قبل از توضیح ویژگی های آب معدنی و آب آشامیدنی، بهتر است با ویژگی های آب سالم آشنا شویم. از نظر استانداردها، آب سالم به آبی گفته می شود که عاری از آلودگی میکروبی باشد و دارای سه ویژگی بدون بوی خاص، بدون رنگ خاص، صاف و شفاف و به اصطلاح بدون ناخالصی خاص باشد. این شرایط ذکر شده شرایط لازم برای تصمیم گیری در مورد آشامیدن یا نبودن آب است، اما شرایط دیگری مانند عدم وجود آلودگی میکروبی و ویروسی، مواد سمی و عدم وجود مواد معدنی مضر وجود دارد که برای تصمیم گیری در مورد نوشیدن آب کافی است. حال که با تعریف آب سالم آشنا شدیم به سراغ معرفی آب معدنی و آب آشامیدنی و تفاوت آنها می رویم:
تفاوت آب معدنی و آب آشامیدنی
آب معدنی:
به آبی گفته می شود که مستقیماً از منبع آب بدون تغییر بسته بندی می شود. این آب بسته به شرایط آب و هوایی در فصول مختلف دارای درصدهای مختلفی از مواد محلول است. به عبارت دیگر در فصول کم بارندگی املاح بیشتر و در فصول با بارندگی زیاد نمک کمتری وجود دارد. بنابراین کنترلی روی املاح این آب ها وجود ندارد و به همین دلیل مصرف مداوم و زیاد این آب ها باعث بیماری کلیوی می شود و مصرف حداکثر یک لیوان از این نوع آب در هفته توصیه می شود.طبقه بندی آبهای معدنی:
الف) آبهای معدنی سولفات سدیم: آب این چشمه ها حاوی سولفات سدیم است، اما علاوه بر آن اغلب حاوی سدیم کلرید و بی کربنات سدیم است.
ب) آب چشمه های تلخ: مهم ترین ماده شیمیایی که در آب این چشمه ها وجود دارد و باعث ایجاد طعم تلخ می شود، سولفات منیزیم است، اما در کنار سولفات منیزیم، بیشتر حاوی سولفات سدیم و کلرید سدیم هستند.
ج) منابع کلرید سدیم: آب این چشمه ها حاوی بیش از یک گرم نمک در هر لیتر است که بیشتر این املاح کلرید سدیم است.
ج) آبهای حاوی آهن: آب هایی که بیش از ده میلی گرم آهن به صورت محلول در یک لیتر آب دارند، زیرا آب آهن به سرعت تجزیه می شود و آهن آنها رسوب می کند. آنها معمولا آن را از همان منبع می نوشند.
ه) آبهای گوگردی: این آبها حاوی سولفید هیدروژن آزاد یا سولفید هیدروژن یا هر دو هستند، بوی سولفید هیدروژن شبیه به بوی تخم مرغ فاسد است.
ج) آبهای آهکی: این آب ها دارای املاح هستند که بیشتر آن ها هیدروژن کربنات کلسیم، کربنات هیدروژن منیزیم، گچ و دی اکسید کربن است.
ج) منابع حاوی آرسنیک: این چشمه ها دارای مقدار کمی آرسنیک هستند که به دلیل مقدار کم آن اثر کشنده ای ندارد اما به طور کلی برای رفع کم خونی و ضعف ناشی از مقدار کم غذا مفید نیست.
ح) آبهای یددار: به دلیل وجود ید در این چشمه ها، از آب این چشمه ها بیشتر برای تحریک دستگاه گوارش و ترشح غده تیروئید استفاده می شود.
* لازم به ذکر است کلیه آبهای چشمه های فوق دارای خواص درمانی می باشد به شرط مصرف در مدت زمان محدود و با تجویز پزشک. شایان ذکر است هیچ یک از آب های معدنی بسته بندی شده موجود در بازار ایران از منابعی با خواص فوق تهیه نمی شود.
