پیوند زدن درختان یکی از آن‌ها کارهایی است باغداران به صورت روتین انجام می‌دهند و هر بار سعی میکنند با یک ایده‌ی جدید و ناب اقدام به تولید گیاهی منحصر به فرد بکنند. بسیار پیش می‌آید که درختی بی‌ثمر یا کم بار باشد و یکی از کارهایی می‌توان با پایه چند ساله این درخت انجام داد پیوند زدن آن است. در واقع با پیوند زدن می‌توانیم درخت بی‌ثمر اولیه را به درختی مفید و پر بازده تبدیل کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر از قیمت نهال با ما همراه باشید.
همچنین می‌توانیم با پیوند زدن گونه‌ها مختلف یک گیاه شاهد خلق شدن صحنه‌های زیبایی از درختان ترکیبی باشیم که دارای دو یا چند نوع محصول هستند.
پیوند به معنی قرار دادن بخشی از یک گیاه یا درخت بر روی گیاه یا درخت دیگر است به نحوی که این دو بخش با هم یکی شده و بتوانند در آینده به عنوان گیاهی واحد رشد کنند.
گیاهان و به خصوص درختان برای رشد و پرورش مناسب تا میوه دهی به طور معمول نیاز به چند سال زمان دارند. در این بازه زمانی لازم است تا باغداران و کشاورزان هزینه های زیادی بکنند تا در نهایت بتوانند از این درختان میوه مطلوب را برای فروش و استفاده جمع آوری کنند. اما در بسیاری از موارد شاهد هستیم که ارقام کشت شده در هنگام ثمردهی به نتیجه مطلوب نمی رسند و به همین دلیل یا باید آن‌ها را به طور کلی خشک کرد و یا این که آن‌ها را با پیوند‌زدن به ارقام جدید که میوه‌دهی بهتر و مناسب‌تری دارند تبدیل نمود.
البته دلایل متعدد دیگری نیز برای ضرورت آشنایی با روش های پیوند زدن درختان وجود دارد که از جمله آن ها موارد زیر هستند:
- افزایش کیفیت محصولات درختان
- افزایش میزان تولید میوه
- تولید ارقام جدید میوه
- تنوع تولید محصولات برای تامین نیاز بازار هدف
- تکثیر گونه های پربازده
لوازم مورد نیاز برای پیوند زدن درختان
به طور حتم برای این که بتوانید مراحل لازم برای یک درخت را با استفاده از ساقه درخت دیگر طی کنید نیاز به استفاده از تجهیزات باغبانی خواهید داشت. برای همین ما در این بخش قبل از آموزش پیوند زدن درختان سعی می کنیم اشاره ای به این تجهیزات و مواد لازم برای پیوند زدن یک درخت اشاره کنیم.
- قیچی هرس: اولین ابزار مورد نیاز برای برش سر شاخه و یا تنه درخت برای پیوند خواهد بود. بسته به قطر درخت و یا شاخه ای که قصد پیوند زدن آن را دارید می توانید از قیچی هرس با ابزار مناسب دیگری استفاده کنید.
- چاقو: چاقوی تیز به منظور برش مورب شاخه و یا پیوندک لازم خواهد بود. از چاقو همچنین برای برش پوست گیاه و یا ایجاد شکاف در آن استفاده خواهید کرد.
- داسک: برای ایجاد شکاف بر روی تنه، ساقه و یا شاخه درخت لازم خواهد بود.
- میخ: در ادامه خواهیم گفت که امکان دارد نیاز به استفاده از میخ برای اتصال بهتر پیوندک و شاخه داشته باشید.
- نوار پیوند: نوار پیوند می تواند به جای میخ برای اتصال دو بخش و جوش خوردن پیوند استفاده شود.
- چسب باغبانی یا موم پیوند: این چسب یا موم پیوند برای پوشاندن محل پیوند زده لازم خواهد بود.
پس از این که موارد ذکر شده در بالا و نوار پیوند یا موم باغبانی را با توجه به نیاز خود به مقدار لازم آماده کردید، لازم است تا درخت یا درختان هدف را برای پیوند انتخاب کنید.
روش های پیوند زدن درختان
روش‌های مختلفی برای پیوند پیشنهاد شده است که شما امکان استفاده از آن‌ها را خواهید داشت. برای این کار یافتن ساقه‌ای جوان به عنوان پیوندک برای پیوند زدن به درخت ضروری خواهد بود.
