دکل مهاری یکی از پرکاربردترین و شاخص‌ترین نوع دکل در بین انواع دکل‌های موجود در جهان است. استاندارد نصب دکل مهاری در هرجای دنیا متفاوت است تا ایمنی نصب و بهره‌برداری از دکل مهاری بیشتر گردد ولی با تمام این سختگیری‌ها، باز هم دکل مهاری در همه جای جهان به کار می‌رود. در ادامه این نوشته به توضیح مفصلی درباره این سازه‌های فلزی می‌پردازیم. دکل، به سازه‌های فلزی مرتفع گفته می‌شود که به‌منظور نصب تجهیزات بر روی ارتفاع مورد نظر احداث می‌شود. دکل‌ها انواع مختلفی دارند از قبیل:
- دکل میله‌ای جهت نصب پرچم، دوربین مداربسته و…
- دکل مخابراتی خودایستا
- دکل مخابراتی مهاری
- دکل مخابراتی مونوپل
- دکل برق
در این بین “دکل‌های مخابراتی” تنوع بیشتری نسبت به انواع دیگر دارد. دکل‌های مخابراتی به‌منظور نصب تجهیزاتی از قبیل انواع آنتن‌های باند فرکانسی UHF و VHF ، تجهیزات BTS موبایل، رادیو مودم ها، انواع دیش‌های مخابراتی و… در مناطق مورد نیاز نصب می‌شوند تا ارتباط وایرلس را با تجهیز جفت خود در نقطه دیگر را برقرار کند. دکل ها برای نصب تجهیزات مخابراتی یکی از پرکاربردترین و شاخص‌ترین نوع دکل در بین دکل‌های موجود در جهان دکل مخابراتی مهاری می‌باشد. در واحد تولیدی دکل مهاری ، تمرکز بر روی تولید و ارائه دکل‌های مهاری با استانداردهای بالا و قابلیت اطمینان برای تأمین نیازهای صنعتی و عمومی قرار دارد .
در زیر توضیح کاملی از این مدل دکل را مطرح می‌کنیم. دکل مهاری سازه‌ای فلزیست که از سه یا چهار وجه که به صورت قسمت‌های کوچک 3 متری ساخته می‌شوند تا روی همدیگر نصب شوند. به هر قسمت سه متری دکل مهاری سکشن می‌گویند. نصابان دکل مهاری این سکشن‌ها را با پیچ و مهره روی همدیگر نصب می‌کنند. وقتی ارتفاع دکل به 6 یا 9 متری می‌رسید، توسط سیم بکسل از سه طرف(با زاویه 120 درجه) یا چهار طرف(با زاویه 90 درجه) به فوندانسیون‌های بتنی داخل زمین یا دیوار وصل می‌شوند. فرد بالارو روی دکل مهاری
اجزای نصب دکل مهاری از قبیل:
- سکشن‌ها
- پیچ و مهره جهت نصب سکشن‌ها
- بیس پلیت یا کفی دکل که اولین سکشن روی آن نصب می‌شود تا به زمین رولت بولت گردد.
- سیم مهاری(بکسل) جهت کشیدن دکل از سه یا چهار سمت در ارتفاعات مختلف
- مهارکش وسیله ای به شکل قلاب که از یک طرف سیم مهاری را نگه‌دارد و از طرف دیگر به صفحه ذوزنقه‌ای نصب شود.
- صفحه تعادل(ذوزنقه‌ای) یک صفحه جهت نگه‌داشتن مهارکش‌ها می‌باشد.
- کرپی نوعی گیره فلزی محکم برای بستن سیم‌های مهاری
- میله عصایی یک میله محکم و بلند که از داخل فوندانسیون‌ها بیرون آمده تا صفحه تعادل را نگه دارد.
- تاج دکل یک قسمت مخلوطی شکل که بر روی بالاترین نقطه دکل نصب می‌شود تا تکیه‌گاهی برای نصب چراغ هشدار و برقگیر باشد.
مزایای دکل مهاری
همانطور که گفتیم دکل مهاری یک سازه بسیار سبک و محکم است که بر روی مکان‌های نسبتاً باز مثل پشت‌بام ها نصب می‌شود بنابراین نیازی به فضایی روی زمین ندارند. مشخصات دکل مهاری ، ارتفاع، مقاومت و استانداردهای ایمنی و ارتباطات را به طور دقیق مشخص می‌کنند، که این سازه حیاتی در صنعت ارتباطات با ارتفاع و مهار قوی، ارتباطات پایداری فراهم می‌کند. از طرفی چون در دکل‌های مهاری سطح مقطع دکل از پایین تا بالا یکسان است، امکان اضافه کردن سکشن جدید به دکل در آینده وجود دارد. از دیگر مزایای مهم دکل مهاری قیمت نصب بسیار ارزان، نصب سریع و آسان آن می‌باشد.
بالا رفتن از دکل‌های مهاری برای بالارو ها بسیار آسان تر از دکل‌های خودایستاست. با اینکه دکل‌های خودایستا نربان دارند ولی قرار گرفتن روی سازه دکل، آزادی عمل و چرخیدن روی سازه‌های خود ایستا به مراتب سخت‌تر از دکل‌های مهاری می‌باشد. همانطور که گفتیم امکان اضافه کردن سکشن دکل مهاری در آینده وجود دارد و این کار هم با کمک تجهیز سبک و ساده ای به نام جیمپل و فرد ماهر انجام میگیرد و هم می‌توان توسط جرثقیل انجام داد. در حالی که برای قرار دادن قسمت‌های دکل خودایستا و مونوپل حتماً باید از جرثقیل استفاده کرد که هزینه‌بر تر است.