من آب می نوشم:
آب آشامیدنی آبی است که پس از استخراج از منبع آب، فرآوری شده و املاح و مواد موجود در آن کنترل می شود. حلال ها و مواد زائد حذف شده و پس از چندین مرحله از هرگونه باکتری و میکروب پاک می شود. از نظر سلامت و تندرستی و همچنین برای نوشیدن مداوم و روزانه استفاده از این نوع آب توصیه می شود.
آب خام برای تولید آب آشامیدنی با دسترسی به منابع آب زیرزمینی که عموماً باید خارج از شهرها و روستاها باشد، از دو طریق (چاه عمیق و چشمه) به دست می آید.
الف) چاه عمیق: دسترسی به آب های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق با ماشین آلات صنعتی صورت می گیرد.
ب) منبع: دسترسی به آب های زیرزمینی به طور طبیعی از طریق شکاف های موجود در زمین به سطح زمین می رسد. یکی از روش های اصلی تصفیه آب در کارخانه های آب بطری، استفاده از دستگاه RO یا دستگاه آب شیرین کن است.
RO می تواند 99 درصد مواد معدنی و 97 درصد مواد آلی و کلوئیدی را حذف کند، البته لازم به ذکر است که قبل از تصفیه آب با دستگاه RO، تصفیه عمومی آب انجام می شود و سپس تصفیه اصلی با دستگاه RO شروع می شود. در تصفیه آب اسمز معکوس، آب خام توسط یک پمپ به داخل محفظه ای که دارای غشای نیمه تراوا است پمپ می شود و از آنجایی که تقریباً فقط آب خالص می تواند از غشاء عبور کند، آب خالص در یک طرف غشاء و غشاء غلیظ است. اب. ناخالصی ها را از طرف دیگر جمع می کند.
روش های قطعی برای حذف هرگونه آلودگی میکروبی (برای ماندگاری یا ماندگاری آب):
رفع هرگونه آلودگی احتمالی آب به دو روش کلرزنی و ازن انجام می شود. روش کلرزنی به دلیل ارزان بودن و سهولت معمولاً برای حذف آلودگی میکروبی آب شهری (شیر آب) استفاده می شود. در ادامه به توضیح این دو روش می پردازیم. .
1) کلرزنی: گاز کلر سمی است و در صورت عدم رعایت نکات ایمنی در استفاده از آن می تواند باعث انفجار و مسمومیت شود. کلر برای اولین بار در سال 1908 در شهر شیکاگو به سیستم تصفیه آب آشامیدنی و فاضلاب اضافه شد که بسیاری از بیماری های واگیر را از آب آشامیدنی از بین برد، مانند وبا و حصبه.
همانطور که می دانید منابع آب آشامیدنی مورد استفاده ما انسان ها (مانند چشمه ها، سدها، رودخانه ها، چاه ها و …) آلوده به میکروارگانیسم ها و میکروب هایی هستند که بدون گندزدایی از این آب ها برای ما استفاده می کنند و این امر را غیرممکن می کنند. سازمان های آب و فاضلاب شهری برای حذف میکروارگانیسم های بیماری زا به آب کلر اضافه می کنند و آب آشامیدنی بهداشتی شهروندان را تامین می کنند.
متداول ترین روش حذف آلودگی در تمامی تصفیه خانه های بزرگ فاضلاب دنیا، کلرزنی به دلیل ارزان بودن آن است. اما کلر باقی مانده پس از کلرزنی باعث ایجاد انگل ها و بیماری هایی می شود که باید حذف شوند. حذف کلر از آب آشامیدنی با استفاده از کربن فعال امکان پذیر است.
معایب کلرزنی:
کلر زنی میکروارگانیسم های موجود در آب را از بین می برد.اجساد این میکروارگانیسم ها در آب باقی می مانند و می توانند به منبع آلودگی تبدیل شوند. تماس کلر با پوست و موی انسان باعث ایجاد حساسیت، ریزش مو و سایر مشکلات می شود.
تنفس گاز کلر (در استخر یا وان حمام) برای ریه ها مضر است. گروهی از میکروارگانیسم ها مانند کریپتوسپوریدیوم در برابر کلر مقاوم هستند و با این روش از بین نمی روند.
