمی و قالب‌های حقوقی مختلفی چون ابرا، اقرا، هبه، بذل و صلح صورت می‌گیرد.
رأی نهایی دیوان عدالت اداری در خصوص افزایش مهریه
در تاریخ دوازدهم مرداد ماه 1388 دیوان عدالت اداری بعد از بحث و تبادل در خصوص افزایش مهریه بعد از عقد به این نتیجه رسیدند که افزایش مهریه بعد از عقد از لحاظ شرعی صحیح نمی‌باشد و مهریه شرعی همان میزان مهریه‌ای است که در ضمن عقد تعیین شده و زوجین بر سر آن به توافق رسیده‌اند. تغییر میزان مهریه بعد از عقد خلاف شرع است. بر این اساس کلیه دادگاههای خانواده باید بر اساس نظر دیوان عدالت اداری عمل کنند. در نتیجه امکان افزایش مهریه بعد از عقد امکانپذیر نیست افزایش مهریه فقط یک هبه و تعهد از سوی زوج به همسرش است که تحت عنوان مهریه شناخته نمی‌شود و امتیازات مربوط به مهریه را ندارد. چنانچه سؤالات دیگری در خصوص افزایش مهریه داشتید می‌توانید با وکیل مهریه اراک ما تماس برقرار کنید و اطلاعات بیشتری را کسب کنید.
با مراجعه به صفحه تماس می‌توانید شماره‌های تماس را بیاید و در اولین فرصت از مشاوره حقوقی وکیل مهریه اراک بهرمند شوید. بهره گیری از وکیل مهریه باعث تسریع رویه پرونده‌های مربوط به مهریه می‌شود.
از جمله حقوق مالی که به موجب عقد ازدواج به زن تعلق می‌گیرد، مهریه یا مهر می‌باشد. به موجب ماده 1082 قانون مدنی: ” به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید “. همانگونه که از این ماده مشخص می‌شود، به محض اینکه عقد نکاح میان زوجین واقع شد، زن مالک مهر می‌شود و هیچ چیز نمی‌تواند جلوی این مالکیت را بگیرد.
هرچند که در عمل، بسیار اتفاق می افتد که زن موقع طلاق بخواهد این مهریه را مطالبه کند؛ اما او از زمان عقد و هر زمان که بخواهد می‌تواند مهریه را مطالبه کند. به هرحال، مسائلی همچون رابطه نامشروع، نشوز زن یا عدم تمکین و یا هر عمل دیگری از جانب زن، مانع از استحقاق زن نسبت به مهریه نیست. البته در برخی از موارد، زن مستحق مهریه نخواهد بود که موارد عدم تعلق مهریه به زن نامیده می‌شود و مرد معاف از پرداخت مهریه است
مهریه چیست؟
مهریه مالی است که در زمان جاری شدن خطبه عقد، زوج متعهد می‌شود که آن را به زوجه بپردازد که می‌تواند در غالب پول رایج مملکت، سکه، ملک، آپارتمان باشد. زوجه می‌تواند مهر خود را در هر زمانی که بخواهد از زوج طلب کند. امکان مطالبه مهریه هم از طریق دادگاه و هم از طریق اجرای ثبت وجود دارد. برای گرفتن مهریه عقلانی است که از وکیل متخصص خانواده کمک و مشاوره گرفت. در ادامه خصوص انواع آن در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران توضیح خواهیم داد.