در این صورت بهتر است که ساقه را از بهترین درختان که جوان و پربار هستند انتخاب کنید. با انتخاب ساقه‌ای مناسب امکان پیوند زدن به درخت را با طی مراحلی که در ادامه گفته خواهد شد خواهید داشت. ما با توجه به روش های متداول موجود در ادامه به آموزش پیوند زدن درختان خواهیم پرداخت.
پیوند درختان با روش اسکنه
یکی از این روش ها که سابقه ای طولانی دارد و در ایران نیز مورد استفاده بوده است با نام پیوند اسکنه شناخته می‌شود و مستلزم برش تنه اصلی و یا بازوهای درخت میباشد. در این روش حتی ممکن است که تنه اصلی درخت را برای پیوند زدن برش دهند. پس از برش زدن تنه یا بازوهای درخت، باید یک یا دو شکاف در آن ایجاد کنید. این شکاف ها حدودا باید دارای عمق یک اینچ باشند که چیزی در حدود 2 تا 2.5 سانتی‌متر می‌شود.
به نقل از گردو میاندوآب پالیز، پیوندک باید در این شکاف (یک یا دو پیوندک برای قرار دادن در یک یا دو شکاف ایجاد شده به عمق حدود 2.5 سانتی متری در دو طرف تنه و یا شاخه درخت) قرار داده شود تا در نهایت بتوانید شاهد جوش خوردن پیوندک و بازوی درخت (یا تنه آن) باشید.
مراحل پیوند زدن با روش اسکنه
- پیوندک را باید از یک شاخه جوان یکساله انتخاب کنید.
- طول پیوندک بهتر است در حدود ده سانتی متر باشد.
- انتهای پایینی پیوندک باید به طور مورب برش داده شده باشد.
- شکاف بر روی درخت میزان با وسیله ای مانند چاقو یا داسک ایجاد شود.
- پیوندک در داخل شکاف قرار گیرد به گونه ای که مماس با آن باشد.
- باید پس از قرار دادن پیوندک در داخل تنه یا بازوی درخت آن را محکم ببندید که این کار با نخ مخصوص و یا با استفاده از مفتول انجام خواهد شد.
- استفاده از چسب باغبانی باعث خواهد شد این دو بخش به طور کامل پس از تماس با هم پوشانده شوند.
توجه داشته باشید که بستن پیوند ایجاد شده باید از بالا به سمت پایین انجام شود. در صورتی که مراحل ذکر شده در این متن و مراحل آموزش پیوند زدن درختان را با موفقیت پشت سر بگذرانید، می توان این امید را داشت که پیوند ایجاد شده با جوش خوردن خود باعث جوانه زنی پیوندک شود که در تصویر شاهد این جوانه ها هستید.
نکته مهم دیگر این است که از این روش برای پیوند زدن گیاهان علفی نیز استفاده می شود. که البته به طور حتم با توجه به این که برای گیاهان علمی پیوندک دارای قطر کمتری است، شکاف ایجاد شده باید متناسب با قطر پیوندک باشد.
زمان مناسب برای پیوند اسکنه
با توجه به این که در این روش بازوهای اصلی گیاه را برش می دهید یکی از بهترین زمان ها برای پیوند اواخر زمستان در اسفند ماه و یا در اوایل بهار و در فروردین ماه می باشد. به خصوص در مناطقی از ایران که دارای زمستان های ملایم هستند استفاده از این روش مناسب به نظر می رسد.
لازم به ذکر است که در این زمان پیوندک در حال جوانه زدن بر روی گیاه است و باید به گونه ای انتخاب شود که همان طور که گفته شد حداکثر یکساله باشد و بسیار بهتر می شود اگر سعی شود فاصله بین جوانه ها در آن کم باشد تا بتوانید با رعایت نکات گفته شده در آموزش پیوند زدن درختان نتیجه بهتری بگیرید.
پیوند اسکنه
پیوند زدن درختان دو پایه با قطر یکسان
روش گفته شده در بالا برای زمانی که پایه یا تنه درخت اصلی دارای قطر بیشتری در مقایسه با پیوندک است می تواند مورد استفاده قرار گیرد. با این وجود در مواردی ما خواهان پیوند زدن دو شاخه مشابه هستیم که دارای قطرهای تقریبا یکسانی می باشند.