2) ازن:
ازن (O3) یک مولکول اکسیژن سه اتمی است که به عنوان قوی ترین اکسید کننده و ضدعفونی کننده جهان شناخته می شود. این گاز به دلیل ساختار ناپایدار خود پس از ضدعفونی و پس از مدت کوتاهی به اکسیژن تبدیل می شود و از خود باقی نمی ماند. این ویژگی بارز ازن باعث استفاده گسترده از آن شده و ازن را در گروه ضدعفونی کننده های آلی قرار داده است. امروزه با توجه به افزایش کنترل کیفی شاخص های آلودگی آب و هوا و افزایش سطح استاندارد آب و غذا و عدم توانایی کلر در حذف کامل آلودگی های میکروبی، تولید ترکیبات سرطان زا و اثرات زیست محیطی ناشی از کلر ، استفاده از مواد سازگار با محیط زیست بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.ازن یک ضد عفونی کننده بسیار همه کاره است و کاربرد دارد.
برای ضدعفونی آب و هوا، غذا و محیط کارکردهای زیادی دارد، یکی از ویژگی های مفید ازن این است که بر خلاف مواد ضدعفونی کننده معمولی مانند: کلر، فرمالین و سایر مواد شیمیایی، به دلیل نیمه عمر کوتاه خود به سرعت تجزیه می شود که پس از یک مدت کوتاهی در طول زمان به اکسیژن مولد تبدیل می شودبنابراین در محیط نمی ماند و خطری در هنگام مصرف محصولات وجود ندارد. ازن به صورت گازی یا مایع در فرآوری میوه ها و سبزیجات برای غیرفعال کردن میکروارگانیسم ها و عوامل فساد و در نتیجه افزایش طول عمر استفاده می شود.
یکی از مشکلات تصفیه خانه ها مواد ضدعفونی کننده است که معمولاً به دلیل وجود ترکیبات ثانویه که مشکلات جدیدی را برای استفاده کننده ایجاد و ایجاد می کند باعث آلودگی مضاعف آب می شود. برای حل این مشکل، حفظ دوز پایین برای ضدعفونی کننده ها ضروری و اجتناب ناپذیر است. از طرفی آلودگی روزافزون آب خام ورودی تصفیه خانه و نحوه کنترل این آلودگی مستلزم دوز بالاتری از مواد ضدعفونی کننده است و مشکل افزایش تزریق مواد ضدعفونی کننده شامل ترکیبات ثانویه خواهد شد که خطر این موارد را در پی خواهد داشت. این ترکیبات بیشتر از خطر بیشتر آلاینده هاست.در آب خام به طور فزاینده ای خطرناک است. امروزه نحوه مبارزه با این آلاینده ها و جلوگیری از تشکیل این ترکیبات ثانویه ناخواسته در آب تصفیه شده یکی از اهداف تصفیه پیشرفته محسوب می شود.
قدرت بالای حذف آلودگی میکروبی از طریق ازن:
با توجه به قدرت بالای گندزدایی ازن در مقایسه با کلر (25 برابر) و سایر مواد ضدعفونی کننده، زمان کمتری برای تکمیل فرآیند ضدعفونی نیاز دارد.مطالعات همچنین نشان می دهد که ازن در کشتن ویروس ها و باکتری ها بیشتر از کلر است.
ازن به عنوان یک اکسید کننده قوی:
ازن در تصفیه آب آشامیدنی کاربردهای فراوانی دارد مانند کنترل طعم و بو، کنترل رنگ، حذف آهن و منگنز، علاوه بر ضدعفونی. قدرت این اکسید کننده برای شفاف سازی منابع آب با کیفیت پایین مانند آب بازیافتی مهم است.
نتیجه گیری
امروزه بسیاری از مردم به دلیل آلودگی بیش از حد کره زمین به بیماری های مختلفی مبتلا هستند. یکی از مهم ترین عوامل بیماری، نوشیدن آب ناسالم است. تصفیه آب مواد مضر موجود در آب را از بین می برد، بنابراین نوشیدن آب تصفیه شده سموم را از بدن دفع می کند. به همین دلیل استفاده از آب آشامیدنی یا خرید آنلاین آب توصیه می شود.