نماد سایت مجله سلامتی ایران

ساختار کابل فشار متوسط : راهنمای جامع اجزا عملکرد و کاربردها

کابل های فشار متوسط (MV) شریان های حیاتی شبکه های توزیع برق مدرن هستند که نقشی محوری در انتقال ایمن و کارآمد انرژی الکتریکی در ولتاژهای متوسط ایفا می کنند.
درک ساختار پیچیده این کابل ها برای مهندسان تکنسین ها و متخصصانی که در صنایع مختلف با سیستم های برق سروکار دارند امری ضروری است.
این مقاله به بررسی دقیق ساختار کابل های فشار متوسط اجزای کلیدی اصول عملکرد مواد مورد استفاده استانداردهای بین المللی کاربردها و نکات فنی مهم می پردازد. هدف اصلی این مقاله ارائه یک راهنمای جامع و قابل فهم برای درک کامل این جزء حیاتی در زیرساخت های برق است.

کابل فشار متوسط چیست؟

کابل فشار متوسط به کابلی اطلاق می شود که برای انتقال انرژی الکتریکی در محدوده ولتاژی متوسط طراحی شده است. به طور معمول کابل فشار متوسط محدوده ولتاژ از ۱ کیلوولت (kV) تا ۶۹ کیلوولت بر اساس استانداردهای مختلف بین المللی تعریف می شود اگرچه این محدوده می تواند بسته به استانداردها و کاربردهای خاص متفاوت باشد.
کابل های فشار متوسط نقش مهمی در پل زدن شکاف بین شبکه های انتقال ولتاژ بالا و شبکه های توزیع ولتاژ پایین دارند و برق را از پست های انتقال به مناطق مسکونی تجاری و صنعتی توزیع می کنند.
این کابل ها با توجه به ولتاژهای عملیاتی بالاتر در مقایسه با کابل های فشار ضعیف از ساختار پیچیده تری برخوردارند و برای اطمینان از عملکرد ایمن و قابل اعتماد در شرایط مختلف محیطی و الکتریکی طراحی شده اند.

ساختار کابل فشار متوسط

کابل های فشار متوسط از لایه های متعددی تشکیل شده اند که هر کدام وظیفه مشخصی را بر عهده دارند تا عملکرد کلی کابل را تضمین کنند. ساختار کلی یک کابل فشار متوسط به طور معمول شامل اجزای زیر است :

  1. هادی (Conductor) : هسته مرکزی کابل که وظیفه هدایت جریان الکتریکی را بر عهده دارد. معمولاً از مس یا آلومینیوم ساخته می شود زیرا این فلزات رسانایی الکتریکی بالایی دارند.
    هادی می تواند به صورت تک رشته یا چند رشته باشد که نوع چند رشته انعطاف پذیری بیشتری را فراهم می کند. سطح هادی ممکن است برای کاهش اثر پوستی و بهبود عملکرد در فرکانس های بالا اندود شده یا فشرده شود.
  2. لایه نیمه هادی داخلی (Inner Semiconducting Layer) : لایه ای از مواد نیمه هادی است که مستقیماً روی هادی قرار می گیرد.
    هدف اصلی این لایه یکنواخت کردن میدان الکتریکی در اطراف هادی و جلوگیری از تخلیه جزئی در فصل مشترک بین هادی و عایق است. مواد نیمه هادی معمولاً از پلیمرهای پر شده با کربن بلک ساخته می شوند.
  3. عایق (Insulation) : لایه اصلی عایقی که هادی را احاطه کرده و وظیفه جلوگیری از نشت جریان الکتریکی را بر عهده دارد. عایق باید در برابر ولتاژهای بالا مقاومت کند و دارای خواص دی الکتریک عالی باشد.
    مواد رایج برای عایق کابل های فشار متوسط شامل پلی اتیلن کراس لینک شده (XLPE) و لاستیک اتیلن پروپیلن (EPR) است. XLPE به دلیل خواص الکتریکی و مکانیکی برتر و EPR به دلیل انعطاف پذیری و مقاومت در برابر تخلیه جزئی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.
  4. لایه نیمه هادی خارجی (Outer Semiconducting Layer) : لایه نیمه هادی دیگری که روی لایه عایق قرار می گیرد و وظیفه آن یکنواخت کردن میدان الکتریکی در سطح عایق و ایجاد یک سطح صاف و رسانا برای اتصال به شیلد فلزی است.
    این لایه همچنین به کاهش تنش الکتریکی روی عایق کمک می کند و از بروز تخلیه جزئی جلوگیری می کند. مواد مورد استفاده برای این لایه مشابه لایه نیمه هادی داخلی است.
  5. شیلد فلزی (Metallic Shield) : لایه ای رسانا که لایه نیمه هادی خارجی را احاطه می کند و وظایف متعددی را بر عهده دارد از جمله :

شیلدهای فلزی معمولاً از نوارهای مسی نوارهای آلومینیومی سیم های مسی یا ترکیبی از این مواد ساخته می شوند. نوع و ضخامت شیلد فلزی بستگی به کاربرد ولتاژ نامی و الزامات استاندارد دارد.