در این حالت باید وسط شاخه پایه را برش داده و با برش مورب پیوندک (در هر دو جهت)، سعی در مماس کردن آن دو و قرار دادن پیوندک در داخل شاخه پایه داشت. این پروسه سخت نیست و در شکل نحوه انجام آن قابل مشاهده می باشد. در نهایت باید پس از مماس کردن، این دو بخش را با استفاده از چسب پیوند به هم به طور کامل متصل کنید.
این روش و روش اسکنه که در بخش قبل به آن ها اشاره شد جزو روش هایی هستند که نیازمند برش دادن عمقی پایه برای قرار دادن پیوندک می‌باشند. اما شاید به خوبی بدانید که روش های‌دیگری هم برای پیوند زدن درختان وجود دارند که به جای ایجاد شکاف با قرار دادن پیوندک در زیر پوست شاخه پایه اقدام به ایجاد پیوند و جوش دو بخش به هم برای جوانه زنی آن در آینده نزدیک می کنند.
پیوند زدن درختان به روش زیرپوستی
پیوند تاجی و یا روش زیر پوستی از روش‌های دیگری هستند که در ایران نیز بسیار محبوب بوده و به دلیل مزایایی که دارند توسط باغداران بسیاری استفاده می‌شوند. دلیل آن نیز امکان گیرایی بالا و جوش مناسب پیوندک به پایه میباشد.
شاید خود شما هم دیده باشید که بسیاری از درختان را با این روش پیوند می‌زنند (که به دلیل ساده‌تر بودن و نیز سریع‌تر بودن جوش پیوند میباشد که درصد موفقیت را بالا خواهد برد).
در این روش می توان انواع پایه‌ها را از باریک تا قطور و حتی تا قطر بیست سانتی‌متری برای پیوند زدن ساقه انتخاب نمود.
مراحل پیوند زیر پوستی درخت
- باید شاخه پایه را سر برداری نمایید و بخش اضافی آن را قطع نمایید.
- محل پیوند را در پایه به خوبی صاف کنید.
- یک شکاف در پوست پایه ایجاد کنید. توجه داشته باشید که شکاف باید در پوست شاخه درخت پایه ایجاد شود و باید از ایجاد شکاف عمقی در شاخه درخت مانند روش های قبل خودداری کنید.
- درازا و یا طول شکاف در شاخه پایه بهتر است در حدود 3 تا 5 سانتی متر یا بین یک تا دو اینچ باشد.
- در مراحل بعد باید پیوندک را آماده کنید.
- بر روی پیوندک برشی را از بخش پایینی بزنید.
- در پشت پیوندک هم برش کوچکی ایجاد کنید و پس از آن پیوندک را زیر پوست پایه قرار دهید.
- می توانید با استفاده از یک میخ محل پیوند را محکم کنید. یا این که از نوار پیوند برای اتصال محکم دو بخش استفاده کنید.
- محل پیوند را با چسب باغبانی بپوشانید.
زمان مناسب برای پیوند زیرپوستی
امکان استفاده از این روش در اوایل بهار وجود دارد. با این وجود دیده شده است که حتی در فصل تابستان نیز انواعی از درختان را با این روش پیوند می‌زنند.
توجه داشته باشید که موفقیت در پیوند زدن درختان تا حدی نیازمند مراقبت های پس از پیوند زنی می باشد که با آب دادن به درختان و فراهم نمودن شرایط مناسب برای جوانه زدن پیوند فراهم خواهد شد. یکی دیگر از این روش ها استفاده از کود برای تقویت میباشد. قبل از ی کشاورزی حتما با کارشناس مربوطه مشورت کنید.
روش های دیگری هم هستند که کمابیش مشابه این روش ها بوده و شما می توانید با در منابعی که به طور جامع به آموزش پیوند زدن درختان پرداخته اند آشنایی بیشتری با آن ها کسب کنید. بسیاری از کارشناسان قبل از پیوند زدن را پیشنهاد میکنند. در پایان امیدواریم که بتوانید با تلاش به تدریج مهارت کافی را برای پیوند زنی درختان با روش هایی که در این متن ذکر شد به دست آورید.