معایب دکل‌های مهاری
هر سازه ای دارای عیب و نقص می‌باشد و دکل‌های مهاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند. یکی از مشکلات دکل‌های مهاری محدودیت نصب وسایل می‌باشد. به طوری که وزن و حجم تجهیزات نصب شده روی دکل مهاری مهم است و از محدودیت برخوردار است. دکل‌های مهاری از سه طرف(یا چهار طرف) کشیده می‌شوند تا بتوانند روی زمین بیاستند بنابراین پارگی یا قطع شدن هر کدام از سیم مهاری‌ها از هر طرف می‌تواند باعث سقوط دکل از همان طرف شود. دکل‌های مهاری به نصب روی سطح قوی مانند زمین نیازی ندارند ولی سطحی که نصب می‌شوند باید به حدی وسیع باشد که بتوان مهارکش‌ها را درون فوندانسیون قرار داد. فاصله قرار گرفتن فونداسینون تا پای دکل یک عدد تجربی است ولی معمولاً باید 3/1 طول دکل باشد.
انواع دکل مهاری
دکل‌های مهاری به صورت سه وجه یا چهار وجه ساخته می‌شوند. قیمت نصب دکل مهاری بستگی به ابعاد، مشخصات فنی، شرایط مکانی و تجهیزات مورد استفاده دارد که بر اساس آن ارزیابی و محاسبه می‌شود. این وجه ها نسبت به هم فاصله دارند که این فاصله بر حسب سانتی متر مدل‌های مختلف دکل مهاری را تشکیل می‌دهد. به طور مثال “دکل مهاری G35 یعنی فاصله هر وجه با وجه کناریش 35 سانتی متر می‌باشد.” زمانی که در نامگذاری نوع دکل‌ها تعداد وجه را ذکر نمی‌کنیم، منظور دکل سه وجهی می‌باشد. سکشن های انواع دکل مهاری بر همین اساس انواع دکل‌های مهاری به شرح زیر است:
- دکل مهاری G25: برای مصارف سبک خانگی مانند نصب آنتن تلویزیون یا مودم وایرلس بکار می‌روند و محدودیت ارتفاع تا 12 متر را دارند.
- دکل مهاری G35: یکی از پرکاربرد ترین نوع دکل برای مصارف نسبتاً سنگین مانند نصب آنتن‌های بلند، رادیو وایرلس و دیش‌های مخابراتی سبک هستند. این قبیل دکل‌ها محدودیت ارتفاع تا 30 متر را دارند.
- دکل مهاری G45: برای مصارف شرکتی از قبیل نصب چندین رادیو بزرگ و آنتن‌های سنگین استفاده می‌شوند. همانند دکل مهاری G35 محدودیت ارتفاع تا 30 متر را دارند.
- دکل مهاری G45 چهاروجه: همانند دکل مهاری G45 سه وجه، مقاومت هستند ولی امکان نصب تجهیزات در 4 جهت مختلف را دارد و برای بعضی مناطق باز استفاده می‌شود.
- دکل مهاری G65 و G80: جز سنگین‌ترین و ضخیم‌ترین دکل‌های مهاری می‌باشند و محدودیت ارتفاع تا 120 متر دارند. در مکان‌های صحرایی، کارخانه‌ای و کاملاً صنعتی به کار می‌روند. قابلیت نصب انواع تجهیزات صنعتی، نیروگاهی و دیش‌های فوق سنگین را دارند.
زمانی که در شهر راه می‌رویم و از مسیری گذر می‌کنیم فقط کافیست به پشت بام‌های ساختمان‌های اطرافمان نگاه کنیم تا دکل‌های مهاری با ارتفاعات و تجهیزات گوناگون را ببینیم. وجود این همه دکل مهاری یک چالش بزرگ در مسئله شهرسازی به شما می‌آید. این چالش به خودی خود عظیم نیست تا زمانی که رخداد طبیعی مانند زلزله رخ نداده باشد. در هنگام وقوع زلزله، با توجه به شدت و عمق زلزله، سیم‌های مهاری دکل‌ها پاره و باعث سقوط دکل بر روی ساختمان‌های مجاور، وسایل نقلیه و مردمان در حال فرار می‌شوند. در همین راستا و برای کاهش خطرات این چالش بزرگ، شهرداری‌ها موظف هستند تا بر روی نحوه نصب و ارتفاع استادارد و قانونی دکل‌ها مخصوصاً در مراکز شهر‌ها نظارت دقیق داشته باشند.
یکی دیگر از چالش‌های سلامتی دکل‌های مخابراتی، قدرت تجهیزات نصب شده بر روی آن‌ها می‌باشد. طبق قانون سازمان بهداشت جهانی(WHO) و کمیسیون بین‌الملی حفاظت در برابر تشعشات یونیزه کننده(ICNRIP)، مقدار توان مجاز تجهیزات در فرکانس کاری ۱۰۰ کیلوهرتز تا ۳۰۰گیگاهرتز، برابر با ۰.۰۸ وات بر کیلوگرم تعیین شده و مقادیر بیشتر از این آستانه برای سلامتی انسان مضر شناخته شده است. لازم به ذکر است هرچه مقدار فرکانس کاری افزایش پیدا کند، به علت افزایش قدرت نفوذ، مقدار توان گفته شده در بالا کاهش پیدا می‌کند. مثلا در تجهیزی با فرکانس کاری 900 مگاهرتز(فرکانس کاری BTSهای موبایل) توان حدود 2 وات بر کیلوگرم ساطع می‌کند که این مقدار حدود 7 درصد آستانه قانونی بالا می‌باشد.