  1. غلاف خارجی (Outer Sheath یا Jacket) : بیرونی ترین لایه کابل که وظیفه حفاظت مکانیکی شیمیایی و محیطی از اجزای داخلی کابل را بر عهده دارد.
    غلاف خارجی باید در برابر رطوبت مواد شیمیایی اشعه ماوراء بنفش (UV) ضربه سایش و سایر عوامل محیطی مقاوم باشد. مواد رایج برای غلاف خارجی شامل پلی وینیل کلراید (PVC) پلی اتیلن (PE) پلی اتیلن کم دود هالوژن صفر (LSZH) و سایر پلیمرهای تخصصی است. انتخاب مواد غلاف بستگی به شرایط نصب و محیط کاری کابل دارد.

اجزای کابل فشار متوسط : عملکرد دقیق و مواد

برای درک عمیق تر ساختار کابل فشار متوسط به بررسی دقیق تر عملکرد و مواد مورد استفاده در هر یک از اجزای اصلی می پردازیم :

هادی (Conductor)

لایه نیمه هادی (Semiconducting Layer)

عایق (Insulation)

شیلد فلزی (Metallic Shield)

غلاف خارجی (Outer Sheath)

انواع کابل فشار متوسط از نظر ولتاژ

کابل فشار متوسط به طور کلی به دوسته زیر تقسیم می شود:

کابل 20 کیلو ولت فشار متوسط

این کابل ها برای انتقال برق در ولتاژ 20000 ولت استفاده می شوند و بیشتر در شبکه های توزیع برق شهری و صنعتی کاربرد دارند. عایق کابل 20 کیلوولت از جنس پلی اتیلن کراسلینک شده (XLPE) یا PVC است که از هادی در برابر ولتاژ بالا محافظت می‌ کند.

کابل 33 کیلوولت فشار متوسط

این کابل ها برای انتقال برق در ولتاژ 33000 ولت استفاده می شوند و بیشتر در خطوط انتقال برق فشار متوسط و برای اتصال پست های برق به یکدیگر کاربرد دارند. کابل‌ 33 کیلوولت فشار متوسط نیز ساختاری مشابه کابل‌های 20 کیلوولت دارند با این تفاوت که ضخامت عایق و سایر اجزای آنها بیشتر است تا بتوانند ولتاژ بالاتری را تحمل کنند.

مواد مورد استفاده در کابل های فشار متوسط

انتخاب مواد برای ساخت کابل های فشار متوسط به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله ولتاژ نامی جریان نامی شرایط محیطی نصب عمر طراحی و الزامات استاندارد. در جدول زیر خلاصه ای از مواد رایج مورد استفاده در اجزای مختلف کابل فشار متوسط ارائه شده است :

جزء کابل

مواد رایج

مزایا

معایب

هادی

مس آلومینیوم

مس : رسانایی الکتریکی بالا مقاومت کششی خوب مقاومت در برابر خوردگی. آلومینیوم : وزن سبک هزینه کمتر.

مس : هزینه بالاتر وزن سنگین تر. آلومینیوم : رسانایی الکتریکی کمتر نیاز به سطح مقطع بزرگتر برای همان ظرفیت جریان مقاومت کششی کمتر از مس.

نیمه هادی

EVA با کربن بلک PE با کربن بلک PP با کربن بلک

یکنواخت کردن میدان الکتریکی جلوگیری از تخلیه جزئی سازگاری با عایق.

خواص مکانیکی و حرارتی محدود در مقایسه با عایق.

عایق

XLPE EPR

XLPE : خواص دی الکتریک عالی مقاومت حرارتی بالا استحکام مکانیکی خوب عمر طولانی. EPR : انعطاف پذیری بسیار بالا مقاومت در برابر تخلیه جزئی مقاومت در برابر رطوبت خواص الکتریکی خوب.

XLPE : انعطاف پذیری کمتر از EPR. EPR : هزینه بالاتر از XLPE.

شیلد فلزی

نوار مسی نوار آلومینیومی سیم های مسی

نوار مسی : رسانایی الکتریکی بالا مقاومت در برابر خوردگی. نوار آلومینیومی : هزینه کمتر وزن سبک تر. سیم های مسی : پوشش بهتر انعطاف پذیری بیشتر.

نوار آلومینیومی : رسانایی الکتریکی کمتر از مس. سیم های مسی : هزینه بالاتر در مقایسه با نوارهای فلزی.

غلاف خارجی

PVC PE LSZH

PVC : مقرون به صرفه مقاومت خوب در برابر سایش و مواد شیمیایی. PE : مقاومت خوب در برابر رطوبت و مواد شیمیایی انعطاف پذیری بیشتر از PVC. LSZH : تولید دود و گازهای سمی بسیار کم در هنگام سوختن ایمنی بالا در برابر آتش سوزی.

PVC : شکننده در دماهای پایین تولید دود و گازهای سمی در هنگام سوختن. PE : مقاومت حرارتی محدود در مقایسه با XLPE. LSZH : هزینه بالاتر در مقایسه با PVC و PE خواص مکانیکی ممکن است در برخی موارد محدودتر باشد.

استانداردهای بین المللی و فناوری های پیشرفته

صنعت کابل های فشار متوسط تحت تأثیر استانداردهای بین المللی مختلفی قرار دارد که به منظور تضمین کیفیت ایمنی و قابلیت اطمینان کابل ها تدوین شده اند. برخی از استانداردهای مهم عبارتند از :

علاوه بر استانداردها فناوری های پیشرفته نیز به طور مداوم در صنعت کابل های فشار متوسط در حال توسعه و به کارگیری هستند. برخی از این فناوری ها عبارتند از :

کاربردهای کابل های فشار متوسط در صنایع مختلف

کابل های فشار متوسط در طیف گسترده ای از صنایع و کاربردها استفاده می شوند از جمله :

نکات فنی مهم در مورد کابل های فشار متوسط

هنگام طراحی نصب و بهره برداری از سیستم های کابل فشار متوسط توجه به نکات فنی مهم زیر ضروری است :

نتیجه گیری

کابل های فشار متوسط اجزای حیاتی زیرساخت های برق مدرن هستند که نقش اساسی در انتقال و توزیع ایمن و کارآمد انرژی الکتریکی ایفا می کنند.
درک ساختار اجزا عملکرد و نکات فنی مهم مربوط به این کابل ها برای مهندسان تکنسین ها و متخصصانی که در صنایع مختلف با سیستم های برق سروکار دارند بسیار حائز اهمیت است.
با انتخاب صحیح کابل نصب مناسب نگهداری منظم و رعایت استانداردهای بین المللی می توان از عملکرد قابل اعتماد و ایمن سیستم های کابل فشار متوسط برای سال های متمادی اطمینان حاصل کرد.

پرسش های متداول (FAQ)

  1. عمر مفید کابل فشار متوسط چقدر است؟
    عمر مفید کابل فشار متوسط به عوامل مختلفی از جمله نوع عایق شرایط محیطی بارگذاری و کیفیت نصب بستگی دارد. به طور معمول کابل های عایق XLPE می توانند تا ۳۰-۴۰ سال و کابل های عایق EPR تا ۴۰-۵۰ سال عمر مفید داشته باشند. با این حال بازرسی و تست دوره ای برای ارزیابی وضعیت عایق و تشخیص زودهنگام عیوب توصیه می شود.
  2. انواع اصلی عایق مورد استفاده در کابل های فشار متوسط کدامند؟
    دو نوع اصلی عایق مورد استفاده در کابل های فشار متوسط عبارتند از پلی اتیلن کراس لینک شده (XLPE) و لاستیک اتیلن پروپیلن (EPR). XLPE به دلیل خواص دی الکتریک و حرارتی برتر و EPR به دلیل انعطاف پذیری و مقاومت در برابر تخلیه جزئی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.
  3. چگونه کابل فشار متوسط مناسب برای یک کاربرد خاص را انتخاب کنیم؟
    انتخاب کابل فشار متوسط مناسب نیازمند بررسی دقیق الزامات ولتاژ و جریان شرایط محیطی نصب طول مسیر روش نصب و الزامات استاندارد است. محاسبات دقیق بار افت ولتاژ و جریان اتصال کوتاه باید انجام شود. مشاوره با مهندسان برق و تامین کنندگان کابل های فشار متوسط می تواند در انتخاب صحیح کابل کمک کننده باشد.
خروج از نسخه موبایل